Roma lejyonları listesi

Bu liste, günümüze ulaşmış edebi, epigrafik ve arkeolojik deliller ışığında esas olarak Principate dönemine odaklanmış olan bir (Erken İmparatorluk, MÖ 30 - MS 284) Roma Lejyonları Listesidir.

Cumhuriyet lejyonları MÖ 1. yüzyıla kadar özel seferler için, geçici olarak, yurttaşlardan oluşturulur ve seferin sona ermesinin ardından hemen terhis edilirdi. MÖ 1. yüzyıldan itibaren lejyonlar gönüllüler ya da silah altına alınmış birimlerden oluşturulmaya başlandı. Artık lejyonlar seferin sona ermesinden sonra bile terhis edilmeyen daimi askeri birlikler haline gelmişti. MÖ 49-30 arasında süren iç savaş sırasında birbirene rakip general ve politikacılar tarafından pek çok lejyon oluşturuldu.

Ancak Augustus MÖ 30 yılında tahta çıktığında mevcut 50 lejyonun yarısını terhis etti. Geri kalan 28 lejyon imparatorluk ordusunun ana vurucu gücü haline geldi ve çoğu üç yüzyıl boyunca varlığını sürdürmeyi başardı. Augustus ve ardından gelen halefleri, 25 yıllık bir süre boyunca görev yapan personelden oluşturdukları lejyonları kalıcı askeri birlikler haline getirdiler.

Dominatus dönemi lejyonları da profesyonel birliklerdi ancak mevcut delillerin azlığı nedeniyle daha az anlaşılmışlardır. Az sayıda kaynaktan edinilen bilgilere göre bu lejyonlar, imparatorluğun ilk yüzyıllarındaki öncüllerinden çok daha farklı bir büyüklük, yapı ve taktik role sahipti. Bunun sebebi olarak Diocletianus ve I. Konstantin tarafından yapılan askeri reformlar ve dördüncü yüzyıldaki diğer gelişmeler gösterilir.

Geç Cumhuriyet Lejyonları

MÖ 107 yılındaki Marian Reformlarına kadar Cumhuriyet lejyonları (mülkiyet yeterliliğine sahip) Roma yurttaşları arasından zorunluluk esasına göre, ihtiyaç halinde toplanırdı. Çoğunlukla Roma Senatosu tarafından yetkilendirilirler ve görevleri sona erince terhis edilirlerdi.

Gaius Marius'un reformları lejyonları birkaç yıl ya da birkaç onyıl boyunca görev yapabilen daimi askeri birlikler haline getirdi. Bu reform, Cumhuriyetin uzak topraklarında garnizonlar kurma gerekliliğinden ortaya çıkmıştı. Lejyonerler, yurttaşlar için zorunlu askere alma uygulaması devam ettiği halde, gittikçe artan bir oranda en az altı yıllık bir süre ve sabit bir maaşla askere alınanan gönüllüler haline geldiler. Mülkiyet yeterliliği sınırı oldukça düşürülmüş olduğu halde, lejyon mevcutları lejyonların en gözde maaşlı isdihdam kaynağı haline gelmesiyle topraksız proleterler tarafından şişirilmeye başlanmıştı.

Cumhuriyetin son yüzyılında, sınır ayaletlerini yöneten prokonsüller gittikçe artan bir güce kavuştular. Bu prokonsüllerin komutası altındaki lejyonların uzak mesafeli ve meşakkatli seferleri, Lejyonların sadakatlerinin devletten komutanlara doğru kaymasına yol açtı. İmperatores (Türkçe: muzaffer generaller, Kendi birlikleri tarafından İmparator olarak selamlanmışlardır) olarak adlandırılan bu etkili generaller arasında bir süre sonra ortaya çıkan çekişmeler, zaman içerisinde Cumhuriyetin kontrolünü ele geçirmeyi amaçlayan bir iç savaşa dönüşmüştür. Bu generaller arasında Sulla, Sezar, Pompey, Crassus, Marcus Antonius ve Octavian (sonradan Augustus olarak ilk imparator) adı sayılabilir. Bu komutanlar zaman zaman kendi eyaletlerinin kaynaklarını kullanarak, Senatonun izni olmadan yeni lejyonlar oluşturmuşlardır. İç savaşın sona ermesinin ardından bu özel birliklerin pek çoğu terhis edilecek ancak bir sonraki iç savaşta çok daha fazla yeni lejyon kurulacaktı. Augustus'un tek başına bir güç olarak ortaya çıktığı MÖ 30 yılından itibaren mevcut 50 lejyonun pek çoğu terhis edilmiştir.

Aşağıdaki listede adı geçen lejyonlardan bazıları uzun süre tarih sahnesinde kalarak, etkin bir şekilde görev yapmıştır. Listedeki lejyonlardan pek çoğu Jül Sezar tarafınan oluşturulmuş ve sonradan Octavian'ın ordusuna dahil olmuş, bazıları ise Marcus Antonius tarafından oluşturulmuştur.

Erken İmparatorluk Lejyonları

80 yılında Roma Lejyonlarının konumu

TABLODAKİ ROMA EYALET KODLARI:

ERKEN İMPARATORLUK LEJYONLARI DİZİNİ (MÖ 59 VE MS 250 arası oluşturulan lejyonlar)
Lejyon
no'su & unvanı		 Ana
lejyon üssü		 Arma Kuruluş tarihi/
kurucusu		 Terhis
tarihi		 Castra legionaria (lejyon üsleri)
* = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31		 Açıklamalar
I Adiutrix Szöny(en), Macaristan Oğlak 68 Nero 444 70-86 Moguntiacum (GS); 86-ortaları 5.C Brigetio* (PAN) "Kurtarıcıların 1.". I classica (deniz lejyonu)
I Germanica Bonn, Almanya Boğa MÖ 48 Jül Sezar 70 ZT MÖ 16'ya kadar HISP; MÖ 5- MS 70 Bonn'a* (GI) Batavi isyanındaki cesaretsizliği yüzünden terhis edildi.
I Italica Ziştovi, Bulgaristan Boar 66 Nero 400 sonrası 70- 5. yüzyıl başı Novae* (MI) prima Italica:Kafkasya'daki savaşı durdurmak için toplandı.
I Macriana 68 Macer(en) 69 ZT (Nero'ya karşı ayaklanan AFR valisi Macer tarafından oluşturuldu.) liberatrix: "Özgürleştiricilerin 1.si". Galba tarafından terhis edildi.
I Minervia Bonn, Almanya Minerva 82 Domitian 300 sonrası 82-4. yüzyıl Bonna* (GI) "Minerva'ya saygı gösterenlerin 1.si"
I Parthica Şengal, Irak Centaur 197 Septimius Severus 400 sonrası 197-erken 5. yüzyıl Nisibis* (SYR) 197'deki Part seferi için toplandı.
II Adiutrix Budapeşte, Macaristan Oğlak 70 Vespasian 269+ AB 70-87 BRIT; 87-106 MS; 106-min269 Aquincum* (PAN) Eski deniz lejyonu. Tuna savaşlarında kayboldu (269-84?)
II Augusta Caerleon, Galler Oğlak MS 9 Augustus 300 sonrası MS 9 civarı HISP; 43-74 BRIT; 74 - 255 civarı Isca Augusta* (BRIT) 60'da Boudica'ya yenildi. 395 civarı Rutupiae (BRIT)
II Italica Enns, Avusturya Dişi kurt 165 Marcus Aurelius 400 sonrası 180- 400 civarı Lauriacum* (NR) Kurt emen ikizler Roma'nın ulusal arması.
II Parthica Albano Laziale, İtalya Centaur 197 Septimius Severus 350 sonrası 197-218 Castra Albana* (IT); 218-34 SYR; 238-300 civarı C. Albana 4. yüzyılda Bezabde'de kayıtlara geçti (SYR)
II Traiana İskenderiye, Mısır Herkül 105 Trajan 400 sonrası 125-5. yüzyıl İskenderiye* (AEG) secunda fortis "Trajan'ın yiğitlerinin 2.si"
III Augusta Batna, Cezayir Pegasus MÖ 43 Augustus 350 sonrası MS 20 AFR; 20-75 Ammaedara 74-350+ Lambaesis* (MAUR) Mauri (MS 18) savaşındaki cesaretsizliği nedeniyle Desimasyon uygulandı.
III Cyrenaica Busra, Suriye MÖ 36 M Antonius 400 sonrası MS 35'e kadar Thebes 35-125 İskenderiye AEG; 125-5. yüzyıl Bostra* AR "Cyrenelilerin 3.sü"
III Gallica Abila, Ürdün İki boğa MÖ 49 Sezar 300 sonrası MÖ 31-4. yüzyıl Raphana* (SYR) tertia Gallica: "Galyalıların 3.sü"
III Italica Regensburg, Almanya Leylek 165 M Aurelius 300 sonrası 165-4. yüzyıl Castra Regina* (RT) Marcomanni seferi için oluşturuldu.
III Parthica Ras-al-Ayn, Suriye Boğa 197 S. Severus 400 sonrası 197-4. yüzyıl Resaena* (SYR) 197 tarihli Part seferi için oluşturuldu.
Lejyon
no'su & unvanı		 Ana
lejyon üssü		 Arma Kuruluş tarihi/
kurucusu		 Terhis
tarihi		 Castra legionaria (lejyon üsleri)
* = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31		 Açıklamalar
IV Flavia Felix Belgrad, Sırbistan Aslan 70 Vespasian 400 öncesi 86-4. yüzyıl Singidunum* (MS) Vespasian'ın şanslı 4.sü. IV Macedon olarak reforme edildi.
IV Macedon. Mainz, Almanya Boğa MÖ 48 Sezar 70 ZT MS 43'e kadar HISP; 43-70 Moguntiacum* (GS) Batavi isyanındaki cesaretsizliği nedeniyle terhis edildi.
IV Scythica Gaziantep, Türkiye Oğlak MÖ 42 Marcus Antonius 400 sonrası MS 58'e kadar MS; 68-5. yüzyıl Zeugma* (SYR) quarta scythica: "İskitli fatihlerin 4.sü"
V Alaudae Xanten, Almanya Fil MÖ 52 Jül Sezar 70 SY MÖ 19'a kadar HISP; MÖ 10 civarı-MS 70 Castra Vetera* (GI) "Tarlakuşlarının 5.si" Başlıklarındaki tüy nedeniyle? Bataviler tarafından yok edildi.
V Macedonica Turda, Romanya Boğa MÖ 43 Augustus 400 sonrası 6'ya kadar MCD; 6-101 Oescus (MI); 101-274 Potaissa* (DC); 275- MI quinta macedonica: "Makedonyalıların 5.si"
VI Ferrata Celile, İsrail Dişi kurt MÖ 58 Jül Sezar 250+ AB to 71AD Raphana (SYR); 135-250+ Caparcotna* (JUD) "Zırhlı geminin 6.sı". Edessa Savaşında yok edildi (260?)
VI Hispana 212 sonrası 250+ SY bilinmiyor Sadece 1 kayıt. Abrittus Savaşında (251?) yok edildi.
VI Victrix York, İngiltere Bull MÖ 41 Augustus 400 sonrası 70'e kadar Leon (HISP); 71-122 GI; 122-400 civarı Eburacum* (BRIT) "Muzafferlerin 6.sı" Hadrian duvarını inşaa etti (122-32)
VII Claudia Kostolac, Sırbistan Boğa MÖ 58 Jül Sezar 400 civarı 9'a kadar GAL; 9-58 DLM; 58-400 civarı Viminacium* (MS) septima Claudia: 42 ayaklanmasını bastırdığı için verilen unvan.
VII Gemina León, İspanya 68 Galba 400 civarı 75-400 civarı Castra Legionis* (HISP) Galba tarafından Roma üstüne yürümek için İspanya'da oluşturuldu.
VIII Augusta Strasbourg, Fransa Boğa MÖ 59 Jül Sezar 371 sonrası 9-44 Poetovio PAN; 44-70 Novae MI; 70-371+ Argentorate* GS octava Augusta:
IX Hispana York, İngiltere Boğa MÖ 41 Augustus 120+ AB MÖ 13'e kadar HISP; 9-43 PAN?; 71-120 civarı Eburacum* (BRIT) nona Hispana: 2. Yahudi Savaşı 132 civarı?
X Fretensis Kudüs Domuz MÖ 40 Augustus 400 sonrası MÖ 25'e kadar JUD; MÖ 25-MS 66 SYR; 73-400+ Hierosolyma* fretum = Messina Boğazı, Naulochus MÖ 36
X Gemina Viyana, Avusturya Boğa MÖ 42 Lepidus 400 sonrası 71'e kadar HISP; 71-103 Noviomagus GI; 103-400 civarı Vindobona* PAN Sezar'ın X equestris ile birleştirdiği lejyon.
XI Claudia Silistre, Bulgaristan Neptün MÖ 42 Augustus 400 sonrası 71'e kadar DLM; 71-104 Vindonissa RT; 104-400 Durostorum* MI undecima Claudia: Claudius tarafından onurlandırılmış olan.
XII Fulminata Malatya, Türkiye Yıldırım MÖ 43 Lepidus 400 sonrası 14'e kadar AEG; 14-71 Raphana (SYR); 71-400 Melitene* (CAP) Şimşek 12 Birinci Yahudi-Roma savaşında aquilasını kaybetti.
Lejyon
no'su & unvanı		 Ana
lejyon üssü		 Arma Kuruluş tarihi/
kurucusu		 Terhis
tarihi		 Castra legionaria (lejyon üsleri)
* = ana üs. Belirlenmemiş ise başlangıç tarihi MÖ 31		 Açıklamalar
XIII Gemina Alba Iulia, Roma Aslan MÖ 57 Jül Sezar 400 sonrası 45-106 Poetovio PAN 106-270 Apulum* DC 270-400 MI "İkizleştirilmiş 13.cü". Sezar'la Rubicon'u geçen lejyon.
XIV Gemina Petronell, Avusturya Oğlak MÖ 41 Augustus 400 sonrası 9-43 GS; 43-70 BRIT; 70-92 GS; 106-400 c. Carnuntum* Watling yolu savaşında Boudica'aya bağlı Britonları yendi (60)
XV Apollinaris Sadak, Kelkit, Türkiye Apollon 41BC Augustus post 400 9-61 NR 61-73 SYR 73-117 NR; 117-c400 Satala* CAP "Apollon'a saygı gösterenlerin 15.si". Birinci Yahudi-Roma savaşında çarpıştı.
XV Primigenia Xanten, Almanya Fortuna 39 Caligula 70 SY 39-43 Moguntiacum (GS); 43-70 Castra Vetera* (GI) Kader Tanrıçası Primigenia . Batavi isyanında yok edildi.
XVI Flavia Firma Samsat, Adıyaman, Türkiye Aslan 70 Vespasian 300 sonrası 70-117 Satala (CAP); 117-300+ Samosata* SYR "Vespasian'ın azimlilerinin 16.sı". XVI Gallica olarak yeniden düzenlendi.
XVI Gallica Mainz, Almanya Aslan MÖ 41 Augustus 70 ZT 43'e kadar Moguntiacum* (GS); 43-70 Novaesium* (GI) Batavi isyanındaki cesaretsizliği nedeniyle terhis edildi.
XVII Xanten, Almanya MÖ 41 Augustus 9 SY MÖ 15'e kadar AQ?; MÖ 15-9 Castra Vetera* (GI) Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti.
XVIII Xanten, Almanya MÖ 41 Augustus 9 SY MÖ 15'e kadar AQ?; MÖ 15-9 Castra Vetera* (GI) Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti.
XIX MÖ 41 Augustus 9 XX MÖ 15'e kadar bilinmiyor; MÖ 15-9AD GI eyaletinde herhangi bir yer Teutoberg Ormanı Savaşında yok edildi, aquilasını kaybetti.
XX Valeria Vict. Chester, İngiltere Domuz MÖ 31 Augustus 250+ AB 9'a kadar DLM; 9-43 GI; 43-75 BRIT; 75-250+ Deva* BRIT vigesima, Messalla için adlandırıldı? Allectus'a teslim oldu? (296?)
XXI Rapax Windisch Switz Oğlak MÖ 31 Augustus 92 SY 9-43 GI; 43-70 Vindonissa* (RT); 70-89 GI; 89-92 PAN "Yokedicilerin 21.si". Sarmat kabilesinden Roxolani tarafından yok edildi. PAN
XXII Deiotariana İskenderiye, Mısır M.Ö. 48 132 SY M.Ö. 8'e kadar GAL;M.Ö. 8-123+ İskenderiye* (AEG) GAL Kralı "Deiotarus'un 21.si". 2. Yahudi Savaşında yok edildi.
XXII Primigenia Mainz, Almanya Herkül 39 Caligula 300 sonrası 39-300 c. Moguntiacum* (GS) Caligula'nın Germenia savaşları için oluşturuldu.
XXX Ulpia Victrix Xanten, Almanya Jüpiter 105 Trajan 400 sonrası 105-22 DC; 122-400 c. Castra Vetera* (GI) "Trajan'ın muzaffer 30.su" (M Ulpius Traianus)

TABLO İŞARETLERİ

Lejyonların sayısı tartışmalıdır. Bazı lejyonlar diğerleriyle aynı numarayı taşıyabilir. Augustus kendi kurduğu lejyonları I'den başlayarak numaralandırmıştır ancak aynı zamanda seleflerinden de bazı numaraları miras almıştır. Genel olarak her imparator kendi kurduğu lejyonları I'den başlayarak numaralandırmıştır. Ancak bu gelenek sürekli olarak uygulanmamıştır. Örneğin İmparator Vespasian daha önce terhis edilmiş olanlardan topladığı lejyonların eski numaralarını korumayı tercih etmiştir. Trajan'ın ilk lejyonu XXX olarak numaralandırılmıştır çünkü bu lejyon toplandığında mevcut 29 lejyon daha vardı ancak ikinci Trajan lejyonuna II numarası verilmiştir. XVII, XVIII ve XIX numaraları, Teutoberg Ormanı Savaşında yok edilen lejyonlara ait olduğundan bir daha asla kullanılmamıştır. Bu nedenle ortaya çıkan karmaşık durumu engelleyebilmek ve aynı mumarayı taşıyan lejyonları birbirinden ayırtedebilmek için unvanları bilmek önemlidir.

Lejyonlar genellikle her başarılı seferin ardından imparator tarafından yeniden adlandırıldığı için birkaç unvan taşıyabilirdi; örneğin Lejyon XII Fulminata aynı zamanda şu isimleri de taşımıştır; paterna (babacan), victrix (muzaffer), antiqua (saygıdeğer), certa constans (güvenilir, azimli) ve Galliena (Gallienus '). Pia fidelis (itaatkâr , sadık), fidelis constans ve diğer unvanlar birden fazla lejyon için ya da bazen bir lejyon için birden fazla olarak kullanılmıştır. Bu tabloda en çok tanınan ve kullanılan unvanlar gösterilmiştir.

Coğrafik unvanlar
(a) lejyonun toplandığı bölgeyi, örneğin Italica = İtalya'dan ya da
(b) lejyonun zafer kazandığı bölgeyi Parthica = Partları yenen
gösterir. Lejyonlar aynı zamanda kendisini kuran ve bu lejyonun favori lejyonları olduğunu göstermek isteyen gens'lerin (klan) (örneğin Augusta, Flavia) adını da taşıyabilirdi.

GEMINA unvanı muhtemelen bir başka lejyondan oluşturulan ya da bir başka lejyondan ayrılan lejyonları tanımlamak için kullanılmıştır. Bir başka ihtimale göre ise Romanın efsanevi kurucu ikizleri Romulus ve Remus'a adanmış olan lejyonları belirtmek için kullanılmıştır.

Bu, lejyonun Principate boyunca en uzun süre konuşlandığı castra'yı (üs) gösterir. lejyonlar sık sık diğer lejyonlarla üslerini paylaşmak durumunda kalmışlardır. Lejyonlar operasyonel ihtiyaçlardan dolayı diğer üs ve eyaletlerde destek görevi de üslenmişlerdir.

Lejyonlar çoğu kez birden fazla arma taşımışlar ve bunları sürekli olarak değiştirmişlerdir. Sezar'ın oluşturduğu lejyonlar başlangıçta genellikle boğa arması taşırken Augustus'un lejyonları oğlak arması taşımıştır.

4. yüzyıl ve sonrasında görev yapmış lejyonların ne kadar süreyle görev yaptığı konusunda bilgi yoktur. 284 yılı öncesinde kaydedilmiş lejyonların akıbetlerini gösteren işaretlerin açıklaması şöyledir:
SY = Savaşta yokedildi
ZT = Zorunlu terhis (cesaretsizlik yüzünden utanç verici bir şekilde)
AB = Akıbeti bilinmiyor

Bu başlık lejyonların tarihleri boyunca hangi castra ve/ ya da Roma Eyaletlerininde ve hangi tarihler arasında görev yaptığını gösterir.

İşaretlenmiş unvanların ve lejyonların akıbetlerinin açıklamalarını verir.

Eyalet isimlerinde, Daçya ve Arabia Petraea eyaletlerininde eklendiği Trajan'ın saltanatında 107 yılı baz alınmıştır. Lejyonların yerlerini gösteren bilgilerdeki olası tutarsızlığın kaynağı olarak mevcut eyalet sınırlarının sık sık değişmesi gösterilebilir.

Geç İmparatorluk Lejyonları

Notitia Dignitatum'a göre Jovianlar ve Herculianlardan oluşturulmuş muhafız lejyonu olan palatinaya bağlı lejyonerlerin kalkan deseni.

Diocletianus, Kuzey Avrupa'dan gelen barbar akınları ve Doğuda baş gösteren Pers tehlikesiyle daha etkili mücadele edebilmek için Roma Ordusunu yeniden teşkilatlandırdı. Ordu, sınır ve alan birlikleri olarak biçimlendirildi.

Sınır (limitanei) birlikleri, tahkim edilmiş sınır koruma sistemi olan limes'te görevlendiriliyordu ve sıradan bir eğitime sahip profesyonel askerlerden oluşuyordu.

Alan birlikleri sınırların hemen gerisinde bulunuyorlar ve ihtiyaç duyulması halinde hızla ihtiyaç duyuldukları noktaya hareket edip savunma ya da taarruz görevlerini icra edebiliyorlardı. Saha birliklerinin askerleri iyi eğitimli ve üstün silahlara sahip seçkin askerlerdi. Bu birlikler alt birimlere bölünmüşerdi:

  1. Scholae birlikleri: İmparatorun kişisel korumaları, I. Konstantin tarafından kaldırılan Praetorian muhafızlarının yerine kurulmuştur;
  2. Palatinae birlikleri: "saray" birlikleri en üst düzey birliklerdi;
  3. Comitatenses birlikleri: "Hat" ya da "düzenli" birlikler, bazıları yeniden teşkil edilirken bazılarının kökeni erken İmparatorluk lejyonlarına dayananır;
  4. Pseudocomitatenses birlikler: bunlar alan ordusuna dahil edilmiş limitanei birlikleridir.

Kaynaklar

Birincil kaynak

İkincil kaynaklar

Çeviri kaynağı

Notlar

    Dış bağlantılar

    This article is issued from Vikipedi - version of the 2/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.