VII. Henry

VII. Henry
İngiltere Kralı
Hüküm süresi 24 Ağustos 1485 – 21 Nisan 1509
Önce gelen III. Richard
Sonra gelen VIII. Henry
Eş(leri) Yorklu Elizabeth
Hanedan Tudor Hanedanı
Babası Edmund Tudor
Annesi Margaret Beaufort
Doğum 28 Ocak 1457(1457-01-28)
Pemproke Şatosu, Galler
Ölüm 21 Nisan 1509 (52 yaşında)
Richmond Sarayı, İngiltere
Defin Westminster Abbey, Londra
İmza

VII. Henry (28 Ocak 1457 - 21 Nisan 1509) İngiltere Kralı. Kral III. Richard'ı öldürüp İngiltere Kralı olmuştur. Tudor Hanedanı'ndan ülkeyi yöneten ilk kişiydi.

Hayatı

İlk Yılları

Henry, 1457 yılında Pembroke Şatosu, Galler'da doğdu. Richmond Dükü Edmund Tudor ve Margaret Beaufort'un tek oğulları olarak doğdu. Babası Henry doğmadan birkaç ay önce olduğu için ilk yıllarını amcası Jasper Tudor'un yanında geçirdi. Ama o da sonradan o zamanki kral IV. Edward yüzünden İngiltere'den kaçtı ve Henry William Herbeth'in gözetimi altına girdi. Ama Henry'de sonradan İngiltere'den kaçtı. Büyük annesinin İngiltere Kralı Vİ. Henry'nin annesi ve V. Henry'nin karısıydı ve kocası Kral V. Henry'nin ölümünden sonra Henry'nin büyük babası ile evlenmişti. Bundan dolayı Henry tahtta üvey de olsa bir hakkı bulunuyordu.

VII. Henry çocukken Erasmus'tan övgü alırken

Tahta Çıkışı

Eski İngiltere kralı olan Lancaster Hanedanından IV. Edward'ın taraftarlarının desteğini aldıktan sonra Henry Tudor Fransa'da topladığı daha çok Fransız ve İskoçyalı askerlerden oluşan bir ordu ile Galler'de bulunan Pembrokeshire'da "Mill Bay" adlı bir deniz kıyısı körfezine 7 Ağustos bir çıkartma yaptı. Karaya çıkan bu orduya amcası Jasper Tudor ve Oxford Kontu John De Vere kendi şahsi orduları ile katıldılar. Bu ordu başında Henry Tudor Galler ülkesinin içinden İngiltere'ye doğru yürüyüşe geçti. Galler ülkesında yaşıyanlar geleneksel olarak Lancaster hanedanı yanlıları idiler. Bu yürüyüş sırasında birçok Galliler Henri Tudor'un ordusuna katıldılar ve bu ordunun mensubu asker sayısı 5.000'ıı aştı. Henry Tudor ordusuyla İngiltere'de kuzeye döndü.

Henry Tudor İngiltere tahtını eline geçirmek için tek fırsatının III. Richard ile hiç beklemeden hemen savaşa girişmek olduğunu anlamıştı. Henry Tudor'un çıkartmasının haberi Kral Richard'a dört gün sonra ulaşmıştı. Kral Richard hic vakit kaybetmeden ordusunu topladi ve Henry Tudor üzerine doğru Londra'dan yürüyüşe geçti. Fakat Kral Richard'ın beklediği takviye birliklerin hepsi onun ordusuna yetişemedi. Henry Tudor ordusu ile adanın içlerine doğru Doğu Midlands yöresine yürüyüşe geçip Doğu Midlands'da Nottingham ve Leicester yörelerine gelmişti. Henry Tudor'un komuta ettiği ordu sayıca tüm takviyelerini alamamış olan Kral Richard ordusundan yine de daha küçüktü. Henry Tudor ile III. Richard Leicestershire'da bulunan Market Bosworth köyünün güneyinde tarlalık meydan olan (Bosworth Field)'de Bosworth Muharebesi'ne girişti. Bu muharabenin nasıl geliştiğine dair çok az sayıda belge bulunmaktadır. Kral Richard'ın dayandığı önemli taraftarları, bunlarin başında William Northumberland Kontu ve Thomas Stanley de bulunmaktaydı, onun tarafından ayrılıp Henry Tudor tarafına geçtiler. Diğerleri savaş alanını terk ettiler. Kral Richard, kendi tarafını terkedenlerce arka cepheden ve Henry Tudor ordusu ile ön cepheden iki taraflı hücuma maruz kalıp kendini savunması gerekmişti. Kral Richard'ın şahsi muhafızları öldürüldü; komuta ettiği askeri birlikler dağılıp disiplinsizce kaçışmaya başlaşladılar ve Ricard'in ordusu tamamiyle elimine edildi. Yalnız kalan III. Richard savaş meydanında öldürüldü. Bosworth Muharebesi İngiltere'de Lancaster Hanedanı ve York Hanedanı mensupları arasında yapılan Güller Savaşı adlı iç savaşın son muharebesi oldu ve yeni bir hanedan olan Tudor Hanedanı İngiltere Krallığı'nın yönetimine geçti. Muharebede galip gelen Henry Tudor o akşama doğru VII. Henry adını alarak kendini İngiltere Kralı olarak ilan etmiştir. Ama bu muharebe Bosworth Muharebesi VII. Henry'nin son savaşı olmamıştır.

Meşruluğunu artırma tedbirleri ve politikası

Kraliçe Yorklu Elizabeth
Beyaz York gülü ile kırmızı Lancaster gülünü birleştiren Tudor Gülü

Kral ilan edildikten sonra VII. Henry önce İngiltere Krallığına meşru hakkı olduğunu sağlamak için hukuki ve politik yollara başvurak meşruluğunu güçlendirme yolunu tuttu.

VII. Henry'nin krallığa geçtikten aldığı ilk politik karar krallığının Boşworth Muharebesi'nden bir gün önce başladığını ilan etmek oldu. Böylece kendine karşı Boşworth'de savaşan III. Richard'ın hukuken vatan haini olduğu ortaya çıktı ve vatan hainlerinin mülklerinin devletleştirilmesi caiz olduğu için III. Richard'ın tüm mülklerini devlet eline aldı. Yorkist kraliçe Margaret Plantagenet'i sahsina ait olarak Salisbury Kontesi olarak ilan etti. Resmen dinsel törenle taç giymesine kadar asillere karşı bir politik tedbir almaktan ve vergi salmak için yeni bir Parlamento toplamaktan çekindi. 20 Ekim 1485'de Westminster Abbey'de dinsel taç giyme töreni yapıldı. Bu tarihten hemen sonra bir beyanname yayınlayarak kendisine biat eden her gentilmeninin, daha önce her ne türlü kendine karşı faaliyet yapmış olursa yapmış olsun, şahsının ve mülkünün devlet tarafından korunacağını ilan etti. Örneğin III. Richard'ın ölümü ile veraset kurallarına göre Yorklular hanedanı varisi olan John de La Pole, Lincoln Markızı'nın mal ve şahsına hiç dokunmadı.

Boşworth Muharebesis'nden hemen sonra VII. Henry Leicester'de iken kendi hükümetine karşı isyanları önlemek için tedbirler almaya başladı. Rovery Willoughy adlı yakın yandaşını Yorkshire'da Sheriff Hutton malikenesinde yaşamakta olan 10 yasında olan Edward, Warwick Kontu'nu Londra Kulesi'ne götürüp gözaltına almaya memur etti Edward Clearance Dükü George'nun oğlu idi ve bundan dolayı yeni Tudor hanedanına büyük bir tehdit arzetmekteydi.

Fakat hükümmet döneminin başıunmdan itibaren obenli birkaç istyanla karşılaştı ve bunlarai bertaraf etmek için epeyce çaba göstermek zorunda kaldı. İlk isyan 1436'da Stafford kardeşler ve Vizikont Lovell'in isyanı oldu. Bu isyan daha pek aşkeri çatışnma ortaya çıkmadan sona erdi.

VII. Henry III. Richard'in Aralık 1493'de kardeşinin kızı Yorklu Elizabeth ile evlenmek için bir söz vermişti. 18 Ocak 1486'da VII. Henry ile Yorklu Elizabeth Westminster Abbey'de törenle evlendiler. Her ikisi de John Gauntlu'nun büyük-büyük-torunları idi ve üçüncü derece kuzen olarak akraba idiler. Bu evlilik ile yeni Tudor Hanedanı'nda Lancaster ve York hanedanını birleştirmiş oldu. Böylece VII. Henry arması olarak "Tudor Gülü"'nü koydu ve bu gül beyaz York gülü ile kırmızı Lancaster gülünü birleştiren bir karışık arma gül şeklince idi. Bu evlenme ile VII. Henry kendi varislerinin meşruiyet nedenlerini daha da pekiştirmekte olmakta idi.

Bunun yanında VII. Henry 1463'de İngiltere Parlamentosu'nun çıkartmış olduğu "Titulus Regius (Kralın Unvanı)" adli kanunu ortadan kaldırttı. Bu kanuna göre İV. Edward Elisabeth Woodville'le evlendiği zaman Lady Eleanor Butler ile bir nikah anlaşması imzalamış olduğu ve kilise kurallarına göre birden fazla evlilik yasak olduğu için V. Edward'ın Elizabeth Woodville ile evliği gayrimeşru idi ve bu evlilikten olan çocuklar (özellikle genç V. Edward) gayrimeşru idi. Bu nedenle V. Edward'ın krallığı gayrimeşru idi. Böylece bu kanun babalarının ölümünden sonra hayatta kalan Edward'ın çocukların hepsini gayrimeşru olduklarını kabul ve ilan etmiştir. Kral VII. Henry Tudor bir isyandan sonra Kral III. Richard'ı tahttan indirdikten hemen sonra bu "Titülüs Regius (Kralın Unvanı" adli kanunu geri aldırmış ve hayattya kalan Edward'ın çocuklarının hepsinin meşru olduğunu kabul ettirmiştir. VII. Henry, Richard'ın Parlamento'ya çıkarttırdığı bu kanunu hukuksal olarak ortadan kaldırmakla yetinmemiş bu kanunun metnini de ortadan kaldırmak hedefiyle kanunun her kopyasının tahrip edilmesini ve elinde bir kopya bulundurmayı ve hatta bu kanunun ismini ağzına almayı da hukuken ceza gerektiren bir suç saydırmıştır.

Bu tedbirlere rağmen VII. Henry aleyhinde iç isyanlar sona ermemiştir. III. Richard'ın Lancaster Hanedanı'ndan resmen varisi olabilecek Lıncoln Markisi John de La Pole Bosworth Muharebesi'ne katılmadığı için vatan haini ilan edilmemiş ve affedilmişti. İki yıl sonra 1487'de Lincoln Markısı VII. Henry'ye karşı isyan edip Lambert Simnel adlı bir gencin 17. Warwick Kontu Edward Plantagenet olduğunu ilan ederek onun İngiltere Kralı olduğunu ilan etti. Fakat 16 Haziran 1487'de yapılan "Stoke Muharebesi"'nde Lincoln Markisi VII. Henry'nin askerı güçlerine yenilip bu muharebede öldürüldü.

VII. Henry'ye karşı ikinci bir düzmece kral olma isyanı Perkin Warbeck isyanı oldu. Perkin Warbeck kendini Londra Kulesi'nde V. Edward'ın ikinci oğlu olan ağabeyi genç V. Edward ile birlikte amcası Richard, Gloucester Dükü tarafından Londra Kulesi'ne hapsedilmiş olan ve III. Richard krallığını ilan ettikten sonra kaybolan York Dükü Richard Shrewsburyli olarak ilan etti. VII. Henry ve İngiltere yöneticileri Perkin Warbeck'in iddialarını hiç kabul etmeyip, devamli olarak, onun düzmece olduğunu ilan ettiler. Parkin Warbeck 1483-1490 döneminde York taraftaraları tarafından sağlanan finansman ile Avrupa'da yaşadı. 1490'da ilk defa Burgundi sarayında iken İngiltere Krallığına meşru hakkı olduğunu ilan etti. Sonra İralanda, İskoçya ve kıta Avrupasında bu hakkını korumak için devamlı çabalar gösterdi. 3 Temmuz 1495'da ilk defa Avrupalilar tarafındna sağlanan askerlerle İngiltere topraklarına başarısız kalan bir çıkartma yapmayı denedi. Sonra İskoçya krallığı onun adına İngiltere Krallığı ile savaşa girmek için 1496'de büyük savaş hazırlıkları yaptı ve hatta İskoç ordusu birkaç km sınırdan içeri girdi. Ama "Ayton Antlaşması" ile bu savaş önlendi. 1497'de İrlanda'da Waterford kalesini hiç başarısızca kuşattı. 7 Eylül 1497'de güneybatıuda Cornwall'a çıkartma yaptı.

Perkin Warbeck 4 Ekim 1497'de Taunton'da yakalandı. Londra'ya getirilip hapse atıldı. Düzmece olduğunu itiraf edince hapisden çıkartıldı. VII. Henry sarayında iyi muamele görerek göz hapsinde kaldı. Saraydan kaçmaya kalkınca yakalanıp Londra Kulesi'nde hapsedildi. Buradan da kaçmayı planlarken yakalandı. 23 Kasım 1499 Londra'da yargılanıp idam edildi. İdam edilmesiden önce bir Flandralı düzmece kişi olduğunu itiraf etti. Perkin Warbeck'in IV. Edward'da çok benzediği bildirilmiştir. Bazı tarihçiler, delil olabilecek belge vermeden, Warbeck'in hüviyeti gizli kalmış IV. Edward'ın bir başka gayrimeşru çocuğu olduğunu iddia etmişlerdir. Perkin Warbeck isyanını bastırmak için VII. Henry'nin yaptığı finansman harcamaların 13,000 sterlini geçtiği hesaplanmıştır.

VII. Henry bu düzmece muhtemel taht gasıpçılara gayet ciddiye almıştı ve bunları ve destekçilerini bastırmak için İngiliz asilleinin hürriyetlerini kısmış ve gayet yüksek devlet harcamaları yapmıştır. İngiliz aslillerini hürriyetlerinden biri olan kendilerini savunma için özel askeri birlikler kurup ve eğitmeleri VII. Henry tarafından yasaklandı. Hatta asillerin hizmetliler ve uşaklarının büyük bir kısmının asilin ismini gösterir işaretleri taşıyan bir örnek üniformalar giymelerini bile bunların özel bir orduya nüve olabileceklerini düşünerek yasakladı.

Ekonomik ve diplomatik politikaları

VII. Henry ortada ve danismanlari Sir Richard Empson ve Sir Edmund Dudley

VII. Henry tahta çıktığında daha önceki İngiltere Kralları'ndan değişik olarak bir devletin malı yönetimine benzer olan bir büyük malikanenin mali yönetimi hakkında hiçbir şahsi tecrübesi bulunmamakta idi.

VII. Henry İngiltere Krallığı hazinesini tamtakır bulmuştu. Buna neden -İV. Edward'in karısı olan Elizabeth Woodville'in ailesinin İV. Edwarad öldükten sonra III. Ricahrad devletei ve krallaik tacını eline geçerinceye kadar dönemde yaptıklari büyük israflar, harcamalar ve vergi toplamada gösterdikleri zafiyettir. VII. Henry'nin devlet harcamalarında büyük cimrilik yaptığı ve bu cimri tutumlarının dönemi ilerledikçe gittikçe daha ciddileştiği belirtilmektedir. VII. Henry devlet vergileme sistemini de reformu için çabalar vermiştir. Bu çabalarında devlet ve saray maliye işlerine bakan şansölye Canterbury Başpiskoposu John Merton tarafından gayet kabiliyeteli ve başarılı destek almıştır. Bunlar vergi toplama prensiplerinin tesbiti için vergi mükeleflerinin yaptıkları şahsi harcamaların büyüklüğünün incelenmesine önem vermekte idiler. Yuksek harcamalar yapan bir asilin yüksek vergi vermesi gerekmekte idi ve vermezse bu gerçeğin vergi kaçırmasına bir gösterge olduğu kabul edilmekte idi. Az harcayan az vergi, çok harcayan çok vergi vermesi prensibi kabul edilmişti ve buna "Merton'ın çatalı" adı verilmişti.

Devlet maliyesine devamlı olarak balta vuran asiller bir Kral Konseyi tarafından kontrol altında tutulmaya çalışlmakta idi.

VII. Henry'nin siyasi stratejisi hem barışı sağlamak hem de ülkesi içinde yatırımları artırıp refahı devamlı sağlamak olmuştu.

VII. Henry Avrupa krallıklari arasında yeniden Müslümanların ülkeden atıp ülkenin parçalarını birleştirip yeniden kurulmuş olan İspanya'nın politik önemini anlayanların başında gelmekte idi. 1489'da İspanya ile Medina del Campo Antlaşması'ni imzaladı. Bu anlaşma ile VII Henry yeni İspanya krallığınin yöneticileri olan Kastilya ve Aragon Kraliçesi I. İsabel ile Aragon Kralı II. Fernando'nun kızı olan Aragonlu Catherine ile oğlu ve veliahtı Arthur Tudor'u evlendirmek için İspanya ile anlaşma yapmıştır.

VII. Henry askeri sonuçlarla fazla ilgili değildi. Bu nedenle İngiltere'nin daha önceki İngiltere kralları dönemlerinde Manş Denizi'nin karşısındaki batı ve kuzeybatı Fransa'da bulunan ve eskiden İngiltere Krallığı'na ait olmuş olan arazilerin Fransa eline geçmiş olmasını hiç önemsemez olmuştu. Ama Henry Brotenya ile yakından ilgilenemekte idi. Henry Fransa'nın Bretonya'yanın işlerine karışmasını önlemek için askeri seferler düzenlemesi gerekti. Kasım 1492'de Henry Brötanya üzerine nisbten küçük sefer yaptı. Bu askeri sefer İngiltere Hazinesi'nden harcamalara neden oldu ve başarı sağlayamadı. Sonra İspanya ile bir müteffiklik antlaşması imzalandı, Brotenya'nın Fransa Krallığı eline geçmesini önlemek için 7,000 kişilik bir güç hazırlatip bu askeri gucle Brotenya meselesini çözümlemeye çalıştı. Henry bundan sonra Brotenya'ya karşı, gıttikce maliyeteler artan ve hiç görülür başarı sağlamayan daha 3 büyük sefer de yapmak zorundna kaldı. Bu seferler için İngiltere hazinesinden yaklaşık 24,000£ sarfetmek zorunda kaldı. Tam bu sırada Fransa dış politikası İtalya üzerine dönüştü ve Fransa Brotenya üzerinde isteklerinden vazgeçmek zoorunda kaldı. Bunu bir firsat olarak goren Henri 3 Kasım 1492'de Franasa Krallığı ile Etaples Antlaşması'ni imzaladı. Bu anlaşma İngiltere Kraliyet Hazinesine ekstra gelirler getirdi ve Perkin Warbeck gibi düzmece krallık adaylarina Fransa'nin destek vermesini de önledi.

Henry daha İngiltere Krallığı tahtını eline geçirmeden hayatının büyük bir kısmında İngiltere'nin mali ve politik işlerine girmemeis ve bunları kendine problem edinmemisti. Ama tahta geçtikten sonra devlet harcamalarını gayet akıllı bir şekilde ulkesinin gücünü artırmak için kullanmaya koyuldu. İngiltere'ee gemi yapımının artırılması için subvansiyon sağlamaya başladı. 1485'de Portmouth'da Ab=vrupa'nın ilk kuru gemi doku kurulmasını sağladı. Bu gemi yapımı ile İngiltere'nin denizaşırı ticaretine girme firsetlarını kullanıması için büyük destek sağladı. Devlet hazinesi gibi kendi şahsi saray hazinesini de doldurmak için kararlar aldı. Şahsi mali tutumunda Henry'nin gayet cimri olduğu ve yıllar ilerledikçe cimriliğinin artığı gözümlenmiştir. Öldüğü zaman yapılan mali sayımlara göre VII. Henry'nin şahsi servetinin değeri 1.6 milyon sterlini aşmıştı.

1489'de İngiltere Krallığı'nda VII. Henry'nin krallık döneminde İngiltere için ilk defa olarak "Sövereign (İngiliz Altını)" adli bir altın sıkke bastırıldı. Bu altın sıkke o zamandan günümüze kadar İngiltere darphanesinde basılmaya devam etmiştir.

24 Ocak 1502'de iki yüzyıldan beri ilk defa olarak, VII. Henry İskoçya Krallığı ile İngiltere Krallığı arasında "Devamlı Barış Antlaşması" ni imzaladı. Bu anlaşmanın bir şartına göre VII. Henry'nin kızı Mary Tuşor İskoçya Kralı V. James ile evlendi.

Kutsal Roma İmpatorluğu imparatoru I. Maksimillan (1493-1519) ile İngiltere Krallığı arasında bir müteffiklik kurulamsi için yeni bir antlaşma imzalandı.

VII. Henry Papalık ile yakın ilişkilerini devam ettirmiştir. Papa VIII. İnnocentius döneminde papadan İngiltere Krallığı tahtına düzmece olarak hak iddia edeceklerin Papalık tarafından aforoz edilmesini sağlayan bir söz alınmıştır.

Son dönemleri ve ölümü

VII. Henry'nin varisi ve valiahtı olarak Galler Prensi unvanı taşıyan büyük oğlu Arthur Tudor'un 1502'de ölümü üzerine VII. Henry'nin varisleri hakkindan planları beklemediği şekilde değişti. Arthur Tudor, Kastilya ve Aragon Kraliçesi I. Isabel ile Aragon Kralı II. Fernando'nun kızı olan Aragonlu Catherine 1501'de evlenmişti. Galler sınırına vali olarak gönderilen Artur Tudor Ludlow kalesinde bulunan merkezinde 5 ay kadar kaldiktan sonra bir salgın virüs hastalığa kapılarak öldü. VII. Henry hanedanı ve İspanya ile ittifikanı devam ettirmek için Aragonlu Catherine'nin ölen kocasının küçük kardeşi olan ve İngiltere Krallığı veliahtı olarak ilan edilen Henry Tudor ile evlenmesini istedi. Bu tip evlilik Katolik Kilisesi kurallarına göre uygunsuzdu ve onun için bu evliliğinin yapılabilmesi için papa'nın şahsi izini gerekmekte idi. VII. Henry özel elçilerle Roma'da uzun süren müzakerelerden sonra Papa II. Jules'dan bu izini almayı başardı. Ama bu evlilik nikah merasimi, Papa evlenme izini geldiğinde Prens Henry daha 14 yaşına gelip yetişgin olduğu kabul edilmdiği zaman, ancak VII. Henry'nin ölümünde sonra yapılabildi.

11 Şubat 1503'de VII. Henry'nın karısı Elizabeth Yorklu bir çocuk doğumu yapmakta iken öldü. Bunun VII. Henry'i psikolojik olarak çok sarstigi belgelenmiştir. VII. Henry karısının ölümündne hemen sonra gayet hasta olup yatağa düştü. Annesi Margeret Beaufort'tan başka kimseyi kendine baktırmaya izin vermedi. Ama zamanla iyileşti.

Buna rağmen kral ve devlet yöneticileri saltanatın devamı ve pekiştirilmesi için onun diplomatik bir evlilik yapması için plan yapmaya başladılar. Napoli Krallığı'nin dul kraliçe'si (Aragonlu II. Ferdinando'nun yeğeni) Joanna, Kastilya Kraliçesi (Aragon Kralı II Fernando ve Kastilya ve Aragon Kraliçesi I. Isabel'in kızı]] Joanna; Savoya Kralın'nin dul karısı Kraliçe Margaret arka arkaya bu planlara hedef oldularsa da 1609'da ölene kadar VII. Henry hiçbiri ile evlenmedi.

VII. Henry hayatı boyunca cimriliği ve paranoik tutumları ile ün yapmıştı ve bu niteliklerin karısının ölümünden sonra daha da ciddiliğinin arttığı bildirilmektedir.

VII. Henry ölüm yatağında

VII. Henry 21 Nisan 1509'da Richmond Sarayı'nda verem hastalığından öldü. Mezarı Westminster Abbey'de özel olarak yaptırılmış bir şapelde karısı Elizabeth Yorklu'nun mezarı ile yan yanadır.

Çocukları

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta VII. Henry ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

VII. Henry
Doğumu: 28 Ocak 1457 Ölümü: 21 Nisan 1509
Resmî unvanlar
Önce gelen:
III. Richard		 İngiltere Kralı
24 Ağustos 1485 - 21 Nisan 1509		 Sonra gelen:
VIII. Henry
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.