VI. Henry (İngiltere Kralı)

VI. Henry
İngiltere Kralı VI. Henry
İngiltere Kralı
Hüküm süresi Birinci kez
31 Ağustos 1422 – 4 Mart 1461
Taç giymesi 6 Kasim 1429
Önce gelen V. Henry
Sonra gelen IV. Edward
Hüküm süresi İkinci kez
3 Ekim 1470 – 11 Nisan 1471
Önce gelen IV. Edward
Sonra gelen IV. Edward
Eş(leri) Margaret Anjoulu
Hanedan Lancaster Hanedanı
Babası V. Henry
Annesi Catherine Valoisli
Doğum 26 Aralık 1421(1421-12-26)
Windsor Sarayı, Berkshire, , İngiltere
Ölüm 21 Mayıs 1471 (49 yaşında)
Londra Kalesi, Londra, İngiltere
Defin Windsor Sarayı, Berkshire
İmza

VI. Henry (d. 6 Aralık 1421 - ö. 21 Mayıs 1471) 1422-1461 döneminde birinci kez ve 1470-1471 döneminde ikinci kez olmak uzere İngiltere Kralı.

Babası Kral V. Henry 31 Ağustos 1422'de ölünce birinci kez 1 yasında iken İngiltere Krallığı kral tahtına çıkartılmıştır. 1437'ye kadar hükümdarlık döneminde John Lancasterli, I. Bedford Dükü; Humphrey Lancasterli, I. Gloucester Dükü; Henry Beaufort ve Richard Plantagenet, III. York Dükü adlı kral naipleri krallığı yönetmişlerdir. Zamanından kalan belgelere göre çok barışsever ve dindar bir kişiliği bulunmakta ve hükümdarlığı döneminde başlayan İngiltere Güller Savaşı adı verilen çok entrikalı ve kanlı iç savaşlar için şahsiyeti yeterli değildi. VI. Henry'in bazı dönemlerde psikolojik hastalık geçirdigi ve bazen de saflık derecesinde iyilik yapma dönemleri gosterdiği için bunlar yaşadığı dönemde "delilik alemeti" sayıldığı için sonunda karısı Margaret Anjoulu devlet idaresini eline almasına neden olmuştur. Onun gayet yeteneksiz idaresi nedeni ile hem VI. Henry'nin hükümdarlığı; hem bağlı olduğu Plantagenet Hanedanı'nin Lancaster Hanedanı dalının çöküp ortadan kalmasina ve York Hanedanı'nin ilerleyerk İngiltere Devleti idaresini eline geçirmesine neden olmuştur.[1]

Hayatı

Çocukluk ve gençliği

9 aylık bebek iken İngiltere tahtına çıkartılan VI. Henry 13 Warwick Kontu Richard de Beauchamp'ın kucağında.

VI. Henry 26 Aralık 1421'de Winsdor Sarayı'nda İngiltere Kralı V. Henry'nin tek oğlu olarak doğdu. Annesi Fransa Kralı olan VI. Charles'ın kızı Catherine Valoislı idi. Babası V. Henry'nin 31 Ağustos 1422'de Vincennes, Fransa'da dizanteri hastalığından birdenbire ölmesi ile VI. Henry daha 9 aylık bebek iken İngiltere Krallığı tahtına çıkartıldı. İki ay sonra 21 Ekim 1422'de anne tarafından büyükbabası olan Fransa Kralı VI. Charles da öldü. Fransa ile İngiltere arasında imzanlanmış olan Troyes Antlaşması'na göre bebek VI. Henry hukuken (ama ismen) Fransa Kralı da oldu.

Bebek kralın annesi Catherine Valoislı 20 yaşında idi ve Fransız Kralı VI. Charles'in kızı olduğu için İngiltere'nin gerçek idarecisi olan İngiliz soylular tarafından gayet şüpheci bir tutumla İngiltere'nin idaresinden uzak tutulmaya çalışılmaktaydı. Bu nedenle annesinin VI. Henry'in yetişip eğitilimesinde hemen hemen hiç katkısı olmadı.

VI. Henry tahta getirildikten sonra 28 Eylül 1423'de İngiltere soyluları törenle VI. Henry'ye kral olarak biat ettiler ve ona devamlı sadık kalacaklarına yemin ettiler. Kralın adına idareci soylular yeni bir İngiltere Parlamentosu'nu topladılar ve Parlamento'nun kabulu ile kral VI. Henry yetişkin yaşa gelinceye kadar ülkeyi kralın adına yönetmek üzere bir "Naipler Heyeti" kuruldu. Ölmüş V. Henry'in yaşıyan iki oğlundan büyüğü olan 1. Bedford Dükü olan John Plantaganet Lancesterli Naipler Heyeti reisi seçildi. John Lancasterli'ye aynı zamanda Fransa'da devam edegelen (ve ta 1453'e kadar devam edecek olan) Yüz Yıl Savaşı'nda İngiliz ordusunu komuta etme görevi verildi. John Lancasterli Fransa'da askeri görevlerle uğraşırken İngiltere'nin idaresi yine Naipler Heyeti içinde bulunan ve ölmüş V. Henry'nin yaşayan ikinci küçük kardeşi olan 1. Gloucester Dükü olan ("Koruyucu" ve "Ülke Savuncucu" ünvanları verilen) Humphrey Lancesterli tarafından ifa edildi. Ölmüş kral V. Henry'nin yarı amcası olan "Winchester Başpiskoposu" (1426'dan sonra "Winchester Kardinalı") olan "Henry Beaufort" da bu "Naiplik Heyeti" içinde önemli rol oynamaktaydı. 1435'de Bedford Dükü John Lancasterli öldü. Kardeşi 1. Gloucester Dükü Humphery Lancasterli baş-naip olup tek başına taht naibi olmak istedi ama diğer soylular buna karşı oldukları için tek başına taht naibi olamadı. 1428'den itibaren eğitim çağına girdiği kabul edilen VI. Henry için baş eğitmen olarak (V. Henry'yi tahta getirmede büyük rol oynamış olan 12. Warwick Kontu'nun varisi ve oğlu olan) 13. Warwick Kontu olan Richard de Beauchamp seçildi.

VI. Henry'nin annesi Catherine Valoislı Londra'dan uzakta yarı tutsak bir şatoda oturtulmakta idi. Fakat gizlice asil Owen Tudor ile evlendi ve ondan "Edmond Tudor" ve "Jasper Tudor" adlarında, iki oğlu oldu. VI. Henry, Owen Tudor ve iki üvey erkek kardeşine asalet rütbeleri verdi. Böylece Edmond Tudor 1. Richmond Kontu oldu. Edmond Tudor sonradan İngiltere kraliyet hanedanını olacak olan ve VII. Henry Tudor'un babası olarak Tudor Hanedanı'nin ceddi olmuştur.

Fransa Krallığı'nın soylu idarecileri Troyes Antlaşması ile VI. Henry'in Fransa Kralı olmasını kabul etmediler. Troyes Antlaşması'ndan hemen önce Fransa Krallığı varisi olmaktan V. Henry lehine olarak atılmış olan dofin VII. Charles Valoisli kendini Fransa Kralı olarak kabul ettirdi. 17 Temmuz 1429'da Rheims Katedrali'nde Fransa Krallığı taç giyme töreni ile VII. Charles Valoisli Fransa Kralı oldu.[2] Bunu kabul etmeyen İngiliz asilleri de daha 8 yaşında çocuk olan Vİ. Henry için 6 Kasım 1429'da Londra Westminister Abbey'de bir İngiltere Krallığı taç giyme töreni yaptılar. Bunu takiben 16 Aralık 1431'de de Paris Notre Dame Katedrali'nde VI. Henry'ye Fransa Krallığı taç giyme töreni tertip edildi.[3][4][5]

VI. Henry tahtta

Yetişgenliğe erip devlet idaresini eline alması

1434'de VI. Henry bir oranda devlet idare otoritesi kazandı ve devlet buyrukları eskiden olduğu gibi "Özel Devlet (Privy) Konseyi"'nin bulunduğu Londra'da değil de VI. Henry'nin yaşadığı Cirencester'de hazırlandığı bildirilmeye başlandı.[6] 13 Kasım 1437'de ise 16 yaşına hemen girmekte iken VI. Henry'nin yetişkin olduğu kabul edilip, "Naipler Heyeti"'nden devlet idaresini resmen kendi eline aldığı ilan edildi.[3] Aynı yıl annesi Catherine Valoisli oldu.

Devlet idaresini eline alan VI. Henry'in gayet çekingen ve gayet dindardı ve kendine yakınlık gösteren dinsel kişilere karşı gayet saf olarak muamele eden bir şahsiyeti vardı. Kendini yetişkenliğine kadar İngiltere'de çok etkili idareci olan amcalari York Dükü Richard ve Gloucester Dükü Humphreys'in takip ettikleri Fransa'ya karşı düşmanca politikalardan ayrılmaya karar verdi. Kardinal Baufort ve Suffolk Kontu William de Pole'in kliğinin tuttuğu, Fransa ile barış yapma politika hedefini uygulamaya başladı.

VI. Henry'nin karısı Margaret Anjoulu

Bu politika hedefine uygun olarak VI. Henry'nin Fransa Kralı VII. Charles'in yeğeni olan Catherine Anjoulu ile evlenmesi uygun görüldü. İki ülke arasında yapılan müzakerelerden sonra, bunu öngören ve "Maine ve Anjou Düklüğü" arazilerinin İngiliz idaresinden Fransa'ya verilmesini kabul eden Tours Antlaşması imzalandı. Maine ve Anjou Düklüğü arazilerinin İngiltere elinden çıkmasını kabul etme halktan ve hatta yüksek idareciülerden bile gizli tutuldu. Bunun İngiltere halkı tarafından iyi karşılanmayacağı bilinmekteydi. En yüksek soylulardan olan krallın amcaları olan York Dükü ve Gloucester Dükü tarafından da bu antalaşmanın kabul edilmiyeceği de beklenmekteydi. Fakat Kral VI. Henry ve yeni karısı ve danışmanları Suffolk Dükü Kardinal Beufort ve yeğeni 2. Somerset Dükü bu Tours Antlaşmasını bunları bilerek uyguladılar. Bu anlaşmaya karşı gelmesi beklenen Gloucester Dükü ve York Dükü'ne karşı tedbir almaya da kararlıydılar.

23 Nisan 1455'de daha 15 yaşına yeni girmiş iken Margaret Anjoulu ile VI. Henry'nin nikah ve düğün töreni Titchfield Abbey'de yapıldı. Margaret Fransa'dan tüm hizmetçilerini İngiltere sarayına getirdi. 1453'de bir oğlan çocukları oldu. Bu da saray harcamalarının artmasına yol açtı. Yeni kraliçenin gayet yüksek saray harcamaları ortaya çıkarması İngiltere halkı tarafından iyi karşılanmadı.[7]

Suffolk Kontu; yeğeni Somerset Kontu ve Fransa'daki İngiliz arazilerinin kaybedilmesi

1446'da Tours Antlaşması açıklanınca halkın ve yüksek asillerin aksi görüşleri gayet şiddetli oldu.

Kralın amcası olan 3. York Dükü Richard saraydan ve merkezi devlet idaresi iktidarından uzaklaştırılmak nedeni ile İrlanda Valiliği'ne gönderildi. VI. Henry tuttuğu kliğin başkanlarından Kardinal Besufort'a Suffolk Dükü ve yeğeni Edmund Beaufort'a Somerset Dükü ünvanları verdi. Bu olağanüstü bir gelişme idi çünkü dük ünvanları o döneme kadar sadece Kralın en yakın akrabalarına verilmekte idi.

Kral VI. Henry ve yeni karısı bu aksi muhalefeti kırmak için Gloucester Dükü'nü devlete ihanet suçuyla Parlamento yüce divanı önünde yargılanması için tutuklamaya aldırdılar. Gloucester Dükü Bury St Edmonds'da tutuklanma altında iken ve daha Parlamento yüce divanı önüne çıkartılmadan, beklenmedikce öldü. Bu ölümün bir kalp krizi zonucu olduğu çok muhtemeldi, ama cemiyetin her tabakası arasında bu ölümün bir zehirlenme sonucu olduğu dedikoduları ayyuka çıktı.

Somerset Dükü Edmund Beaufort Fransa'da bulunan İngiliz ordusu komutanlığına gönderildi. Halkın yüksek saray harcamalarina karşı aksi reaksıyonu; kral ve karısının Suffolk ve Somerset dükleri kliğini tutmaları; saray finansmanıni desteklemek için kendi yandaşları olanlara devlet arazilerini bağışlayıp veya yok pahasına satmaları; ülke içinde hoşnutsuzluk; bunun dirlik ve düzenin bozulmasına yol açması; sonradan da İngilz ordusunun Fransa'da devamlı yenilgileri kralın devlet idaresine halkın gayet hoşnutsuz olmasına yol açmıştı. Bu hoşnutsuzluk kralın danışmanı olan Suffolk Dükü üzerinde teksif edilmekteydi. Bu 1447'de toplantı halinde olan Parlamento'da Suffolk Dükü aleyhine bir kampanya açılmasına ve Suffolk Dükü'nün Parlamento tarafından Yüce Divanda suçlanmasına yol açtı. Londra şehir halkı da Suffolk Dükü aleyhinde gösterilere başladı. Suffolk Dükü aleyhinde olan bu gelişmeler dolayısiyla hayatından korktuğunu krala şikayet olarak bildirdi. Bunun önüne geçemeyen VI. Henry Suffolk Dükü'nü deniz yoluyla Manş Denizi üzerinden Fransa'ya sürgüne göndermek zorunda kaldı. Fakat Suffolk Dükü gemi ile Manş Denizi üzerinden sürgüne giderken aleyhtarları bu gemiye bordolayarak onu öldürdüler. Suffolk Dükü'nün cesedi Dover sahilinde bulundu.[8].[9]

1449'da Somerset Dükü Fransa'da yeniden Fransa ile savaşa Normandiya'da başladı. Fakat İngiliz ordusu gayet kötü komuta edildiği için 1449 sonbaharında ordu bu bölgenin merkezi Caen'a doğru çekilmeye başladı. 1450'de V. Henry tarafindan gayet büyük zorluklarla İngiltere eline geçmiş olan Normandiya tümüyle Fransa eline geçti.

İngiliz ordusunun yenik düştüğü bu savaştan geri dönen ve Fransa iken çok kere maaşları ödenmemiş olan İngiliz askerleri güney İngiltere'de büyük kanunsuzluk, eşkiyalık ve karışıklıklara neden oldular. 1450'da Kent Kontluğu'nda kendine "John Mortimer" adı veren; York Dükü'nün sempatizanı olan Jack Cade adli bir eskı asker Londra'nin hemen güneyinde Southwark'da "White Hart" adlı bir handa bir isyan çıkarttıgini ilan etti. Bu hanin ismi "White Hart" (Beyaz Geyik), tahtından atılmış olan II. Richard'ın senbolu idi. VI. Henry ordusu ile Londra'dan bu hana geldi. Fakat Jack Cade ve isyancilar bu binadan kaçmışlardı. VI. Henry küçük bir birliği Jack Cade'i ve isyancılari kovalamak için gönderdi. Bu küçük birlik ile isyancılar "Sevenoaks" kasabasında muharebeye tutuştular. Jack Cade yine kaçmaya başladı ama bu bir taktik idi. Kralın birliğini "Solefields Muharebesi"'nde bir tuzağa düşürdü. Galip gelen Jack Cade ve isyancıları Londra'ya ilerleyip İngiltere'nin başkentini ellerine geçirdiler. Fakat isyancıların çapulculuk ve kanunsuzlukları Londra halkını gayet bıktırdı. Üç gün sonra halkın gayretleri ile isyancilar Londra'dan çıkartılıp darmadağın edildiler.

Bu sırada Fransa'da bulunan İngiliz ordusu yine yenilmeye devamdaydı. 1451 başında İngiliz kralı II. Henry döneminden beri İgıltere elinde bulunan "Guyenne Düklüğü" arazisi Fransa eline geçti. 2 Ekim 1451'de bir karşı taaruzla İngilizler Guyeenne'de tekrar ilerlediler ve Bordeaux liman şehri de İngiltere eline geçti. Fakat 1453'de yapılan çarpışmalarda İngiliz ordusu yine yenik düştü. Bordeaux ve Guyenne Düklüğüü arazileri yine Fransa eline geçti. Böylece Manş Denizi karşısında kıtasal Avrupa'da sadece Calais kalesi ve limanı İngiltere elinde kaldı.

Kralın deliliği ve York Dükünün devlet iktidar gücünü eline alması

1452'de Kral Vİ. Henry'nin amcası olan 3. York Dükü Richard devlet ilerigelenleri tarafından yapılan talepler üzerine İrlanda'daki Ulster Valiliği'ni bıraktı ve kralın "kötü devlet idaresi"'ne son vermek için Londrs'ya döndü. York Dükü'nün dönüşü tartışmalı oldu ama bu popülerdi. Çok geçmeden York Dükü Shrewsbury'de kendine bağlı bir ordu geliştirdi. Onun aleyhinde olan Saraylılar kliği mensupları da benzer büyüklükte bir gücü Londra'da kurdular. Bu iki kliğin ordusu benzer güçte idiler ve birbirleyle yenişemedikleri için iki klik ordusu arasında Londra güneyinde çatışmalar bir "çıkmaza" girdi. York Dükü kliği krala bir istida göndererek bu kliğinin şikayetleri ve saraylılar kliği aleyhinde kral tarafından alınması istenen tebdirler bu istidada sıraladı. İstenilen bu tedbirler başında saraylılar kliği lideri olan 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort'un devlet idaresinden atılması ve tutuklanması gelmekteydi. VI. Henry önce bu talapleri kabul etti ama karısı olan Margeret Anjoulu araya girerek Somerset Dükü'nün tutuklanmasını önledi. 1451'de Kral VI. Henry'nin itibarı ve iktidar gücü çok sağlamlaşmıştı. York Dükü ve kliği tekrar iktidar güçlerini kaybetmişlerdi. Saraylılar kliğinin güçlenmesini ortaya çıkaran önemli bir gelişme de Kraliçe Margeret Anjou'nun gebe kalıp bir çocuk beklediğinin ilanıydı. Eğer bu bebek erkek olursa bunun York Dükü'nün iktidar gücüne gayet ciddi bir darbe vuracağı gayet açıktı.

Fakat Ağustos 1453'de Bordeaux'nun Fransa Krallığı güçleri eline geçtiği ve İngiltere'nin bu şehri geri alma imkanı bulunmadığı haberi Londra'ya erişti. Bu haber Kral VI. Henry'ye birdenbire bir psikiyatrik şok tesiri yaptı. Kralın psikolojik ve aklı dengesi birden kayboldu. Kral kendisine söylenenleri anlayamayacak ve kendi fikirleri varsa bile bir iki cümleyi mantıkı olarak birbiri arkasına getiremez oldu. Kral dinsel varsanı (halüsinasyon) ve yanılsama (illüzyon)lar görmeye başladı. Karısının yeni doğurduğu "Edward adı verilen oğluna ve onun tek varisi ve veliahtı olarak Westminster Katedral'inde vaftiz törenine karşı hiçbir rasyonel tutum göstermedi. Kralın bu delirme durumu hakkında elde bulunan resmi belgeleri ve şahsi yazı ve hatıraları inceleyen modern doktorlar VI. Henry'nin kronik Şizofreni hastalığından müztarıp olduğudur.[10]. Tarihçiler VI. Henry'nin bu psikiyatrik hastalığının irsi olduğunu da iddia etmektedirler. VI. Henry'nin annesi tarafından büyükbabası olan Fransa Kralı VI. Charles zaman zamzn pdsikiyatrik nöbetler geçirmiş ve ismi "Charles le Fou" (Deli Charles) olarak da bilinmektedir. Vİ. Charles'in annesi "Joanna Bourbon", Joanna'nın babası "Bourbon Dükü I. Peter", Joanna'nın baba tarafından büyük babası "Bourbon Dükü I. Louis"'in de psikiyatrik kronik Şizofreni hastalığından müztarıp olduğu belgelidir.

Kralın deliliği döneminde York Dükü, kendinden daha zengin olan ve politik bakimdan ülkedeki her politik kliğe önemli etkisi olan 16. Warwick Kontu Richard Neville ile yakın bağlantılar kurdu. 1454'de 3. York Dükü Richard "taht Naibi" oldu ve ona "Ülkenin Savunucusu" unvanı verildi ve İngiltere'nin idaresini eline geçirdi. Kraliçe Margeret Anjoulu ise tüm devlet işlerinden menedilip politik ve sosyal bakımlardan izole edildi. 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort devlet görevlerinde azledilip Londra Kalesi'nde tutuklandı. York Dükü'nün bu devlet idaresi sırasında ilgisini ve yönetimini üzerine çeken diğer önemli politika problemi devletin ve sarayın devlet gelirinden çok daha yüksek yaptıkları harcamaları azaltma tedbirleri bulup uygulama oldu. Bu arada VI. Henry ve karısı Margeret Anjoulu hakkında dedikodular ülkeye yayıldı; Kraliçe Margeret'in doğurduğu (ve kral varisi ve veliahtı olan) çocuğun babasının VI. Henry olmayıp bu çocuğun Margeret Anjoulu ile Somerset Dükü Edmund Baeufort'un zinasından doğduğu söylentileri İngiltere'ye yayıldı. .[11]

Güller Savaşı

25 Aralık 1454 Noel Yortusu günü VI. Henry birden Şizofreni hastaliğı alemetlerini kaybedip aklını başına topladı. Bu VI. Henry'nin delilik döneminde iktidar güçlerini ellerine almış olan klik mensuplarında, başta York Dükü Richard ve yanında bulunan 16. Warwick Kontu Richard Neville ve 5. Salisbury Kontu Richard Neville'e, büyük bir tehdit yarattı. Bunlar iktidar gücünü kaybetmek istemedikleri için (VI. Henry'nin amcası olan ve Kral III. Edward'ın oğlu olan) York Dükü Richard'ın İngiltere tahtı üzerine olan meşru hakkının VI. Henry'nin bu taht üzerinde olan hakkından daha güçlü ve geçerli olduğunu iddia etmeye başladılar. York Dükü taht naipliği ve "Ülkenin Savunucusu" görev ve ünvanlarından azledildi. 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort Londra Kalesi'nde hapislıkten çıkartılip eski görevleri ve ünvanları kendine geri verildi. York Dükü'ne bir nazire olarak da York Dükü'nün eski "Calais Şehri Kaptanlığı" görevi ve unvanı da Somerst Dükü'ne verildi.

York Dükü ve Warwick Kontu bu toplantının kendileriene bir hakaret hatta kendilerini oldurulmesi için bir bahane kabul ettiklerini açıkladılar. Tüm İngiltere ikiye ayrıldı. İngiltere krallığı için {{Lancaster Hanedanı]]'ni tutan Lancasterliler ve York Hanedanıni tutan Yorklular arasında gayet ciddi ve kanlı bir iç savaş ortaya çıktı. Bu iç savaşta VI. Henry'nin mensup olduğu Lancater Hanedanı senbolu "kırmızı gül" ve "York Hanedanı" senbolu "Beyaz Gül" olduğu için bu iç savaşa İngiltere Güller Savaşı adı verilmektedir.

Kral VI. Henry ve saray kliği mensupları Westminster'de bir "Saray Toplantısı" toplayıp bu yoplantıya York Dükü kliğini tutanları çağırmadılar. Nisan 1454 ortasında Kral VI. Henry ve saraylılar kliği mensuplarından seçilmiş olan bir grup, saraylılara bağlı olan orduyla Leicester'e gidip orada Devlet "Büyük Konsey" toplamaya karar verdiler. York Dükü ve Lancaster Hanedanı'ndan VI. Henry'yi tutanlar arasinda 1455'e kadara küçük carişmalar yapılmışti. Kendilerini devlete ihanet yapma sucu ima ettiğini bilerek Yorklular bu toplantıyı durdurmak için VI. Henry'nin Leicester'e gitmesini önlemek için kendilerine bağlı ordu ile harekete geçtiler. 2,200 kişilik Saraylı Lancasterliler ordusu ile 7,000 kişilik Yorklular ordusu St Albans'da 22 Mayıs 1455'de karşı karşıya geldiler. Birinci St Albans Muharebesi olarak anilan bu çatışmada Yorklular galip geldiler. Lancasterlilerın komutanı olsn 2. Somerset Dükü Edmund Baeufort ve diğer önemli soylu Lancasterliler bu muharebede öldürüldüler. Ama bunların varisleri Lancasterliler olarak mücadeleye devam ettiler. Bu Birinci St Albans Muharebesi sonunda kral VI. Henry, Yorklulara esir düştü. York Dükü yine "Ülkenin Savunucusu" görev ve ünvanlaribi aldı ve İngiltere'yi yönetmeye yeniden başladı ve İngiltere kısa bir müddet barış içinde yaşadı.

Fakat VI. Henry'inin annesi olan eski kralice Margeret Anjoulu York Duku'nun iktidar gucunu tasimasisndan hic hoslanmamakta idi. Onun tesvikleri ile 1459'da Lancasterliler ve Yorklular arasındaki catismalar daha ciddi ve kanli olarak yeniden basladi. Lancasterliler ordusu bu sefer 1459'da "Ludford Bridge Muharebesi"'nde ustun geldi. York Duku yeniden iktidardan cekilmek zoriunda kaldi ve York Duku Richard yakin yandaslari ile Fransa'ya kacmak zorunda kaldi. Fakat York Duku'nun en onemli destekcilerinden olan Warwick Kontu Fransa'dan topladigi askerlerle Calais'den ayrilip ordusu ile Dover'e cikti. Warwick Kontu'nun Yorklular ordusu ile Lancesterliler devlet ordusu arasina yapilan "Northampton Muharebesi"'nde Warwick Kontu komutasindaki Yorklular galip geldi ve Lancaster Hanedaninin basi olan kral VI. Henry Yorklulara esir dustu.

Sonra ikı taraf bir anlaşmaya varar gibi oldular ve iki taraf York Dükü Richard (yeğeni VI. Henry'den daha büyük yaşta olmakla berabe) yeğeni VI. Henry'nin varisi ve veliahti olduğuna anlaştılar. York Dükü Richard Ingıltere Krallik tahtına çıkmak hedefinden caydırıldı. York Dükü Richard tekrar sahsen İngiltere'ye döndü ve tekrar VI. Henry'nin kralligi altinda "Ülkenin Savunucusu" görevi ve unvanıni aldı.

Fakat bu durum sürmedi. Margaret Anjoulu ve onun hiçbir şekilde fikirlerinde döndürülemeyen koyu taraftarları Lancesterli asiller Kuzey İngiltere'de yeniden asker toplayıp York Dükü aleyhinde harekata geçtiler. York Dükü Richard ordusu ile onların bu isyanı bastırmak hedefi ile Londra'dan Kuzeye yürüdü. Yorklu ordu ile Margaret Anjoulu'nun Lancasterliler ordusu 30 Aralık 1460'da Wakefield Muharebesi]'ne giriştiler. Kraliçe Margeret Anjoulu'nun Lancasterli güçleri bu muharabede üstün geldi ve York Dükü Richard ve ikinci oğlu Edmund bu muharebede öldürüldüler. Ölen York Dükü yerine büyük oğlu (İngiltere-Galler Sınır boyu) March Kontu olan Edward York Dükü öldürüldü.

Bu galibiyetten sonra Margaret Anjoulu ve Lancasterliler ordusu güneye ilerledi. Yorklularin ordusu ile yaptığı İkinci St Albans Muharebesi'nide bu sefer de Margaret Anjoulu'nun Lancasterliler ordusu savasi kazandı. Bu dönemde sabık kral VI. Henry'nin psikiyatrik hastalığı yeniden nüksetmişti. İkinci St Albans Muharebesi devam etmekte iken ikide bir kahkahalarla gülme nöbeti geçirdiği ve anlaşılmayan şarkılar söylediği belgelenmiştir. Bu muharebeden sonra VI. Henry tutukluluktan kurtarıldi. Fakat Margaret Anjoulu'nun Lancasterliler ordusu Londra'ya girip başkenti ele geçirmeyi başaramadı.

Bu başarısızlıktan sonra Lancasterlilerin kuzey İngiltere'den getirdiği ordu kuzeye çekildi. Sabık kral VI. Henry delilik nöbetleri geçiremeye basladi ve kraliçesi Margarat Anjoulu İskoçya'ya kaçmayı başardı. Yeni York Dükü olan Edward tarafından 4 Mart 1481'de VI. Henry İngiltere Krallığı tahtından indirildi ve Londra Kulesi'nde hapse atıldı. Yerine York Dükü Richard'in oğlu ve varisi olan Edward, ilk York Hanedanı İngiltere kralı olarak IV. Edward adı ile İngiltere Krallığı tahtına çıktı.

Sonra Yorklu IV. Edward güneyden aldığı yeni askerlerle takviye ettiği ordu ile kuzeyde Lancasterlilerin elinde kalan orduya karşı yürüdü. Mart 1461'de iki ordu Townton Muharebesi'ne giriştiler. IV. Edward komutasındaki Yorklular ordusu gayet kararlı bir galibiyet kazanıp Kuzeyli Lancasterliler ordusunu büyük hezimete uğrattı.

1465'de sabık kral Henry saklanmış olduğu mevkide Yorklular tarafından bulundu. Londra'ya getirldi ve Londra Kulesi'nde hapise atıldı.

İkinci kez tahta geçirilmesi

Vi. Henry'nin karisi Kralice Margaret Anjoulu once Iskocya'ya surgune gonderilmisti. Sonradan Fransa'ya surgune giutti. Tum bu donemde Kralice kocasi VI. Henry için ve sonra oglu veliaht Galler Prens Edward Westministerli için tahti tekrar eline gecirmek iicn yaptigi ugraslardan vazgecmemisti. Ingiltere'de York hanedanindan kral olan IV. Edward babbasinin ve kendini en yakin yandaslarindan olan 16. Warwick Kontu Richard Neville ile onun genc erkek kardesi olan Clarence Duku George ile aralari acildi. Fransa Krali ve Margeret Anjoulu erkek kardesi olan XI Louis'nin araciligi ile Warwick Kontu ve Clearance Duku Margeret Anjoulu ile bir anlasma yapti. Warwick Kontu kizini VI. Henry ve Margaret Anjoulu'nun oglu olan Edward Westminsterli ile evlendirdi.

1470'da Warwick Duku Fransa'dan topladigi bir ordu ile Ingiltere'ye cikti. York hanedanindna olan Kral IV. Edward Londra'dan surgune kacti. Fakat bu sirada Lancasterli olan VI. Henry'nin psikolojik durumu yilklarac tutukluluk doneminde gittikce kotuye gitmisti ve Ingiltere devletini yonetme gucunu kaybetmisti. VI. Henry tahta getirilmekle beraber tek basina hukum surmekten acizdi. Warwick Kontu ve Clarence Duku George onun ismine devleti gercekten yonetenler oldular.[12]

Bu kkez VI. Henry Ingiltere Krali olarak ancak 6 aydan az hukum surebildi. Yonetme gucu elinde bulunan 16. Warwick Kontu Ingiltere'nin gayet zor durumda oldugunu sanki unutarak Burgundi Duku'na karsi savas acti. Buna karsilik olamak uzere Burgundi Duku Edward'a Ingiltere Kralligi'ni tekrar geri almaak icin mali destek ve askeri yardim sagladi. Yorklu kral IVI. Edward 1471'de topladigi askerlerle Ingiltere'ye cikti. Kucuk kardesi olan Clarance Duku Goeorge ile arasi iyilesmisti. Lancasterliler ordusu ile yapilan Barnet Muharebesi'nde Yorklu hanedan krali IV. Edward galip geldi ve bu muharebede 16. Warwick Kontu olduruldu. Sonra Lancasterliler ordusu ile 4 Mayis 1471'de yapilan "Tewkesbury Muharebesi" Lancasterlerin Yorklulara karsi kararli maglubiyeti ile sonuclandi. Lancasterliler krali VI. Henry'nin veliahti olan oglu Galler Prensi Edward Westminsterli bu muharebede olduruldu.[13]

Hapse atılması ve ölümü

Sabık kral VI. Henry Londra Kalesi'nde bulunan "Wakefield Kulesi"'nde bir hücrede hapse atıldı. Burada iken 221/22 Mayıs 1471 gecesinde öldü. O zamandan beri bu ölüm şüpheli görülmekte ve bu konuda tartışmalar yapılmaktadır. Yorklu Kral IV. Edward'a yakın görüşlü olan resmi kronik tarih olan Historie of the arrivall of Edward IV tarafından bildirdiğine göre VI. Henry Tewksbuey Muharebesi'nde taraftarlarının yenilmeleri ve oğlu ve varisi olan Prens Edward Westminsterli'nin bu muharaebede öldürüldüğü haberlerini aldıktan sonra melankoli krizi geçirip ölmüştür.[14]

İngiliz tarihçilerinin büyük bir kısmına göre VI. Henry'nin üstün kabiliyetli oğlu Prens Edward Westminsterli hayatta bulundukça ona karşı bir koz olarak kullanmak üzere VI. Henry Yorklular tarafından hayatta tutulmuştur. Ama Tewkesbury Muharebesi sonunda Prens Edward Westminsterli'nin öldürüldüğü öğrenilince VI. Henry'nin hayatta kalması gereği kalmamıştır. 23 Mayıs 1471'de IV. Edward'ın taç giyme töreninin yapıldığı gün olarak bilinmektedir. Çok muhtemelen taç giymeden önce IV. Edward, eski defterleri silme kabilinden, sabık VI. Henry'nin öldürülmesi emrini vermiştir. Sabık kralın öldüğü dönemlerde Londra'da dönen dedikodulara göre sabık kral VI. Henry 21 Mayıs 1274'de dua etmek için başını eğmiș iken ensesine indirilen ağır bir darbe ile öldürülmüştür. Sir Thomas Moore'un yazdığı "History of Richard III" adli tarih kitabında sabık kral Henry'ye bu ölümcül darbeyi inderen kişinin sonradan III. Richard adı ile İngiltere krallık tahtını gasp edip geçecek olan Gloucester Dükü Richard olduğu belirtilir.

VI. Henry'nin cesedi önce Cherstesy Manastır'ında gömülmüştür. 1485'de ise III. Richard VI. Henry'nin cesedinin buradan kaldırtmış ve birçok İngiliz kralının gömülü olduğu Windsor Kalesi St George Şapeli'ne taşıtmış ve mezarının üstüne, tipik bir İngiliz kralı mezarı gibi, taştan yatan Henry'nin bir anıt heykelini yaptırmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ↑ Hayatını anlatan modern standard İngilizce biyografi eseri Bertram Wolffe, (1981) Henry VI. Londra ve gayet geniş kapsamlı ve güvenilir akademik metin Ralph Griffiths, (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley (İngilizce)
  2. ↑ Kendall, P.M., (1971) Louis XI: The Universal Spider, USA , s.:39-40
  3. 1 2 Lingard, John, (1854) A History of England, c.:V s.90.
  4. ↑ C T Allmand & Dorothy Styles, "The Coronations of Henry Vİ", History Today, C.32, No.:5 (1982)
  5. ↑ J.-B. Lebigue, "L'ordo du sacre d'Henri Vİ à Notre-Dame de Paris (16 décembre 1431)", Notre-Dame de Paris 1163-2013, 2013, s. 319-363
  6. ↑ Wolffe, B., (1981) Henry VI, Londra, s. 79-80
  7. ↑ Griffiths, R., (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley, s.298
  8. ↑ Hicks, M.A., The Wars of the Roses Yale 2002, p.67
  9. ↑ Griffiths, R., The Reign of Henry Vİ, Berkeley 1981, p.677
  10. ↑ Nigel Bark, Medical Hypothesis (journal); Times Higher Education, "Fındıngs: Henry Vİ: parts öne and two", 18 Ekim 2002
  11. ↑ Griffiths, Ralph (1981) The Reign of Henry Vİ, Berkeley 1981
  12. ↑ Wolffe, Bertram (1981) ((İngilizce)). Henry VI. Londra: Eyre Methuen. s. 342–344.
  13. ↑ Prens Edward Westminsterli'nin olumunun nasil oldugu Ingiltere Guller Savasi tarihcileri arasinda tartismalidir. Cogu tarihciler Prens Edward Westminsterli'nin Tewkesbury Katedrali'ne sigindiginda fikirdedirler. Ama yine de bazi tarihciler onun sehir yaklinda bir koruya saklandigini bildirirler. Bir grup tarihci onun ya katedralden ya da korudan Yorklular askerleri tarafindan yaka paca cikarilip katledildigini bildirirler. Uc Tudor donemi tarihci ve unlu Ingiliz tiyatro oyunu yazarai William Shakespeare ise V. Henry 3. Bolum Perde V, Sahne 5'de Edwarad Westminsterli'nin Yorklu Kral IV. Edward'in huzuruna getirildigini; kral IV. Edward'in ona gayet iyi davrandigini ve ona "neden kendisine karsi isyan ettigini" sordugunu bildirirler. Prens Edward'in buna cevabi ona meydan okur sekilde "Babamin bana mirasini tekrar geri almak icin buraya geldim" demesi uzerine Yorklu kral IV. Edward'in ona kizip zirhli eldivenle kapli eli ile Edwarda Westminsterlinin yuzune bir tokat attigi ve bundan sonra da kral IV. Edward'in maiyetinde bulunan kardesleri Clarance Duku George ile Gloucester Duku Richard'in Prens Edward'a kiliclari ile isaldirip onu oldurdukleri bildirilmektedir.
  14. ↑ McKenna, John W. (1965), "Henry VI of England and the Dual Monarchy: aspects of royal political propaganda, 1422–1432", Journal of the Warburg and Courtauld Institutes Cilt:28, say:145–162.

Dış bağlantılar

VI. Henry (İngiltere Kralı)
Lancaster Hanedanı
Doğumu: 6 Aralık 1421 Ölümü: 21 Mayıs 1471
Resmî unvanlar
Önce gelen:
V. Henry		 İngiltere Kralı ve İrlanda Lordu
1. kez
31 Ağustos 1422 - 4 Mart 1461		 Sonra gelen:
IV. Edward
Önce gelen:
IV. Edward		 2. kez
3 Ekim 1470 – 11 Nisan 1471		 Sonra gelen:
IV. Edward
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/23/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.