IV. Edward

IV. Edward
İngiltere Kralı IV. Edward
İngiltere Kralı
Hüküm süresi Birinci kez
4 Mart 1461 – 3 Ekim 1470
Taç giymesi 28 Haziran 1461
Önce gelen VI. Henry
Sonra gelen V. Edward
Hüküm süresi İkinci kez
11 Nisan 1471 – 9 Nisan 1483
Önce gelen VI. Henry
Sonra gelen V. Edward
Eş(leri) Elizabeth Woodville
Hanedan York Hanedanı
Babası Richard, 3. York Dükü
Annesi Cecily Neville, York Düşesi
Doğum 28 Nisan 1442(1442-04-28)
Rouen, Normandiya , (günümüzde Fransa)
Ölüm 9 Nisan 1483 (40 yaşında)
Westminster, Londra, İngiltere
Defin St George Şapeli, Windsor Sarayı, Berkshire, İngiltere
İmza

IV. Edward (d. 28 Nisan 1442, Rouen, Normandiya , (günümüzde Fransa) - ö. 9 Eylül 1483, Westminster, Londra, İngiltere) 1461–1470 döneminde birinci kez ve 1471–1483 döneminde ikinci kez olmak uzere İngiltere Kralı.

İngiltere Kralık tahtını eline geçirmeden önce "4. York Dükü", "7. March (İngiltere-Galler Sınırı) Kontu", "5. Cambridge Kontu" ve "9. Ulster Kontu" ünvanlarını taşımıştır. İngiltere Güller Savaşı dönemi içinde 1461'de Lancaster Hanedanı yerine gelen yeni York Hanedanı'ndan olan ilk İngiltere kralıdır.

York Hanedanı mensubu olan ilk İngiltere Krali idi.[1] Hükümdarlik döneminin ilk yarısında Güller Savaşı adı verilen Lancaster Hanedanı'nın yerine İngiltere krallık tahtına York Hanedanı'nın geçmesi ile ilişkili sosyal ve politik karışıklıklarla geçmiş olduğu için çok kötü geçmiştir. Fakat 1471'de Lancaster Hanedanı'nı tutanlara karşı kazandığı karar verici bir galibiyetten sonra İngiltere ulkesini nispeten sulh ve sükun içinde idareye başlamıştır ve bu barışcıl yillarda saltanat sürmesi 1485'de aniden beklenmedik bir nedenle ölmesine kadar devam etmiştir.

Hayatı

İngiltere krallık tahtında meşru hakkı

Edward Yorklu o zaman İngiltere kralığına ait olan (günümüzde Fransa'da bulunan) Rouen şehrinde doğdu. Babası "Richard, 3. York Dükü"'nün ikinci oğlu idi. Babası Richard ve Edward Yorklu'nun İngiltere Krallık tahtına geçebilmek için gayet güçlü meşru kalıtsal hakları bulunmaktaydı. Doğrudan doğruya 1327 – 1377 döneminde İngiltere Kralı olarak hüküm sürmüş olan III. Edward'in hayatta kalan dördüncü oğlu olan "Edmund Langleyli, 1. York Dükü" onların ataları idi. Diğer taraftan İngiltere Kralı olarak saltanat süren Lancaster Hanedanı mensubu kralların ataları III. Edward'in hayatta kalan üçüncü oğlu olan "John Gauntlu, 1. Lancaster Dükü" idi. Hükümdarlık veraset kurallarına göre 3. erkek çocuk 4. erkek çocuğa tercih edildiği için Lancaster Hanedanı meşru İngiliz krallık hanedanı idi. Fakat York Hanedanı'nı tutanlar III. Edward'ın hayata iken ölen ikinci oğlu olsn "Lionel Antwerpli, 1. Clareance Dükü"'nü de bu meşruluk "yarışması"'na sokmaktadırlar. Lionel Antwerpli'nin kızı olan Anne de Mortimer'in "Richard 3. York Dükü"'nun annesi olduğuna yani "Richard 3. York Dükü"'nün anne tarafından da krallığa meşru hakkı olduğuna işaret etmektedirler ve böylece York Henadanı'ndan olan Edward Yorklu'nun de İngiltere krallık makamına Lancasterlılar kadar güçlü ve haklı meşruluk iddiaları olduğunu savunmaktadırlar.[2]

Edward Yorklu babasının hayatta kalan dört oğlundan en yaşlısı idi. Kendinden daha küçük olan kardeşi "Edmund, Rutland Kontu" ile babaları olan Richard, "3. York Dükü" 30 Aralık 1460'da yapılan Wakefield Muharebesi'nde ölmelerinden dolayı "Edward Yorklu, 4. York Dükü", "York Hanedanı'nın hayatta kalan en buyuk ferdi idi.[2]

İlk kez tahta çıkması

İngiltere Güller Savaşı'nin başlangıcında 22 Mayıs 1455'de "Birinci St. Albans Muharebesi"'nde Edward Yorklu'nun babası olan "Richard Yorklu, 3. York Dükü", kuzeni olan "Richard Nevillle, 16. Warwick Kontu"'nun destek ve yardımı ile Lancaster Hanedanı'ndan olan İngiltere Kralı'nın ordusunu büyük bir mağlubiyete uğrattı. Bu savaşta Lancaster Hanedanı'nı tutan ilerigelen soylulardan "Edmund Beaufort, 2. Somerset Dükü", "Henry Percy, 2. Northumberland| Kontu" ve "Thomas Clifford, 8. Cliford Baronu"da hayatlarını kaybettiler.[2]

1360'da "Richard Yorklu, 3. York Dükü" İngiltere Krallığı tahtına olan meşru hakkını koruyarak Krallık tahtına geçeceğini ilan etti ve bu "İngiltere Güller Savaşı"'nin daha da kızışmasına başlıca neden oldu. Fakat "Richard Yorklu, 3. York Dükü" İngiltere Krallık tahtında bulunan Lancaster Hanedanına mensup kralla 30 Aralık 1460'da yaptığı "Wakefield Muharebesi"'nde mağlup düştü ve bu savaşta hayatını da kaybetti. Fakat York Hanedanı'nın meşru İngiltere Kralı olama hakkının savunuculuğu oğlu "Edward Yorklu, 4. York Dükü"'ne geçti ve o İngiltere Krallığı'na olan meşru hakkını korumak için savaşa devam etti.[2]

Bundan sonra Edward Yorklu ve kuzeni "Richard Nevillle, 16. Warwick Kontu" Lancaster Hanedanından olan İngiltere Kralı'na karşı bir seri muharebeler yaptılar.[3] 7 Temmuz 1460'da Northampton Muharebesi'nde Yorklular galip gelip Lancaster Hanedanı mensubu İngiltere Kralı VI. Henry'yi esir aldılar. Fakat Yorklulara esir düşen karalın karısı olan Margaret Anjulu Lancasterli'lerin ordusunun başına geçip Midland yöresinde savaşa devam etti. 2-3 Şubat 1461'de Mortimer's Cross Muharebesi'nde Yorklular galip geldi. 17 Şubat 1461'de İkinci St Albans Muharebesi'nde Lancaster Hanedanı ordusu galip geldi. Bu muharebede Lancaster Hanedanı'ndan olan Kral VI. Henry'yi esaretten kurtardılar. Ama St Albans Londra'dan 30 küsur km. kuzeyde olmakla beraber muharebede galip gelen Lancasterliler ülkenin başkenti olan Londra'yı Yorkluların tehdidinden kurtaramadılar. Güneyde bulunan Yorklular ordusu 26 Şubat 1461'de krallık başkenti Londra'yı ele geçirdi. Yorkluların Londra'yı ele geçirmeleri ve bu şehrin senbolik prestiji ve malî gücü Yorklulara büyük avantaj kazandırmaya başladı. 29 Mart 1461'de Towton Muharebesi'nde de Yorklular büyük bir galibiyeti aldılar.[2][3]

Mart 1461'de Londra'da bulunan Yorklular komutanı "Richard Neville, 16. Warwick Kontu" Edward Yörklu'yu IV. Edward adı ile İngiltere Kralı olarak ilan etti ve IV. Edward için 28 Haziran 1461'de taç giyme töreni yapıldı. 1461 yılı boyunca IV. Edward Ingıltere Krallığı'na layık olduğunu göstermek için Lancasterlileri tutan askeri birlikleri ülkesini bütün yüzeyinden silmek için kampanayaya girişti ve bunda da muvaffak oldu. Ama Lancater Hanedanını tutanlara karşı en son muharabe 15 Mayıs 1464'de Hexham Muharabesi olarak yapıldı. Bu muharebede Lancasterlilerin ordusu tamamiyle bozguna uğratılıp yeniden kurulma imkanı kırıldı. Bundan sonra Lancasterlilerin Yorklulara karşı ciddi olarak direnişe de ortadan kalktı. Bu muharebede Lancasterliler ordusu başında bulunan sabık kral VI. Henry kuzey İngiltere'de bulunan ve o zaman çok ıssız ve izsiz Peninne Dağları vadilerinde saklandi Fakat sonunda kaçıp saklanmasından 2 yıl sonra IV. Henry yakalanabildi. Tutuklanan VI. Henry Londra'ya gönderilip Londra Kulesi'de hapse atıldı.[2][3]

Bu sırada 19 yasında olan İV. Edward büyük bir askeri yetenek göstermişti. Hem fizik bakım göşterişli ve yakışıklı bir delikanlı olmuştu ve hem de insanlara karşı yakınlık ve sevgi göstermesi ile tanindı. Boyu 1.93 cm olup IV. Edward günümüze kadar kadar gelmiş geçmiş İngiltere, İskoçya ve Büyük Britanya kralları arasında en uzun boylu olanı idi.[4]

Tahttan indirilmesi

"Kral Yapan" unvanı ile anılan Warwick Kontu, IV. Edward'ı kendi kontrolü altına aldığını düşünmekte ve İngiltere'yi bu kontrol dolayısıyla gerçekten kendi hükmü altında aldığını sanmakta idi. Warwick Kontu İngiltere'nin Avrupa'daki prestijini yükseltmek için IV. Edward'ı güçlü bir Avrupa ülkesinin kral kızı ile evlilik yapmasını planlamaktaydı. Bu nedenle Edward'a baskı yapmaya başlamışti. Aynı zamanda Warwick Kontu Kral Edward'dan habersiz olarak Fransa Kralı XI. Louis ile temas kurmuş ve XI. Louis'in kızı olan "Anne Fransalı"'nin Edward ile evlenmesi için ön anlaşmalar yapmıştı. Fakat IV. Edward bu hususta yakın danışmanı olan Warwick Dükü'ne uymamayı tercih etti ve Lancasterlileri tutan bir İngiliz asilinin dul karısı olan Elizabeth Woodville ile bir gizli evlilik yaptı.[2][3]

Modern İngiliz tarihçileri IV. Edward'ın Elizabeth Woodville ile evlenmesini bir gencin düşüncesizce birdenbire yaptığı evlilik olarak nitelendirler ve onun bu evliliğinin ne İngiltere'nin gidişatına ne de York Hanedanina hiçbir pozitif katkıda bulunmadığını kabul ederler.[2][5]

Elizabeth'in annesi "Jacquette Lüksemburglu" olup tahttan indirilmiş İngiltere Kralı VI. Henry'nin amcasının dul karısı idi. Fakat babası "John Lancasterli, 1. Rivers Kontu"'na asalet unvanı yeni verilmişti. IV. Edward'in Elizabeth Woodville'le yaptığı evlilik haberinin ilk ortaya çıkması Ekim 1464'de oldu. Bundan sonra Elizabeth'in 12 evli olmayan kızkardeşi İngiltere Krallığı asilleri arasında evlenme piyasasında önemli rol oynamaya başladılar. Kızkardeşi Catherine, "Humphery Stafford, 1. Buckhingham Dükü"'nün torunu ve varisi olan sonradan 2. Buckingham Dükü olan Henry Stafford ile evlilik yaptı. Diğer kızkardeşi Anne ise "Edmund Gray, 1. Essex Kontu"'nun en büyük oğlu ve varisi olan "William, Viskont Bourchier" ile evlendi. Bir diğer kızkardeşi Elenor ise "Edmund Grey, 1. Kent Kontu"'nun oğlu ve varisi olan "Anthony Gray" ile evlilik yaptı.[2]

Fakat Woodville ailesinin bu yeni kazandığı siyasi güç ve prestij İngiltere soylular arasında düşmanlıkla karşılandı. Bu yeni düşmanların başında Kral Edward'ın en yakın danışmanı ve destekçisi "Richard Neville, Warwick Kontu" gelmekteydi ve bu asıl Woodville ailesinin Kral üzerinde kazandığı yeni nüfuza gayet ciddi şekilde karşı çıktı. Zamanla "Richard Neville, Warwick Kontu"'nun karşı çıkması ve Kral Edward'dan ayrılma hisleri gittikçe daha da şiddet kazandı ve sonunda bu hisler onu vatan hainliğine kadar getirdi. 1467'de Richard Neville, Warwick Kontu saraydan tüm olarak çekildi ve vaktini Yorkshire'de bulunan malikanesinde geçirmeye başladı. Kral Edward'ın idaresinden hoşnut olmayan küçük erkek kardeşi "George, CLearance Dükü" ile birlikte analaşarak yeni bir isyancı ordu topladı ve onunla beraber bu ordu başında Kral IV. Edward'a karşı yürüdü.[2][3]

26 Temmuz 1489'da bu isyancı ordu (Kral Edward'ın başında olmadığı) Krallık ordusunun ana kısmına karşı "Edgecote Moor Muharebesi"'nde büyük bir galibiyet kazandı. Bundan sonra Kral IV. Edward "Olney, Buckinghamshire"'da yakalandı. "Richard Neville, Warwick Kontu" kendi başına, elinde yakalanmış bulunan IV. Edward'a hiç danışmadan, IV. Edward adına ülkeyi yönetmeyi denedi. Fakat İngiltere soylularının çoğunluğu sırf kral olduğu için IV. Edward'ı tutmakta idiler ve "Richard Neville, Warwick Kontu" onun adına hiç ona danışmadan ülkeyi idere etmesinden gittikçe hoşnutsuzlaşmaya başladılar. Bu hoşnutsuzluk kuzey İngiltere'de çıkan bir yörel isyan halinde kendini ortaya çıkarttı. Sonunda "Richard Neville, Warwick Kontu" tek başına krala danışmadan ülkeyi onun adına idare edemeyeceğini anladı ve 10 Eylül 1569'da kral IV. Edward'ı serbest bıraktı. <refe name="ross"/>

Serbest bırakılan IV. Edward, isyancı "Richard Neville, Warwick Kontu" ve kralin kardeşi "George, CLearance Dükü"'nden bu yakalanıp tutuklanmasının öcünü almaya çalışmadı ve onun yerine onlarla barışıp anlaşmayı tercih etmekteydi. Fakat tam bu sırada Linconshire bölgesinde "Sir Thomas Burgh Gainsbourghlı" ile "Richard Welles, 2. Wells Baronu" arasında bir şahsi anlaşmazlık yüzünden çıkan karışıklık büyüdü ve askeri çatışmalar ortaya çıktı. "Richard Neville, Warwick Kontu" ile "George, Clearance Dükü" bu karşıklığı fırsat bilerek IV. Edward'a karşı yeniden ayaklandılar. Ortaya çıkan "Lincolnshire Ayaklanması" IV. Edward ve krallık ordusu tarafından bastırıldı. 1 Mayıs 1470'da "Richard Neville, Warwick Kontu" Fransa'ya kaçmak zorunda kaldı.[2]

Burada Fransa Kralı İX. Louis'in sarayında yaşamakta bulunan eski Lancestar Hanedanı kralı [İV. Henry]]'nin karısı olan Margeret Anjoulu ile görüşüp bir müttefiklik kurdu. Xi. Louis daha Temmuz 1461'de, babası olan VII. Charles'in ölümü üzerine, Fransa tahtına geçmişti. İngiltere tahtında bulunan York Hanedanı yerine tekrar Lancaster Hanedanı'ndan bir kral tahta geçirmek ve böylece İngiltere Krallığı üzerinde büyük politik nüfuz kazanmak istemekteydi. "Richard Neville, Warwick Kontu" ile "Margeret Anjoulu" Fransa Kralı IX. Louis ile anlaşarak onun sağladığı bir ordu ve Fransa donanması gemileri ile İngiltere'ye geçip orada Lancaster Hanedanı'ndna eski kral VI. Henry'yi tahta geçirmeyi planladılar. "Richard Neville, Warwick Kontu" komutası altında kurulan bir istila ordusu Fransa donanmasına ait gemilerle 9 Eylül 1470'de İngiltere'ye gitmek üzere Fransa'dan harekete geçti. IV. Edward, İngiltere'de bulunan Warwick Kontu'nun kardeşi olan güçlü soylu "John Neville, 1. Montagu Markız"'nin de taraf değiştirerek Lancasterliler tarafını tutmaya başladığının haberini aldı. IV. Edward dıştan ve içten gelen kendine karşı gelenlere karşı askeri bakımdan direnme imkanı olmadığını anladı. Bunu üzerine IV. Edward İngıltere'yi ve bu ülkenin krallığını terk ederek Flandra'ya kaçtı.[2] ===İkinci kez İngiltere Kralı olması ===

Bir yazma kitapta bulunan Kral IV. Edward'in armasi
1470'de Lancaster hanedanından eski kral VI. Henry tekrar İngiltere Krallığı tahtına çıkartıldı. Daha önce ilk York Hanedanı'ndan kral olan IV. Edward ve genç kardeşi Richard, Gloucester Dükü Burgundi Dükalığı'nin bir parçası olan Flandara'ya ksçtılar. ĮV. Edward'ın kızkardeşi olan "Margaret Yorklu" 3 Temmuz 1468'de Burgundi Dükü Charles' ile bir evlilik yapmıştı ve Burgundi Dükü böylece İV. Edward 'in kayın-biraderi olmaktaydı. Gerçekte Charles, Burgundi Dükü önceden kayın-biraderi IV. Edward'a destek sağlamaktan kaçınmıştı. Fakat tam bu konu yeniden ortaya çıktığında Fransa Krallığı Burgundi Dükalığı'na karşı bir savaş açtığını açıkladı. Bunun üzerine "Charles, Burgundi Dükü" IV. Edward'ın Flandara'ya gelmesine izin verdi ve IV. Edward'ın burada yeni bir ordu topayıp tekrar İngiltere'ye geri gitme çabalarına da destek sağladı. IV. Edward Flandara'dan nispeten küçük sayıda askerden oluşan bir ordu topladı ve bu ordu ile Manş Denizi'ni geçerek İngiltere'ye çıktı. IV. Edward ve nispeten küçük ordusu İngiltere kraliyet ordusuna yakalanmayı başararak kuzey İngiltere'ye geçebildiler. IV. Edward kuzey İngiltere bölgesinden kendini tutan şehirler bulma ve ordusu için askerler toplama çabalarına koyuldu. Önce kendi ismini taşıyan ve 70 yıl önce yakın atası Henry Boligbroke'i taklid edercesine hareket ederek sadece kendi "York Düklüğü"'nu eline geçirmek için geldiğini bildirerek York şehrini eline geçirdi. IV. Edward'a ilk katılan soylular "Sır James Harrington" ve "William Parr Kendalli, 1. Baron Parr" oldular ve bunlar Doncaster'da Edward'ın ordusuna katılmak üzere 600 ağır süvari şövalye getirdiler. IV. Edward güneye Londra'ya doğru ilerlemekte iken diğer asiller de kendi askeri birlikleri ile onun ordusuna katılmaya başladılar. Bunların başında Lancasterlıların kendini tutmayacağını bilen ve ağabeyi olan Edward'ın kazanacağından emin olan eski isyancı "George, Clearance Dükü" de bulunmaktaydı. Edward Londra'yı hiç direniş görmeden kolaylıkla eline geçirdi. Burada bulunan Lancasterli kral VI. Henry'yi esir olarak aldı ve tutuklattı. Edward ve ordusu Warwick Kontunun ordusunu Barnet Muharebesi'de yenik düşürdü ve bu muharabede "Ricard Neville, Warwick Kontu" öldürüldü. İngiltere'de bulunan diğer Lancaster Hanedanıni tutanların ordusu ise 1471'de yapılan "Tewkesbury Muharebesi"'nde yenik düştü. Lancaster Hanedanı'ndan kral VI. Henry'nin oğlu olan ve kral varisi olan "Edward Westmisterli, Galler Prensi" bu savaş sahasında öldürüldü. Böylece Lancasterlilari tutanların direnme güçleri kırılmış oldu. Birkaç gün sonra IV. Edward Londra'ya geri döndü. Ş ehre girmekte iken kendisine Londra Kulesi'nde tutuklanmış olan Lancasterli VI. Henry 'nin ölümü haberi getirildi ve bu haber şehirde etrafa ilan edildi. Zamanın kronikçileri bu ölümün nedenini tutuklu olan kral VI. Henry'nin "melenkoli" gecirmesi olarak bildirirler. Fakat modern tarihçiler İV. Edward'ın yaşamakta olan krallığa meşru haklı Lancaster Hanedanı üyelerinin büyük bir tehdit olduğunu görerek onu kasden öldürttüğünde fikir birliğindedirler.[2] Edward'ın iki daha küçük olan erkek kardeşleri "George, Clearance Dükü" ve "Richard, Gloucester Dükü" (sonradan III. Richard iki kız kardeş olan "İsabel Nevill" ve "Anne Neville" ile evlendirilmişlerdir. Bu iki kız kardeşin babaları Richard Nevill, Warwick Kontu Barnet Muharebesi'de öldürülmüş idi ve anneleri Anne Neviill, 16. Warwick Kontesi idi. Bu iki kızkardeş o zaman hala yaşamakta olan annelerinden gayet büyük servetler miras beklemekteydiler; ama bu veraset için birbirlerine rakiptiler. Bu iki kız kardeşsin, yani düklerin eşlerinin, büyük veraset üzerinde rekabetleri sonradan iki dük kardeşin arasını açmıştır.[2] 1476'de ise "George, Clearance Dükü" ağabeyi Kral IV. Edward aleyhinde bir komplo düzenlediği sanıklığı ile suçlanıp yargılanmıştır. Bu yargılama sonucu olarak "George, Clearance Dükü" suçlu bulunmuş; Londra Kulesi'nde hapise atılmış ve 18 Şubat 1478'de ise bu zindanda gizlice idam edilmiştir. O zamandan beri inanılır söylentilere göre gizlice idam edilmesi bir büyük varil "Malvasia" şarabi içine atılıp şaraptan boğulması şeklinde olmuştur. ===İkinci kez hükümdarlık dönemi ve ölümü === IV. Edward tahta ikinci defa geçtikten sonra hiç tahtına karşı hak eden diğer ayaklanamacılara ortaya çıkmadı. Lancaster Hanedeni üyeleri hemen hemen ortadan silinmişlerdi. İngiltere Krallığı'na ona rakip olarak tek meşru hak iddia edip ayaklanabilecek kişi Henry Tudor idi ve Avrupa kıtasında sürgüne gonderilmişti. 1475'de IV. Edward Fransa'ya karşı savaş ilan etti ve Haziran'da ordusu ile Manş Denizi'ni geçip Calais'ye çıktı. Fakat bu girişimde kendine destek sağlayacağını umduğu müttefiki olan Burgundi Dükü Charles Cesur, İngiltere ordusuna pak az yardımda bulunabildi. Bunun üzerine IV. Edward Fransa ile bir barış antlaşması yapmak üzere müzakerelere girişti. İki taraf anlaşıp Picquigny Antlaşması'nı imazaldılar. Bu antlaşmaya göre Fransa Krallığı IV. Edward'a hemen taksitsiz toptan ödenmek üzere 75.000 altın kron tazminat verdi ve her yıl 50,000 alın kron maaş da ödemeyi garanti etti. IV. Edward aynı yıllarda İskoçya Krallığı içişlerine de karışmaya baaladı. 1482'de İskoçya Kralı olarak tahta geçmek üzere teşebbüse geçen ve o zaman tahtta bulunan İskoçya Kralı II. James'in kardeşi olan "Alexander Stewart, 1. Albany Dükü"'nun girişimine destek sağladı. İngiltere ordusu Gloucester Dükü komutanlığında İskoçya başkenti olan Edinburg'u ve burada bulunan Kral II. James'i eline geçirmek hedefiyele bir sefer düzenledi> Bu sefer başari ile sonuçlandı. İngiltere ordusu Edinburg'u eline geçirdi. Fakat "Alexander Stewart, 1. Albany Dükü" tam bu sırada girişiminden ve ve İngiltere Kralı olan anlaşmasından vazgeçtiğini ilan etti. İngiliz ordusu ve Glocester Dükü Edinburg'dan çekilip ayrılmak zaoynda kaldı. Fakat bu askeri seferin bir neticesi olan Kuzey Denizi kıyısında İskoçya-İngiltere arasında sınırda olan Berwick-on-Twick tekrar İngiltere eline geçti. IV. Edward'ın sıhhati bozulmaya başladı ve bir seri değişik hastalıkta muzdarip olmaya başladı. 1483 yılı Paskalya Yortusu'ndan kendini ölüme götürecek en son hastalıktan şikayet etmeye başladı. Bu uzunca süren hastalığı sırasında daha önce hazırlamış olduğu vesayetnameye ekler yapmayı başardı. Bu eklerden en önemlisine göre ölümünden sonra İngiltere'nin gerçek idaresi "İngiltere'nin Koruyucusu" unvanı ile kardeşi Richard, Glocester Dükü]'ne geçecekti. IV. Edward Windsor Kalesi'nde 9 Nisan 1483'de vefat etti. Windasor Kalesi'nde İngiltere Krallarının mezarlarının bulunduğu "St George Şapeli"'nde toprağa verildi. Onun yerine İngiltere Kralı olarak 12 yaşında daha yetişkin olmayan oğlu V. Edward tahta geçirildi. Ama bu kralın taç giyme töreni yapılamadı. IV. Edward'ın kardeşi olan ve "İngiltere'nin Koruyucusu" unvanı ile taht naipliği yapmaya başlayan kardeşi "Richard, Glocester Dükü" yeğenini tahttan indirip III. Richard adı ile İngiltere Kralı olarak tahta geçti. IV. Edward'ın ölümünün gerçek nedeni hangi hastalıktan olduğu iyice bilinmemktedir. Ölüm nedenin zatürre veya tifo ve hatta kasden zehirlenme olduğu değişik kişiler tarafından iddia edilmişti. Birçok tarihçi ölümünü hayatının son yıllarına gayat sağlıksız bir yaşam tarzı yanında hiçbir şekilde eksersiz yapmaması dolayısıyla hareketsizleşmesi ve gayet şişmanlaması ile vücudunun direncini kaybetmesine atfederler. ==Evlilik ve çocukları== IV. Edward'ın karısı "Elizabeth Woodville"'den 10 tane çocuğu olmuş ve bunlardan 7 tanesi babalarından sonra ölmüşlerdir. 1483'de Edward'ın kardeşi III. Richard olarak tahta geçmeyi sağlamak için İngiltere Parlamentosu'na baskı yaparak Parlamento'dan "Titulus Regius (Kralın Unvanı)" adlı bir kanun çıkarttırmış ve bu kanunla babalarının ölümünden sonra hayatta kalan Edward'ın çocukların hepsini gayrimeşru olduklarını kabul ve ilan etmiştir. Kral VII. Henry Tudor bir isyandan sonra Kral III. Richard'ı tahttan indirdikten hemen sonra bu "Titulus Regius (Kralın Unvanı)" adlı kanunu geri aldırmış ve hayattya kalan Edward'ın çocuklarının hepsinin meşru olduğunu kabul ettirmiştir. VII. Henry, Richard'ın Parlamento'ya çıkarttırdığı bu kanunu hukuksal olarak ortadan kaldırmakla yetinmemiş bu kanunun metnini de ortadan kaldırmak hedefiyle kanunun her kopyasının tahrip edilmesini ve elinde bir kopya bulundurmayı ve hatta bu kanunun ismini ağzına almayı da hukuken ceza gerektiren bir suç saydırmıştır. * "Elizabeth Yorklu": VII. Henry'nin eşi kraliçe - (11 Şubat 1466– 11 Şubat 1503). * "Mary Yorklu": (11 Ağustos 1467 - 23 Mayıs 1482). * "Cecily Yorklu": (20 Mart 1469 – 24 Ağustos 1507); ilk eşi "John Welles, 1. Welles Visikontu". İkinci eşi Thomas Kyme veya Keme. * V. Edward :(4 Kasım 1470 – 1483?); Kısa bir dönem için babası olan IV. Edwarad yerine kral olup büyükamcası III. Richard tarafından Londra Kulesi'nde hapsedilip öldürtülen "Kulede İki Prens" adı ile anılan prenslerden büyüğü. * "Margaret Yorklu": (10 Nisan 1472 – 11 Aralık 1472). * "Richard Shrewsburyli, 1. York Dükü" (17 Ağustos 1473 – 1483?). Büyükamcası III. Richard tarafından Londra Kulesi'nde hapsedilip öldürtülen "Kulede İki Prens" adı ile anılan prenslerden küçüğü. * "Anne Yorklu, Lady Howard": (2 Kasım 1475 – 23 Kasım 1511); Eşi "Thomas Howard, 3. Norfolk Dükü". * "George Plantagenet, 1. Bedford Dükü": (Mart 1477 – Mart 1479). * "Catherine Yorklu": (14 Ağustos 1479 – 15 Kasım 1527); Eşi "William Courtenay, 1. Devon Kontu". * "Bridget Yorklu": (10 Kasım 1480 – 1517); Rahibe oldu. Edward'ın birkaç metresi de bulunmaktaydı. Bunlardan en çok bilineni (Jane Shore" olarak da bilinen) Elizabeth Shore idi. Edward'ın değişik kadınlarla ilişkilerinden birkaç gayrimeşru çocuğu da olmuştur. * "Elizabeth Lucy" veya "Elizabeth Wayte". ** Elizabeth Plantagenet (d. yak.1464). Evlilik Thomas Lumley, Beautrove, Durham'li 1478 ** Arthur Plantagenet, 1. Lisle Vizikontu (1460'li veya 1470'li yıllar– 3 Mart 1542).

İngiltere Krallığı tahtına 1490'dan itibaren meşru hakkı olduğunu iddia eden düzmece prens "Parkin Warbeck" Büyükamcası III. Richard tarafından Londra Kulesi'nde hapsedilip öldürtülen "Kulede İki Prens" adı ile anılan prenslerden küçüğü olan "Richard Shrewsburyli, 1. York Dükü" olduğunu iddia etmiştir. Perkin Warbeck'in IV. Edward'da çok benzediği bildirilmiştir. Bazı tarihçiler, delil olabilecek belge vermeden, Warbeck'in hüviyeti gizli kalmış IV. Edward'ın bir başka gayrimeşru çocuğu olduğunu iddia etmişlerdir.

Kaynakça

  1. ↑ Ross, Charles (1999) Edward IV (English Monarchs Series), ISBN 978-0-300-07372-0 (İngilizce)
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ross, Charles (1974) Edward İV (Berkeley, California: University of California Press s.:3–7. (İngilizce)
  3. 1 2 3 4 5 Maurice Ashley, Maurice (1961), Great Britain to 1688 Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
  4. ↑ Guinness Book of Records
  5. ↑ Tutucu İngiliz tarihçilerinin görüşünü devam ettiren tarihçi Wilkinson 1964'da bu evlilik için "bir aşk sonucu idi ama aynı zamanda gayet ince politik hesaplara da dayanmaktaydı" demektedir; (Wilkinson (1964) Constitutional History of England ın the Fıfteenth Century Londra Longman). Buna karşılık, bu evlilik 1980'li yıllarda yazan tarihçi J.R.Lander'a göre "Kralın sadece deli gibi aşık olmasına" dayanmaktaydı (Lander, J.R. (1991) Government and Community (New History of England). Harvard Üniversoty Press s.237). 1990'li yıllarda ise tarihçi Carpenter Kralın Yorklular hanedanını deetekleyecek güçlü sülalelerle bağlantı kurması yerine siyasi güçleri gayet az "Woodville'ler" ailesi ile bir "zayıf bağlantı" kurmasının politik bakımdan anlamsız geldiğini belirtmektedir.

Dış bağlantılar

IV. Edward
Doğumu: 28 Nisan 1442 Ölümü: 9 Nisan 1483
Resmî unvanlar
Önce gelen:
VI. Henry		 İngiltere Kralı
1. kez
1461–1470		 Sonra gelen:
VI. Henry
Önce gelen:
VI. Henry		 2. kez
1471–1483		 Sonra gelen:
V. Edward
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/22/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.