1976'da Türkiye

1976 yılında Türkiye'deki olayları.

Olaylar

Ocak

• 1 Ocak - İstanbul'da bugüne kadar, 1975 yılında işlenen 163 cinayetten 89'unun katilinin bulunduğu açıklandı.
• 2 Ocak - Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde çıkan çatışmada iki öğrencinin ustura ile boğazı kesildi.
• 4 Ocak - Çanakkale'de antik Truva Kenti'nin bulunduğu yere, 12 metre yüksekliğinde "Truva Atı" yapıldı.
• 5 Ocak - Olimpiyat ve dünya şampiyonu güreşçi Hamit Kaplan, trafik kazasında öldü.
• 7 Ocak - Hacettepe Üniversitesi'nde "Komandolar"ın baskını sırasında yaralanan öğrencilerden biri öldü.
• 7 Ocak - Yerli otomobillere zam yapıldı. Murat 124'ün fiyatı 71 bin TL, Anadol 73 bin TL oldu.
• 19 Ocak - TRT Genel Müdürlüğü'ne Prof. Şaban Karataş atandı.
• 25 Ocak - Kitle Gazetesinin eski Yazı İşleri Müdürü İlhan Eryılmaz, üç yıl ağır hapis cezasına mahkum oldu.
• 26 Ocak - İstanbul'da yumurtanın tanesi 165 Kuruş'a çıktı.
• 27 Ocak - "Komandolar" tarafından 15 gün önce yaralanan İstanbul Teknik Üniversitesi öğrencisi Özer Elmas'ın öldüğü haberi üzerine protesto yürüyüşü yapan öğrencilerle polis arasında çatışma çıktı. Çatışmada bir öğrenci öldü, yedi kişi yaralandı.
• 30 Ocak - AP'liler engelleyince TBMM toplanamadı ve "Hayali mobilya" iddiasını inceleyecek hazırlık komisyonu üyeleri seçilemedi.

Şubat

• 6 Şubat - Yahya Demirel'e bir gazinoda tabanca ile ateş ettiği ileri sürülen Hasan Heybetli yakalandı.
• 6 Şubat - Ülkü Ocakları'nın ilk kurucularından Şenol Demiröz, TRT'ye danışman oldu.
• 8 Şubat - Soğuk hava dalgası bütün yurdu kapladı. İstanbul-Ankara karayolu kapandı.
• 11 Şubat - Haliç'in temizlenmesi için Dünya Bankası'nın kredi vereceği açıklandı.
• 12 Şubat - İstanbul'da tarihi Direklerarası'nın Naşit Tiyatrosu, sünger deposu oldu.
• 23 Şubat - Karısını boğarak öldüren eski Beşiktaşlı futbolcu Kemal Gülçelik tutuklandı.
• 25 Şubat - Hayali mobilya ihracını belgeleyen rapor, Gümrük Bakanlığı'na ve Karadeniz Ereğlisi Savcılığı'na gönderildi.
• 25 Şubat - Yahya Demirel, 3 yılda 20 milyon TL vergi iadesi aldığını açıkladı.
• 27 Şubat - Hayali mobilya ihracı konusunda Ereğli Savcılığı, Başbakan Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel için soruşturma başlattı; yurt dışına çıkışını yasaklama ve tutuklama kararı aldı.
• 28 Şubat - Yahya Demirel için tutuklama kararı verildi.
• 29 Şubat - Sanık Yahya Demirel Ankara'dan İzmir'e kaçtı.
• 29 Şubat - Ünlü şarkıcı Ajda Pekkan Fransız televizyonunda Enrico Macias ile birlikte şarkı söyledi.

Mart

• 3 Mart - Yahya Demirel tutuklandı.
• 3 Mart - İstanbul'da Yıldız Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi öğrenci olayları nedeniyle bir gün kapatıldı.
• 5 Mart - Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Emin Alpkaya, Lockheed Corporation rüşvet olayının soruşturulmasının rahat yürütülebilmesi için istifa etti.
• 8 Mart - İstanbul'un ilk çok katlı otoparkı Karaköy'de törenle hizmete açıldı.
• 17 Mart - Ankara Cezaevi'nde cinayet zanlısı olarak bulunan Yılmaz Güney cezaevi disiplinini bozuğu gerekçesiyle Kayseri'ye gönderildi.
• 19 Mart - ABD'nin büyük havacılık şirketlerinden Northrop, Türkiye'de rüşvet dağıttığını resmen açıkladı.
• 19 Mart - Yahya Demirel, Ereğli eski Gümrük Başmemuru Mehmet Çağlı ve Gümrük Kolcusu Osman Güçlü, Karadeniz Ereğlisi Cezaevi'nden, yargılanmalarının yapılacağı Zonguldak'a gönderildi.
• 20 Mart - Romanlara ve filmlere konu olan ünlü Şark Ekspresi (Orient Express) 70 misyoner yolcusu ile Milano'dan İstanbul'a geldi.
• 25 Mart - İstanbul Savcılığı, öğrenim özgürlüğünü engelledikleri iddiasıyla, Ülkü Ocakları İstanbul Şubesi Başkanı Mustafa Verkaya ve İkinci Başkanı Mehmet Gül'ün tutuklanması için mahkemeye başvurdu.

Nisan

• 2 Nisan - Üç milyon TL'lik ipotek ettirerek 80 milyon TL kredi sağlayan Hacı Ali Demirel'in iş ortağının şirketi hakkında meclis araştırması istendi.
• 3 Nisan - Doğubayazıt ve köylerinde meydana gelen depremde beş kişi öldü, 80 ev yıkıldı.
• 7 Nisan - Uçak alım olayında adı rüşvet olaylarına karışan Hava Kuvvetleri eski Komutanı Emin Alpkaya, Genelkurmay Mahkemesi'nde yargılanmaya başladı.
• 7 Nisan - İstanbul Barosu'nun düzenlediği "Kan Dökmeye Son - Hukuka Saygı" yürüyüşü çeşitli kuruluşların ve binden fazla avukatın katılımıyla yapıldı.
• 8 Nisan - "Komandolar" adlı sağcı eylemcilerin saldırıları ve öğrenci olayları Ankara'da doruk noktasına çıktı, üç öğrenci öldürüldü.
• 15 Nisan - "Mobilya Yolsuzluğu" davasının görülmesine, Zonguldak Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlandı. Sanıklarının tahliye isteği reddedildi.
• 19 Nisan - Madaralı Roman Ödülünü Tütün Yorgunu adlı kitabıyla Talip Apaydın kazandı.
• 21 Nisan - RCD Zirve Toplantısı İzmir'de başladı. Toplantıya Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Başbakan Süleyman Demirel, İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi, Pakistan Başbakanı Zülfikar Ali Butto katıldı.
• 28 Nisan - İzmir Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısı, Ülkü Ocakları şubesinin kapatılmasını ve yöneticilerinin 141. maddeye göre cezalandırılmasını istedi.
• 29 Nisan - Orta öğretimde sınıf geçme sistemi değiştirildi. Başarısız öğrencilere iki sınav hakkı tanındı.
• 29 Nisan - Güneş tutulması oldu.
• 30 Nisan - Hava Kuvvetleri eski Komutanı Emin Alpkaya hakkında, Genelkurmay Başkanlığı Mahkemesi beraat kararı verdi.
• 30 Nisan - İstanbul Kadıköy Mühendislik Yüksek Okulu'nda, 1 Mayıs afişi asanları engelleyen "komandolar", öğrencileri yaylım ateşine tuttu. Bir öğrenci öldü, üç öğrenci yaralandı. 15 öğrenci gözaltına alındı.
• 30 Nisan - Kars'ta yine deprem oldu. Üç kişi öldü, 6 kişi yaralandı, binden fazla ev zarar gördü.
• 30 Nisan - Zeki Ejder adında 36 yaşında, Sarıkamışlı bir Türk işçisi Paris-İstanbul seferini yapan "İzmir" isimli THY uçağını 253 yolcusu ve 11 mürettebatı ile kaçırdı. Yaklaşık 2,5 saat süren eylem sonunda, Orly Havalimanı'na dönen uçağı kaçıran hava korsanı Fransız polisine teslim oldu.

Mayıs

• 1 Mayıs - DİSK, İstanbul'da büyük bir mitingle 1 Mayıs'ı İşçi Bayramı olarak kutladı.
• 12 Mayıs - Başbakan Süleyman Demirel'in, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na önce atanması kararlaştırılan, sonra kararnamesi geri alınan Orgeneral İrfan Özaydınlı'nın yerine Korgeneral Cemal Engin'i ataması üzerine Özaydınlı dava açtı.
• 17 Mayıs - Keban Baraj Gölünde yeniden patlamalar ve su sızmaları başladı.
• 22 Mayıs - TÖB-DER'in 17 şubesi, valilerce süresiz olarak kapatıldı.
• 29 Mayıs - İTÜ'yü basan "komandolar", Erdoğan Yalçıngil adlı öğrenciyi sınıfta silahla vurarak öldürdüler ve sonra kapısında polisin nöbet tuttuğu okuldan kaçtılar. İki öğrenci de yaralandı.
• 31 Mayıs - TRT Genel Müdürü Şaban Karataş: "Renkli TV'ye karşıyım", dedi.

Haziran

• 7 Haziran - Türkiye Emekçi Partisi'nin (TEP), 33 yönetici ve kurucusu hakkında açılan davaya İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde başlandı.
• 9 Haziran - Gaziantep'te Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'na (THKO) bağlı oldukları ileri sürülen kişilerle güvenlik kuvvetlerle arasında çıkan çatışmada beş kişi öldü.
• 18 Haziran - İstanbul'da, Kocamustafapaşa Tekel Deposu'nu basan maskeli beş kişi, kasadaki 600 bin TL'yi alarak kaçtı.
• 21 Haziran - Kıbrıs'ta yapılan seçimlerde Rauf Denktaş, yeniden Devlet Başkanı seçildi.
• 23 Haziran - Film Sansür Kurulu tarafından gösterilmesi yasaklanan Süreyya Duru'nun çevirdiği Kara Çarşaflı Gelin adlı film hakkındaki yasaklama kararı Danıştay tarafından durduruldu.
• 24 Haziran - 13. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film Ödülünü Atıf Yılmaz'ın Deli Yusuf filmi aldı.
• 27 Haziran - 15 Ekim 1970'te bir Sovyet uçağını kaçıran ve siyasi mülteci olarak Türkiye'ye sığındıktan sonra Yozgat mülteci kampında tutulan Karayevo adlı baba-oğul, kamptan kaçıp, Ankara'daki ABD Elçiliği'ne sığındılar, üç gün sonra Türk makamlarına geri verildiler.
• 28 Haziran - Anayasa Mahkemesi, MHP'ye yurt dışı örgütlerini kapatmasını bildirdi.

Temmuz

• 11 Temmuz - Rus siyasi mülteciler baba-oğul Karayevo'lar, ABD'ye gitti.
• 14 Temmuz - Yılmaz Güney, Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen davası sonunda kasten adam öldürmekten 19 yıl hapse mahkum oldu.
• 14 Temmuz - 45 dubası çürüyen İstanbul Galata Köprüsü, bir süre trafiğe kapatıldı ve parasızlık nedeni ile ancak bir dubası değiştirilebildi.
• 17 Temmuz - Yunanistan, ABD ve SSCB'ye Ege Denizi'nde araştırma yapacak olan Türk gemisi "Hora"nın engelleneceğini bildirdi.
• 23 Temmuz - Demirel Hükümeti, Hava Kuvvetleri komutanlığı'na atadığı Korgeneral Cemal Engin'in atama kararını, yapılan itiraz üzerine geri alıp, Orgeneral Etem Ayan'ı Hava Kuvvetleri Komutanı atadı.
• 27 Temmuz - CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e, New York'ta, bir Kıbrıslı Rum tarafından başarısız bir suikast girişiminde bulunuldu.
• 29 Temmuz - Ceyhan'da bir genci karakolda döverek öldüren polislerden ikisi tutuklandı.
• 30 Temmuz - "Hora" (Sismik-1) gemisi, Marmara'dan çıkıp Ege'ye açıldı.

Ağustos

• 1 Ağustos - Ankara'da bir camiide Nur ayini yapan 30 kişi gözaltına alındı.
• 5 Ağustos - Ankara DGM Savcılığı, "nurculuk" olayına karışan sanıklar hakkında kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi. Gözaltına alınanlar serbest bırakıldı.
• 7 Ağustos - Yunanistan, "Hora" gemisinin Ege Denizi'nde Yunan kıt'a sahanlığı ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye'yi resmen protesto etti ve ihlal olayının bir daha tekrarlanmaması konusunda Ankara'yı uyardı.
• 9 Ağustos - Türkiye, Yunanistan'a "Hora"yla ilgili olarak nota verdi.
• 10 Ağustos - Asgari işçi emekli aylığı 1500 TL'ye çıkarıldı.
• 11 Ağustos - Filistinli iki gerilla (Muhammed Reşid ve Mehdi Muhammed), Yeşilköy Havaalanı'nda İsrail uçağına binen İsraillilere ateş açtı, 4 kişi öldü, 20 kişi yaralandı. Filistinliler tutuklandı.
• 11 Ağustos - Ordu'nun Perşembe ilçesinde toprak kaymasında 40 kişi öldü.
• 13 Ağustos - İstanbul'da yeniden benzin darlığı başladı. Kuyruklar oluştu.
• 14 Ağustos - Liselerin birinci sınıflarına modern matematik dersi konuldu.
• 15 Ağustos - İzmir'e dönen "Hora" sismik araştırma gemisi, çiçek yağmuru ve milli marş ve söylevlerle karşılandı.
• 17 Ağustos - Polis baskısıyla karşılaşan Hacı Bektaş-ı Veli Anma Törenleri iki güne indirildi.
• 18 Ağustos - DİSK, Milliyetçi Cephe iktidarını anayasal yollardan düşürmek için "genel yas" ilan etti. DGM'lere karşı pasif direniş başladı, Aliağa Rafinerisi'nde üretim durdu. Savcılar direnişçi işçi ve sendikacılar için soruşturma açtı. Ereğli Demir Çelik İşletmeleri'nde de direniş başladı.
• 19 Ağustos - Denizli'de deprem oldu. Dört kişi öldü, 50 kişi yaralandı.
• 21 Ağustos - DİSK yöneticileri için tutuklama kararı verildi.
• 24 Ağustos - Ege Denizi'nde kıta sahanlığında petrol araştırmaları yapan Hora adlı sismik araştırma gemisine Yunanistan tepki gösterdi.

Eylül

• 1 Eylül - "Hora", İzmir Alaybey Tersanesi'nden ayrılarak dördüncü görev bölgesine hareket etti.
• 2 Eylül - İstanbul DGM'de, "Uygarlık Tarihi" adlı kitabından dolayı yargılanan Anayasa Doçenti Dr. Server Tanilli için savcı 2 yıl hapis cezası istedi
• 4 Eylül - Elâzığ'da bir sağ-sol çatışması, altı saatte 12 kişi öldü. CHP binası basıldı.
• 9 Eylül - Galatasaray Mimarlık ve Mühendislik Yüksek Okulu'nda, "komandolar", üç solcu genci silahla yaraladı.
• 10 Eylül - Yugoslavya'nın Zagrep şehri üstünde, Adria Airways'e ait Douglas DC-9 tipi uçakla, British Airways'e ait Hawker Siddeley HS 121 Trident tipi yolcu uçaklarının çarpıştığı kazada ölen 176 yolcu arasında 25 Türk yolcu bulunuyordu.
• 18 Eylül - DİSK, Milliyetçi Cephe iktidarını anayasal yollardan düşürmek üzere "Genel Yas" ilan etti.
• 18 Eylül - DGM'lere karşı 100 binin üzerinde işçinin başlattığı direniş, Ereğli Demir-Çelik İşletmesi'ne geçti. Üretim tamamen durdu.
• 19 Eylül - Türk Hava Yolları'nın 452 sefer sayılı uçuşu; Türk Hava Yolları'nın İstanbul-Antalya seferini yapan Antalya yolcu uçağı Isparta yakınlarında düştü. Kurtulanın olmadığı kazada 22'si Türk, 154 kişi öldü.
• 19 Eylül - DGM'lere karşı direnen işçilerden 96'sı tutuklandı.
• 21 Eylül - DİSK yöneticileri için tutuklama kararı verildi. İlk olarak Genel Sekreter Mehmet Karaca İstanbul'da tutuklandı. DİSK Genel Merkezi arandı. Karar defterlerine el konuldu.
• 24 Eylül - Cinsel çekiciliği arttırdığı ve tahrik edici olduğu gerekçesiyle Adana'da bazı okul müdürleri, kadın öğretmenlerin pantolon giymesini yasakladı.
• 29 Eylül - İstanbul Şehir Hatları'nın "Ulev" vapuru, "dolmuş" motorlarından biri ile çarpıştı. Motor battı. 10 motor yolcusu boğuldu.
• 30 Eylül - İstanbul'da Profilo Fabrikası'nda 10 işçinin işten çıkarılmasını protesto eden işçilerle polis çatıştı. Beş kişi yaralandı, bir işçi öldü.

Ekim

• 1 Ekim - Milliyetçi Cephe Hükümeti'nin MSP'li İçişleri Bakanı Oğuzhan Asiltürk, Ankara Belediye Başkanı CHP'li Vedat Dalokay'ı görevden aldı. Dalokay, Danıştay'a başvurdu. Ankara Valiliği, TÖB-DER'i, siyasetle uğraştığı gerekçesiyle kapattı.
• 2 Ekim - Tutuklanan 503 Profilo işçisi serbest bırakıldı.
• 4 Ekim - İstanbul'da akaryakıt bulunamadı. Taşıt kuyrukları yüzlerce metreyi geçti.
• 5 Ekim - İtalya'dan beklenen benzin gelmedi.
• 5 Ekim - TBMM'de, DGM kanun teklifi görüşülürken, CHP ve AP'liler arasında tartışmalar çıktı.
• 7 Ekim - Danıştay, İçişleri Bakanı'nın, Dalokay'ı görevden alma, Valiliğin, TÖB-DER'i kapatma kararlarını iptal etti.
• 8 Ekim - Sıkıyönetim Mahkemesi'nde, idam isteğiyle yargılanıp ömür boyu hapse mahkum edildikten sonra af yasası ile cezaları 30 yıla çevrilen Yusuf Kaplan ile Ertuğrul Kürkçü'nün savunma dosyaları, avukatları Cevat Ercişli'nin yazıhanesinden çalındı.
• 11 Ekim - Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nin, yeni kuruluş kanunu çıkarılamadığı için görev süreleri son buldu. Bu mahkemeler ellerindeki dosyaları, normal mahkemelere devretti.
• 18 Ekim - Karakaya Barajı'nın inşaatı başladı. İstanbul'da benzin ve su sıkıntısı sürüyor.
• 23 Ekim - Adalet Partisi Kongresi'nde Süleyman Demirel, bir kez daha Genel Başkan seçildi.

Kasım

• 13 Kasım - Türkiye ile SSCB arasındai elektrik alışverişi anlaşması imzalandı.
• 14 Kasım - İstanbul Üniversitesi süresiz olarak tatil edildi. Uluslararası Af Örgütü, Türkiye'de siyasi tutuklulara işkence yapıldığını bildirdi.
• 16 Kasım - Yeşilköy Havaalanı'nda dört İsrailliyi öldüren Filistinli gerillalar, Muhammed Reşit ile Mehdi Muhammed, yapılan duruşma sonucunda yaşam boyu hapse mahkum oldu.
• 24 Kasım - 1976 Çaldıran Depremi; Van'ın Muradiye ve Çaldıran ilçelerinde deprem oldu, 3.840 kişi yaşamını yitirdi.
• 25 Kasım - Deprem bölgesinde sarsıntılar devam etti. TRT, halktan kan bağışı istendi. Bölgeye çok az yardım ulaştırılabildi. Yardım öneren yabancı ülkelerden prefabrik konut ve kutup tipi çadır istendi.
• 26 Kasım - Deprem bölgesine yardımlar gönderilmeye başlandı. 180 milyon TL bulunması gereken Afet Fonu'nda 20 milyon TL bulunduğu ve hane başına 1.800 TL yardım yapılabileceği ortaya çıktı.
• 29 Kasım - İstanbul Belediyesi'nde maaş alamayan işçiler ve memurlar Belediye Sarayı'nı işgal ettiler.
• 30 Kasım - CHP'nin 23. Kurultayı'nda Bülent Ecevit Genel Başkanlığa yeniden seçildi. Partinin, Sosyalist Enternasyonal'e üye olması kabul edildi.

Aralık

• 1 Aralık - İstanbul Belediyesi işçilerine maaş ve ikramiyeleri dağıtıldı.
• 8 Aralık - İstanbul'da bir saat arayla iki benzin istasyonu soyuldu.
• 13 Aralık - Kapalı olan İstanbul Üniversitesi'nde öğretim yeniden başladı. "Komandolar", hukuk fakültesinde öğrencilerin sınıflara girişlerini önlediler.
• 16 Aralık - TİP Genel Başkanı Behice Boran ile Türkiye Sosyalist İşçi Partisi Genel Başkanı Ahmet Kaçmaz, "sakıncalı" yazılarından ötürü İstanbul Toplu Basın Mahkemesi'nde yargılanmaya başlandılar.
• 18 Aralık - İstanbul Barosu Başkanlığı'na Orhan Apaydın seçildi.
• 26 Aralık - Sinema oyuncusu Sermet Serdengeçti trafik kazasında öldü.
• 31 Aralık - Türkiye Gazeteciler Sendikası Anadolu Ajansı'nda grev kararı aldı.

Ölümler

• 5 Ocak - Hamit Kaplan
• 4 Şubat - Kuzgun Acar
• 24 Mart - Şevket Süreyya Aydemir
• 11 Nisan - İbrahim Güzelce
• 18 Mayıs - Zafer Cilasun
• 20 Ağustos - Mustafa Baydar
• 27 Ekim - Sevinç Tevs
• 22 Kasım - Sevgi Soysal
• 26 Aralık - Sermet Serdengeçti

Kaynakça