Ali Kuşçu

Ali Kuşçu

Doğum	1403 Semerkand
Ölüm	16 Aralık 1474 İstanbul, Osmanlı Devleti
Meslek	Astronom, matematikçi, dil bilimci

Ali Kuşçu (Özbekçe: Ali Qushchi Samarqandiy) asıl adı Ali Bin Muhammed (1403, Semerkand - 16 Aralık 1474, İstanbul), Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nda bir astronom, matematikçi ve dil bilimcidir.

Hayatı

Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, 1403'te Semerkand'da doğdu. Türk ya da Fars olduğuna dair iddialar mevcuttur. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur oldu. Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî’den Matematik ve astronomi dersi aldı. Daha sonra bilgisini arttırmak için Kirman'a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrîd adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkand ve Kirman'da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey'e yardımcı ve rasathanesine müdür oldu. 1449'da hacca gitmek istedi. Tebriz'de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Ali Kuşçu, Uzun Hasan'ın sözcülüğünü yaptıktan sonra II. Mehmed'in davetiyle İstanbul'a geldi. Osmanlı - Akkoyunlu sınırında Aybike'nin emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Ayasofya medresesine müderris oldu. 16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul'da vefat etti.15. yüzyıla özgü mezarı Eyüp Sultan türbesi etrafındaki hazirededir.^[1] Soyunun bir kısmı Yavuz Sultan Selim'in Kahramanmaraş'ı fethetmesinden kısa bir süre sonra o bölgede Şiî Mezhebi'nin tekrar artması sonucu Ali Kuşçu'nun torunlarından bir kısmı ferman ile Kahramanmaraş'a gönderilmiştir. Geriye kalan torunları ise daha sonra Düzce'ye kendi arzularıyla göç etmişlerdir. Kahramanmaraş ta bulunan ailenin bir kısmı da Cumhuriyet'in ilanından sonra Bursa'ya yerleşmişlerdir. Bursa'daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de ismini Ali Kuşçu'nun torunlarından Fuat Bey'in isminden almıştır. Soyu Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa'da Kuşçuoğlu soy isimleriyle devam etmektedir. Ali Kuşçu'nun 15 yüzyıla özgü mezarı İstanbul, Eyüpsultan Cami haziresindedir.^[2]

Eserleri

Risale-i fi'l Hey'e (astronomi)
Şerh-i Tici Uluğ Bey (astronomi)
Risale-i fi'l Fethiye (astronomi, Risale-i fi'l Hey'e adlı eserinin Arapçasıdır)
Risale fi'l Muhammediye (matematik, cebir ve hesap)
Unkud-üz-Zevahir fi Man-ül-Cevahir]] (Günümüz Türkçesi: Mücevherlerin Dizilmesinde Görülen Salkım)
Et-Tezkire fî Âlâti'r-RuhâniyyeTakiyyuddîn Râsid bu eserden söz eder.
El-‘Unkûdu’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Cevâhir: (Arapça sarf ilmi konusunda kaleme aldığı bir giriş ve üç bölümden oluşan bir eseridir)

Galeri

Ali Kuşçu'nun Orta Asya'dan İstanbula seyahati
Semerkant'ta Uluğ Bey Rasathanesi'nin girişi
Ali Kuşçu'nun Eyüp'te ki mezarı, baş taşı.
Ali Kuşçu'nun Eyüp'te ki mezarı, zarar görmüş ayak taşı.

Kaynakça

↑ Bursa, Semerkant,İstanbul,Kâdîzâde Ali Kuşçu,Uluğ Bey ve Yakubov. bilimvetarih.com. Erişim Tarihi:13.10.2016
↑ Haskan, Mehmet Nermi:Eyüplü Meşhurlar, Eyüp Belediyesi Yayınları, cilt.2, s. 40-41, İstanbul 2014

Yavuz Unat, Ali Kuşçu, Kaynak Yayınları, 2000

İslam Astronomları

8. yüzyıl	Ahmed en-Nihâvendî El Fadl ibn Naubaht İbrahim el-Fezari Muhammed el-Fezari Maşallah bin Athari Ziryab

9. yüzyıl	Ebu Hanife Dinaveri Ebu Mazhar el Belhi Ebu Ma'şer el-Belhi Fergani Kindi El Mahani El Ḥaccac bin Yusuf bin Maṭar El Marvazi Ali bin İsa Ahmed bin Musa İranşahri Ebu Said Gürgani Halid bin Abdülmelik Hârizmî Sahl bin Bişr Tabit bin Kurra Yakub bin Tarık

10. yüzyıl	Abdurrahman el-Sufi Meryem el-İcliyye Siczi Ebu Mahmud Hacundi Ebu Cafer el Hazin Hemdani Ebu Sehl el Kuhi Ebu'l Vefâ el-Bûzcânî Ahmed bin Yusuf Battanî El Neyrizî El Sacânî İbn Yunus İbrahim bin Sinan

11. yüzyıl	Ebu Nasr Mansur Birûni Zerkâlî İbn-i Sina İbn el Saffar Kuşyar bin Lebban Said el-Endülüsî

12. yüzyıl	Nureddin Batruci El-Haraki Hazini Yahya el Mağribi Enveri İbn el Kammad Cabir bin Eflah Ömer Hayyam Şerafeddin el-Tusî İbn Bacce Musa Kemaleddin

13. yüzyıl	İbn el Benna el Marrakuşi İbn el Haim el İşbilî Cemaleddin Muhyiddin Mağribi Nasîrüddin Tûsî Kutbeddin Şirazî Şemseddin Semerkandi Zekeriya el-Kazvinî Fahreddin Ahlatî Esireddin el-Ebherî Necmeddin Kazvini

14. yüzyıl	İbn eş-Şatir Kemaleddin el-Farisi Şemseddin Halîlî Ahmed Eflâkî

15. yüzyıl	Ali Kuşçu Gıyaseddin Cemşid Bursalı Kadızade Rumi Uluğ Bey Molla Abdülvacid İbn Gazi el-Miknasi Bahaüddin Amilî Molla Abdülvacid

16. yüzyıl	El-Bircendi Bahaüddin Amilî Piri Reis Takiyüddin Mirim Çelebi

17. yüzyıl	Ahmed-i Hani Muhammed Salih Tahtavi

İslam Matematikçileri

9. yüzyıl	Abdülhamid İbn Türk Ebu Hanife el-Dinaveri Sind ibn Ali Abbas bin Said el Cevheri Haccac bin Yusuf bin Maṭar Kindi El Mahani İbrahim el-Fezari Muhammed el-Fezari Ahmed bin Musa Yakub bin Tarık Ahmed bin Sehl el-Belhî Hârizmî Sabit bin Kurra Na'im bin Musa Sahl bin Bişr

10. yüzyıl	Abdurrahman el-Sufi Ebu'l Vefâ el-Bûzcânî Ebu Ca'fer el-Hazin Ebu Kamil Şüca bin Aslam Ebu'l-Hasan el-Uklidisi Ebu Mahmud Hücendi Ahmed bin Yusuf Al-Neyrizi Al-Sahani İhvan-ı Safa İbn Sahl İbn Yunus İbrahim bin Sinan Battani Sinan bin Sabit El-İsfahani Ebu-Mahmud Hücendi Nazif bin Yumn

11. yüzyıl	Zerkali Ebu Nasr Mansur Bîrûnî Ebu Sehl el-Kuhi İbn-i Heysem İbn Mu'az el-Ceyyani El-Kerecî Siczi Ali bin Ahmed el-Nesevi İbn-i Sina İbn Tahir el-Bağdadi Kuşyar bin Labban Yusuf el-Mu'temin bin Hud

12. yüzyıl	El-Hazini İbn Yahya el-Mağribi el-Semav'el Ömer Hayyam Cabir Bin Eflah

13. yüzyıl	Muhyiddin el-Mağribi Nasîrüddin Tûsî Şemseddin Semerkandi Şerafeddin el-Tusî İbn el Haim el‐İşbili

14. yüzyıl	Ya'ş bin İbrahim el-Ümevi İbn Benna el-Merrakûşi İbnu’ş-Şâtır Kemaleddin El Farisi El-Halîlî Kutbeddin Şirazî

15. yüzyıl	Ebu el-Ḥasan bin Ali el-Kalasadi Ali Kuşçu Gıyaseddin Cemşid Bursalı Kadızade Rumi Uluğ Bey

16. yüzyıl	El-Bircendi Muhammed Bekir Yezdi Takiyüddin İbn Hamza el-Mağribi İbn Gazi el-Miknasi

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.