Doğal kemer
Doğal Kemerler
Bir doğal kemer ya da doğal bir köprü bir kaya altında çeşitli şekillerde oluşurlar. Bu doğal kemerler aşınma birlikte kademeli olarak daralırlar. Kademeli olarak dışarı aşınan bir uçurum oluşur. Tabakanın altında yumuşak kaya katmanında kaya sığınıkları meydana gelir. Bunun sonucunda duvarlı dar bir köprü meydana gelir. Deniz, nehir ve erozyona maruz kalmış sahalarda önce uçurumlar oluşur. Ayrışma (havaaltı süreçler)kayaların zayıf olduğu alanlarda etkilidir buralarda etkinlik gösterir ve doğal kemerlerin sıklıkla buralarda görülür.
Kıyı Şeridi
.jpg)
Kıyılarda kemerler iki farklı jeolojiye bağlı olarak oluşur. Uyumsuz kıyılarda 90 derecelik açıyla sahile uzanan kaya tipleri vardır. Dalga kırılmaları burunlar üzerindeki dalga enerjisine odaklanmış bulunmaktadır. Oluşumun ilk safhası olan mağaralardan sonra kemer formları ortaya çıkar. (örneğin: Londra bridge) çevresindeki çöken kayalar ve yığınları ve kütükleri oluşturur. Oluşuma en uyumlu sahillerdeki kaya tipleri: zayıf kaya ve kıyı şeridine paralel kayaçlardır. Kireç taşı gibi güçlü kendisini koruyan dalga eylemi ile zor parçalanır ama sonrasında çok hızlı bir şekilde aşına kaya zayıflar aşınım sonucunda oluşan merdiven delinerek çöker kemer oluşur. Örnekleri: Durdle kapı ve Merdiven Hole
Hava ile Aşınan Kemerler
Bir kum taşı tabakasına sahip olan kayaçlara nüfus eden hava derin çatlaklar oluşturulmaya baslar. Çatlaklar içinde meydana gelen aşındırma katmanları dar yüzgeçlere ayırır kum taşı izoleli kayaçta çatlaklar büyür oluşan aşırı soğuk ve çözülmeyle bazı kısımları çöker gözenekli bir yapı oluşur. Kum taşında pullanma meydana gelir ve kenar çıkıntısındaki yüzgeçleri kopar oluşan deliklerde büyük açılma ve ayrışmalar meydana gelir. Bu açılmalar da kemer formunda meydana gelip kemerleri oluşturur.(3) Örnekler: Arches Milli Parkı, Köprülü Kanyon Parkı ve Büyük Merdiven
Su ile Aşınmış Kemerler
Bazı doğal köprüler kemer gibi görünebilir. Aşınma akarsuyun kayaya nüfus etmesiyle gerçekleşir. Su doğal çöküntüleri toplar ve kayanın alt katmanını keser gibi çukur şeklinde kimyasal ayrışma ile aşındırır şekillendirir. Natural Bridges National Monument Utah Kanyonlarındaki akarsu ile oluştu hepsi üç tanedir ve doğallığını korumuştur. Bati dünyasında 71 metrelik en geniş doğal köprü olarak bilinen Gökkuşağı Köprüsü Ulusal Anıtı akan su sayesinde doğal bir şekilde biçimlenmiştir.
Mağara Erozyonu
Doğal köprüler kireç taşı mağaraları ile benzeşim göstermektedir; ki bu kireç taşı mağaralarında obruk çöküşü taş bir sırt ve mağara geçitline bağlanan düden oluşumu tamamlanır. Tüm kaya oluşumları gibi aşınmaya tabidir ve sonunda çökme olur ve bu çökeller kaybolurlar bunun örneği; Çift Kemerli Victorian sahil kaya oluşumu Londan Bridge fırtınalarla oluşan aşınmayla kemerleri oluşturur.
Karayolu ve Demiryolu Olan Köprüler
Genel anlamda dünya da birkaç yerde doğal aşınmayla meydana gelmiş doğal köprüler vardır. Virginia, Natural Bridge üzerinde asfalt yol vardır. Hava ile aşınmış kumtaşı kemer oluşturmuş kenarında Natural Bridge State Resort Park Kentucky. Narrows’da olarak da bilinir) Bir başkasında Romanya’da, Ponoarele Köyü’nde bulunur. Bu, 13 m genişliğinde, 60 m uzunluğunda 9 m açıklıklı 20 m yüksekliğinde 4 m kalınlığında bir taş kemer, özellikleri. Tanrı’nın Bridge (Podul lui Dumnezeu) denir ve etkin trafik için kullanılır.
Kaynakça
- Natural Arch and Bridge Society, FAQ.
- American Geological Institute, Dictionary of Geological Terms, 1976, Doubleday Anchor
- http://www.nature.nps.gov/geology/parks/arch/
- Measurement of Fairy Bridge
- Trek Earth
- Sakarya Üniversitesi Coğrafya Bölümü
| ||||||||||||||||||||