Legnano Savaşı
| Legnano Savaşı | |
|---|---|
| Özgün ismi: | La battaglia di Legnano |
| Müzik: | Giuseppe Verdi |
| Libretto: | Salvadore Cammarano |
| Galası: | 8 Ocak,1849 |
| İlk gösterim yeri: | Teatro Argentina, Roma, İtalya |
| Oyuncular: | *Federico Barbarossa: Alman İmparatoru, bas
|
Legnano Savaşı (orijinal Italyanca ismiyle La battaglia di Legnano) İtalyan opera bestecisi Giuseppe Verdi'nin bestelediği 4 perdelik bir opera eseridir. İtalyanca liberetto Salvadore Cammarano tarafından Fransiz oyun yazarı "Joseph Méry" tarafından yazılmış La Bataille de Toulouse (Toulouse Savaşı) oyunundan uyarlanarak hazırlanmıştır. Legnano Savaşı operasının prömiyeri 8 Ocak 1849'te Roma'da Teatro Argentinada sahnelenmıştır.
Hazırlanma ve sahnelenmeler
İtalya 19. yüzyılın ortalarında İtalya, Avusturya hegomanyası ve yönetiminden kurtulma ve tek bir ülke olmak için büyük bir milli uğraş vermiştir. Bu milli uğraşa İtalyan sanatçıları da büyük katkı yapmışlardır ve bunların başında Giuseppe Verdi gelmiştir. 1848 isyanları arasında 18 Mart'ta Milano'da başlayan isyana Verdi şahsen barikatlara katılmak için Paris'ten gelmişti. Ama Milano isyanı 5 gün sürdükten sonra hemen bastırıldı. Bu devrim ortamı içinde Verdi 12. yüzyılda kuzey İtalya'da geçen ve İtalyanların Kutsal Roma Germen İmparatorluğu'na karşı direnişini anlatan bir eseri ana konusu olarak seçerek bir opera hazırlamaya koyuldu. "La Battaglıa de Legnano (Legnano Savaşı" adı ile libretto Salvadore Cammarano tarafından Toulouse direnişini açıklayan bir Fransızca oyundan uyarlandı. Bu hazırlanma, provalar ve prömiyer İtalyan miliyetçileri tarafından coşkunlukla karşılandı. Libretto'nun metninin baskısı prömiyerden epey önce kapışılıp satıldı; genel provalara iştirak etmek isteyen İtalyan milliyetçileri tiyatro kapılarını kırdılar. Bu provalar ve prömiyere mekân olan Roma'daki tiyatro İtalya milliyetçilerin renkleri ile donatıldı ve büyük gösterilere neden oldu. 8 Ocak 1849daki Roma'daki prömiyer böylece çok başarılı geçti.
Fakat eserin sonraki sahnelenmelerinde problemler çıktı. 1850de Genova'da verilen ilk temsili Genova'lı seyirci hiç tutmadı. Avusturyalı ve Avusturya taraftarı sansür idareleri esere karşı çeşitli kısıtlayıcı tedbirler aldılar. Buna bir tepki olarak eser Milano'da "L'assedio di Haarlem (Haarlem Kuşatması)" adıyla yeniden sahnelendi; 1869da Parma'da yeni sahnelenmesinde ismi "La disfatta değli Austriacı (Avusturya'lıların yenilişi" adı ile oynandı. Fransa'da 1880lı yıllarda Pour la Patrie (Vatan için) adı ile Paris'te yapımlanmaya hazırlandı ama bu bir yapım Paris'te sahnelenmeyerek sahnelenmesi birkaç taşra tiyatrosuna bırakıldı.
İngilizce konuşan ülkelerde ise bu eser çok büyük bir ihmale uğradı. Birleşik Krallık'ta ilk yapımı ancak Cardiff'de 31 Ekim 1960 ve ABD'de ise 28 Şubat 1960da New York'da "Amato Tiyatrosu"nda yapıldı. 200Öde Londra'da Radyo 4 konseri için ve 1976da ve 2001de New York'da konser şeklinde iki defa sahnelendi. Verdi'nin kariyerinin yüzyılını kutlamak için 2013e kadar bütün eserlerin yapımlanmasını öngören "Verdi dönüşümü" adı verilen projeyi ABD'de uygulayan "Saragosa Opera Kumpanyası" ise daha bu eseri sahnelememiş ve ne zaman sahnelenmesi planlandığı da daha açıklanmamıştır.
Diğer ülkelerde de çok nadir olarak yapımlanmıştır.
İtalya'da 1959da ise İtalyan özgürlük savaşının ilk yüzyılını kutlamak için 1959da Floransa ve Venedik'te ve 1963de Trieste'de yapımlanmıştır. Bu yapımların her birinde ünlü Türk opera sanatçısı soprano Leyla Gencer başrolü oynamıştır ve bu sanatkar 1959da bu eserin ses kaydına alınmasında başrolü icra etmiştir. Milano'da ise La Scala opera evinde 1916 ve 1961de birer defa sahnelenmiştir.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde Roller, 27 Ocak 1849 (Orkestra şefi: - )[1] |
|---|---|---|
| Federico Barbarossa, Alman İmparatoru | bas | Pietro Sottovia |
| Milano Birinci Konsülü | bas | Alessandro Lanzoni |
| Milano İkinci Konsülü | bas | Achille Testi |
| Como'un Belediye başkanı | bas | Filippo Giannini |
| Rolando, Milano'lu lider | bariton | Filippo Colini |
| Lida, esi | soprano | Teresa De Giuli-Borsi |
| Arrigo, Verona'lı asker | tenor | Gaetano Fraschini |
| Marcovaldo, Alman harp esiri | bariton | Lodovico Butia |
| Imelda, Lida'nın oda hizmetçisi | mezzo-soprano | Vincenza Marchesi |
| Arrigo'nun yardımcısı | tenor | Mariano Conti |
| Bir ulak | tenör | Gaetano Ferri |
| Ölüm Şövalyeleri, Como şehri yargıçları ve liderleri, Milano şehri ahalisi ve senatörleri, Verona, Brescia, Novara, Piacenza ve Milano şehirleri savaşcıları, ve Alman ordusu | ||
Konu özeti
- Zaman: 12. yüzyıl
- Mekân: Kuzey İtalya Milano ve Como
İ. Perde - "O yaşıyor!"
Sahne 1: Milano, şehir surları yakınlarında
Mılano’da bir alan. Halk, şehirlerini Cermenlere karşı başarıyla savunarak dönen askerleri sevgi gösterileriyle karşılamaktadır. Askerlerin arasında savaşta öldüğü sanılan Veronalı Yüzbaşı Arrigo da vardır. Eski dostu ve silah arkadaşı Rolando onun hayatta olduğuna çok sevinir, sevgiyle karşılar, şatosunda misafir etmek amacıyla çağırır.
Milano'da Lombard Ligi'nin askerleri Alman İmparatoru Frederick Barbarosa'ya karşı bir askeri sefere hazırdır. Genç bir asker olan ve daha önce herkesin kendinin ölmüş olduğunu sandığı Arrigo bu Lombard Ligi birlikleri arasındadır. Öldü diye bir kenarda bırakıldıktan sonra annesinin yaralarını nasıl sarıp ona baktığını ve onun iyileşmesini sağladığını anlatır.(La pia materna mano - "Bir annenin şefkatli eli"). Tekrar harbe gitmesi gerekmektedir ve ayrılmadan sevgilisi olan Lida'yı görmek istemektedir. Bir asker yoldaşı ve Milano'dan gelen birliklerin komutanı olan Rolando gelir ve ölmüş olduğu sandığı Arrigo'yu görünce sevincini ifade eder.(Ah m'abbraccıa d'esultanza - "Ah! Seni kucaklayayım..."). Etrafta toplanmış bulunan askerler Milano'yu tiran diktatörlerden savunup koruyacaklarına yemin ederler.
Sahne 2: Şehir surları kenarında
Rolando'nun karısı olan, Lida savaşın devam etmesinde çok canı sıkılmıştır, Rolando bir Germen esir olan Marcovaldo'ya karısının güvenliğini sağlaması görevini vererek ona gayet iyi davranmıştır. Fakat Marcovaldo Lida'ya sırılsıklam aşık olmuştur. Ona aşkını ifşa ettiği zaman Lida'da bundan tiksinti duyduğunu ifade eder. Bundan sonra kocası Rolando'nun yanında Arrigo ile birlikte evine geleceğini öğrenir ve bunu çok can sıkıcı bulur. (A frenarti o çor nel petto - "Ah kalbim, artık kendimde güç bulamıyorum..."). Arrigo'da Ronaldo'nun evine geldiğinde Lida'nın orada Ronaldo'nun karısı olarak bulunmasından gayet rahatsız olduğunu açıkça gösterir.
Rolando çağrılmış olduğu bir yere gitmek için oradan ayrılması gerekir ve Arrigo ve Lida birlikte kalırlar. Lida herkesin Arrigo'nun savaş meydanında ölmüş olduğunu kabul ettiklerini ve bundan dolayı babasının Rolando ile evlenmesini teşvik ettiğini açıklamaya çalışır. Arrigo Lida'yı "sadakatsız kişi" olmakla suçlayarak ve kendi için yapılacak şeyin harp meydanında ölmesi olduğunu düşünerek oradan ayrılır.
II. Perde - "Barbarosa"
Como hükümet konağı
Rolando ve Arrigo beraberce Como şehrine giderek birleşme teklifinde bulunurlar. Milano’ya yakın olan Como bir anlaşma ile Frederico Barbarosso’ya bağlıdır. İki İtalyan kenti güçlerini birleştirirlerse Cermen saldırılarına karşı başarı kesin olacaktır. İki arkadaş Como’luları buna inandırmaya çalışarak tarihe ve bağlı oldukları siteye karşı ihanet etmemeleri gerektiğini bildirirler. Comolular karar verirken Barbarosso’nun ordusu birkaç kilometre ötedeki Pavia’yı zapt eder. Como tepelerine karargâh kurar. Rolando ve Arrigo bu muhteşem ordunun her şeye rağmen İtalyan vatanseverleri karşısında yenilgiye uğrayacağına emindirler. Barbarosso da gelerek teslim olmalarını, İtalyanın kaderinin elinde olduğunu bildirir. Milanolular bu teklifi reddederek çıkarlar.
Como sehrinin ileri gelenleri barisi saglamak icin istilaci guclere karsi Milano'nun cok aleyhte sartlar ile bir sulh yapmaya mecbur kalmasi geregini ogrenirler. Sonra Arrigo ve Rolando yeniden gelirler ve kuzeyden bir diger ordunun Milano topraklarini girdigini aciklarlar. Istilacilar ve Milano arasinda bulunan Como sehrinden Milano namina yardim istediklerini soylerler. Como'nun Italyan taraftari olarak Milano'ya destek verecegini ummakta olduklarini bildirirler.
Birdenbire Alman Krali Barbarosa'nin "Ben Italya'nin gelecekteki kaderiyim." dedigini ogrenirler. Alman ordusu gelip Milano sehrini kusatma altina alir ve Barbarosa ilano aleyhinde cesitli tehditler yapmaktadir. Alman Krali Arrigo ve Rolando'nun Milano'ya giderek o sehrin kendine teslim olmasini saglamalariuni ister.
III. Perde - "Alçaklık"
Sahne 1: Santa Ambrogio Basılıkası
Lida’nın kendisine verdiği sözü tutmayarak en yakın dostuyla evlenmesine pek üzülen Arrigo «Ölüm Şövalyeleri» adlı birliğe girmiştir. Bu birliğin görevi en tehlikeli anlarda savaşa atılmak ve ölünceye kadar dövüşmektir. Lida eski sevgilisine bir mektup yazarak hizmetçisi İmelda’ya verir. İmelda yola çimadan Rolando şatoya dönerek ertesi gün yapılacak savaş için karısı ve oğluna veda etmek istemiştir. Lida, salondan çıkınca Arrigo’ya eğer savaşta ölürse karısı ve oğluna bakmasını, onları korumasını rica eder. Arrigo arkadaşına söz verir. Delikanlı salondan çıkarken Rolando’nun yanına Marcovaldo yaklaşarak karısının önü en yakın arkadaşıyla aldattığını söyler. Hizmetçinin elinden aldığı mektubu gösterir. Bu Lida’nın Arrigo’ya yazdığı mektuptur. Lida, mektupta Arrigo’yu ölümden vazgeçirmeye çalışmakta, onunla buluşmasını rica etmektedir. Rolando her ikisinden de öç almak için yemin eder.
Arrigo, yenilgi veya esir olma yerine ölünceye kadar savaşmayı kendine şiar edinmiş kişilerden oluşan bir grup olan "Ölüm Şövalyeleri" birliğine katılır. Herkes birleşip İtalya birliği davasını destekleyeceklerine dair bir yemin ederler. (Giuriam d'Talia por fine ai danni - "Biz, hepimiz, İtalya'ya yapılan kötülükleri sona erdirmeye yemin ediyoruz.").
Sahne 2: Rolando'nun şatosu
Arrigo, şatonun en üst katındaki odada annesine veda mektubu yazmaktadır. İçeri Lida girerek ona böyle acı şeyler yazmaması için yalvarır. Halbuki, Arrigo sevilmediğini anladıktan sonra yaşamamaya karar vermiştir. Bir an Rolando’nun Arrigo’yu çağıran sesi duyulur. Lida balkona saklanır. Rolando odaya girer, şüpheli bakışlarla Arrigo’yu süzer sonra balkon kapısını açar Lida’yı görür. İki sevgili, hiçbir zaman onun şerefini lekelemediklerini söylerler. Rolando kararını vermiştir; onları odaya kapatacak, bu suretle Arrigo’nun ölüm şövalyelerinin arasına katılmasını engelleyecektir. Kapıyı kilitleyerek uzaklaşır, dışarıda savaşa giden Milano’lu askerlerin sesleri duyulmaktadır. Arrigo kapıyı açarak kulenin en üstünden kendisini aşağıya bırakır, ya ölecek yahut kurtulup savaşacaktır.
Lida Arrigo'nun "Ölüm Şövalyeleri"'ne katıldığını duymuştur. Onunla görüşmek için ona bir not yazıp bu notu hizmetkarı Imelda'nın ona götürmesine karar vermiştir, İmelda tam ayrılmak üzereyken Ronaldo Lida'ya ve oğluna elvada etmek için gelir ve oğlunun hemen kendi yanına getirilmesini söyler.İmelda notu hemen saklar ve odadan hemen ayrılır. Ronaldo Lida'ya kendi vatanına olan sevgi hislerini oğluna da geçirmesini ve oğlunu ana vatanını çok seven bir kişi olrak yetiştirmesini istediğini bildirir.(Dıgli ch'e sangue italiço - "Söyle ona onun kanı İtalyandır").
Rolando Arrigo tarafından çağırılmıştır. Rolando Arrigo'nun "Ölüm Şövalyeleri" grubuna katıldığını bilmamektedir ve onun Milano'yu savunmakla görevli muhafızlar birliğine katılmış olduğunu sanmaktadır. Arrigo'dan Rolando eğer kendi ölürse karısına ve oğluna bakmasını ister.(Se al nuovo dì puğnando - "Yarının savaşa giriştiğimiz zaman"). Rolando Arrigo'nun yanından ayrılırken Marcovaldo ortya çıkar ve Rolando'ya şerefiyle oynandığı için ikaz eder. Harp esiri habercinin elinden Lida'nın Arrigo'ya yazdığı gizli pusulayı almıştır. Bunu Rolando'ya verir. Rolando çok öfkelenerek intikam alacağına yemin eder.(Mi scoppa il çor - "Kalbim sanki patlayacak.").
Sahne 3: Kulede bir oda
Arrigo tek başınadır. Lida, Arrigo'ya gönderdiği nota cevap almadığı için birden Arrigo'yu görmeye gelir. Arrigo ile Lıda birbirlerini sevdiklerini tekrarlarlar. Arrigo Lida'dan hiçbir not almadığını ona söyler. Tam bu sırada Rolando'nun odaya hemen girmek uaere olduğunu anlarlar. Lida hemen balkona çıkar. Odaya giren Rolando Arrigo'yu karşına çıkarak "Ölüm şövalyeleri"ne verdiği yeminden haberdar olduğunu bildirir. Rolando sonra balkonun kapısını açar ve orada Lida'yı görür. Lida buraya gelmeye kendinin karar verdiğini bildirir. Arrigo ve Ronaldo birbirleriyle sözle atışmaya başlarlar. Rolando kızgıyla odadan çıkar ama odanın kapısını dışarıdan kilitler. Hemen komuta ettiği askeri birliğin başına geçerek muharebe meydanına gitmek için ayrılır. Muharebeye gitmek isteyen Arrigo odanın kilitlenmiş olduğu için ancak balkondan seyretmek zorunda kalır. Ama balkondan atlayarak kendi birliğinin askerine katılır. Lida acılar içinde yalnız kalmıştır.
İV. Perde - "Anavatan için ölmek"
Milano'da bir meydan
Mılano ahalisi sokaklara dökülmüş ve zafer için bağırarak şarkılar söylemektedirler, İsmelda Lida'yı Arrigo'nun harp meyadanından sağsalım çıktığını görenler olduğuna inandırır. Lida onları sağsalım kalması için duaya başlar: Ah se di Arrigo e Rolando - "Ah! Arrigo ve Ronaldo'yu senin korumana bırakıyorum." Zafer kazanıldığı zaman söylenen bir ilahi duyulmaya başlanmıştır; şehir yetkileri gelerek zaferin kazanıldığını teyit ederler. Sonra da Barbarasçso'nun Arrigo tarafından öldürüldüğünü açıklarlar ve kiliseye girerler. Birdenbire "Ölüm Şövalyeleri" birliği'nden bir grup ölümcül yaralar almış ama hala yaşayan Arrigo'yu taşıyarak meydana getirirler. Ronaldo onun yanına gelir ve Arrigo Ronaldo'ya ölmekte olduğunu ve kendisi ile karısını hiçbir vakit onun şerefini lekelemediklerini yemin ederek söyler. Lida kocasına kendiniu af etmesi için ağlayarak yalvarır. Rolando'yu Marcovaldo’nun yalanlarının olanlara sebep olduğuna inandırır. Zafer alayı ile Milano'lu idareciler gözükür. İtalyan bayrağını göğsüne bastıran Arrigo "İtalya kurtarıldı" diye söylenirken son nefesini verir ve perde iner.
İçerikteki müziksel parçalar
I. Perde
- La pia materna mano Arrigo (sah.1)
- Ah ! m'abbraccia - Rolando (sah. 1)
- Quante volte come un dono - Lida (sah. 2)
- A frenarti, o cor - Lida, Imelda, Marcovaldo, koro (sah 2)
III. Perde
- Se al nuovo dì pugnando - Ikili:Rolando, Arrigo (sah 2)
- Ahi scellerate alme d'inferno - Rolando (sah. 2)
IV. Perde
- Ah se d'Arrigo e Rolando - Lida, koro
Seçilmiş ses ve video kayıtları
| Yil | Roller (Lida; Arrigo; Rolando; Federico) |
Orkestra sefi, Opera Evi, Orkestra ve koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1959 | Leyla Gencer, Gastone Limarilli, Giuseppe Taddei, Paolo Washington | Vittorio Gui , Maggio Musicale Fiorentino Orkestra ve Korosu | 2 CD (2003): Myto 2 Cat:MCD 033 281 |
| 1963 | Leyla Gencer, João Gibin, Ugo Savarese, Marco Stefanoni | Francesco Molinari-Pradelli, Teatro Verdi di Trieste Orkestra ve Korosu | 2 CD (2003): Premiere Opera Ltd.<Cat: CDNO 792-2 |
| 1977 | Katia Ricciarelli, José Carreras, Matteo Manuguerra, Nicola Ghiuselev | Lamberto Gardelli, ORF Symphony Orkestra ve Korosu, Viyana | Audio CD: Philips Cat: 422-435-2 |
| 1999 | Fiorenza Cedolins, Alberto Cupido, Roberto Servile, Giorgio Giuseppini | Patrick Fournillier, Orchestra Sinfonica dell Emilia Romagna «Arturo Toscanini» ve Parma ve Piacenza sehir korolari | DVD (2006): Premiere Opera Ltd. Cat: DVD 5668 |
| 2006 | Elisabete Matos, Cesar Hernandez, Giogio Cebrian, Manrico Signorini | Nello Santi, Teatro Massimo Bellini Orkestra ve Korosu | DVD: Bongiovanni Cat: AB20001 |
Not: "Cat:" Yayınlayan firmanın katalog numarasıdır.
Dipnotlar
- ↑ Listenin kaynağı: Budden, Julian, (1974) The Operas of Verdi, C.1, say.388, Londra:Cassell.
- ↑ Kaynak: La Battaglia di Legnano "Operadis-opera-discography.org.uk" sitesinde verilen ses ve video kayitlari listesi (İngilizce) (Erişim:24.5.2010)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- "Opera Türkiye" websitesinde Verdi'nin "La Battaglia di Legnano- Legnano Savaşı" operası konu özeti (Erişim:24.5.2010)
- İngilizce Wikipedia La battaglia di Legnano maddesi (İngilizce). (Erişim:24.5.2010)
- "La Battaglia di Legnano" librettosu (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)
- "Verdi,_Giuseppe" IMSLP: "La Battaglia di Legnano" partisyon notalari (İtalyanca). (Erişim:24.5.2010)
| ||||||||
