Türkiye'de radyo

Türkiye'de radyo, Türkiye'de ilk radyo yayını 6 Mayıs 1927'de yapıldı. İlk amatör radyo denemesi Fransız'ların hediye ettiği telsiz ile 19 Mart 1923 tarihinde denenmiş fakat bu deneme radyonun hayata geçmesini sağlamamıştır.

Tarihi gelişim

Cumhuriyetin ilanından sonra 1925 yılında "Telsiz tesisi hakkında kanun" adıyla bir yasa çıkarılarak ülke genelinde bir telsiz şebekesi kurulmasına karar verildi. Bu amaçla açılan ihale sonucu bir Fransız şirketi telsiz şebekesini yani radyo vericisi kurma işlemini üstlendi. Fransız şirketi 1925 yılında Ankara ve İstanbul'da çalışmalarına başladı. Telsiz vericilerinin inşaatı sürerken radyo yayınının nasıl yapılacağı hakkında kimsenin bir fikri yoktu. Bunun için ilk çalışmalarını İleri gazetesinin sahibi Sedat Nuri Bey başlattı. Sedat Bey bunun için bir şirket kurmaya karar verdi. 1926 yılında vericilerin yapım işlemi tamamlandığında radyonun kuruluş çalışmaları da başlamıştı. Fakat bu iş için yeterli maddi kaynak yoktu. Sedat Bey bu fikrinden tanıdığı bir ajans sahibine ve o dönemde Mustafa Kemal'in emriyle banka kuran Celal Bayar'a bahsetti. Onlardan bu iş için maddi destek istedi. Sedat Bey, radyonun sadece maddi destekle olmayacağını biliyordu. Teknik destekte şarttı. Bunun içinde yeğeni telsiz meraklısı Hayrettin Bey'e konuyu açtı. Hayrettin Bey işinde uzman biriydi. Çünkü Sultan II. Abdülhamid döneminde evden eve telgraf hattı kuran deneyimli ve yetenekli bir kişiydi. Hayrettin Bey vakit kaybetmeden işe koyuldu. Projenin hayata geçirilmesi için çalışmalara başlanmıştı. Fakat daha başlar başlamaz birçok aksilik çıktı. Hükümetten bazı kişiler radyonun kurulmasına karşıydı. Ülkenin ve milletin henüz çok geride olduğunu, birçok kişinin bunu hazmetmesinin zor olduğunu, bunlar aşılsa bile eldeki teknik elemanın ve malzemenin yeterli olmayacağını söylüyorlardı. Hayrettin Bey onlarla aynı görüşte değildi. Dünyada en çok plak satışının Türkiye'de olduğunu, halkın dinlemeye meraklı olduğunu anlatıyordu. Onun bu çabaları radyo karşıtlarını ikna etmeye yeterli olmadı. Sonunda bu girişimden Mustafa Kemal'e bahsetmeye karar verildi. Mustafa Kemal, "Getirsinler de dinleyelim o vakit." demesi üzerine Hayrettin Bey bütün teçhizatı Orman Çiftliği'ne götürdü. İstasyon ararken bir Rus radyosu çıktı. Mustafa Kemal bir müddet dinledikten sonra birden ayağa kalkarak "Efendiler, bakınız Ruslar şu anda propaganda yapmaktalar. Bu radyo bize ziyadesiyle gerekli." deyip radyonun hemen kurulmasını emretti. Hükümet, Mustafa Kemal'in bu isteğiyle radyo sisteminin kurulmasına karar verdi. O tarihlerde birçok ülkede radyo yayını olmasına rağmen henüz hiçbir ülkede güçlü ve gelişmiş bir radyo istasyonu yoktu. Diğer ülkelerdeki radyolarının toplam verici güçleri 116 kiloWatt'tı. Ankara ve İstanbul'da kurulacak istasyonların verici güçleri ise 20 ve 250 kiloWatt'tı. Bunlar en güçlü vericiler olarak kurulmuştu. Yapılacak radyo yayınlarının Avrupa'nın her yerinden dinleneceği tahmin edilerek yayınların Türkçe'nin yanı sıra Fransızca ve Almanca dillerindende yapılması planlanmıştı. Nihayet takvimler 6 Mayıs 1927'yi gösterdiğinde ilk radyo yayını da başlamıştı. Ankara'da ilk yayınsa Kasım 1927'de yapıldı. Radyonun Anadolu'ya yayılması 1940 ve 1950 yıllarında olmuştu. 1970'li yıllardaysa Türkiye'nin tamamında dinlenmeye başlamıştı.