TBMM 1961 Temsilciler Meclisi

TBMM 1961 Kurucu Meclisi, 27 Mayıs Darbesi sonrası başta 1961 Anayasası'nı yapmak için 6 Ocak 1961-24 Ekim 1961 tarihleri arasında toplanmış özel yasama meclisidir. Başkanlığını Em. Orgeneral Kazım Orbay yapmıştır.

6 Ocak 1961'de toplanan Kurucu Meclis aynı zamanda yeni inşa edilen üçüncü Meclis binasının açılışını yaptı ve buradaki ilk oturumu gerçekleştirdi. Bu meclis binası 1998'de yapılan düzenleme ile günümüzde de kullanılmaktadır.

Kuruluşu

Yeni anayasayı yapmakla görevlendirilen "Kurucu Meclis", MBK ile Temsilciler Meclisi'nden oluşmaktaydı. Temsilciler Meclisi genel oya dayalı bir seçimle kurulmuş olmamakla birlikte, temsil niteliğinin geniş tutulmasına çalışılmış bir organdı. İllerin, siyasi partilerin ve çeşitli kuruluşların (barolar, basın, esnaf ve gençlik kuruluşları, sendikalar vb.) MBK müdahalesi olmaksızın doğrudan seçtiği üyeler bu meclis içinde çoğunluğu oluşturmaktaydılar. Anayasa yapımı süreci içinde Meclisin her iki kanadı arasında anlaşmazlık çıkması halinde de ağır basacak olan Temsilciler Meclisi'ydi. Ne var ki, Kurucu Meclis yasasında yer alan bir kural uyarınca mahkeme kararıyla kapatılmış olan DP üyelerinin bu mecliste temsil edilmeleri engellenmişti. Böylece ülkede önemli bir gücü temsil eden siyasal kadrolar Temsilciler Meclisi'nden dışlanmış olmaktaydılar. Bu durum demokratik anlayış açısından bir sakınca oluşturmakla birlikte, Temsilciler Meclisi'nin CHP eğilimli bir kentli-aydın üstünlüğüne sahne olmasına da olanak vermiştir. Mecliste CHP dışında temsil edilen öteki parti ise Osman Bölükbaşı liderliğindeki Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ydi.

Temsil eksikliğinin anayasa bakımından ortaya çıkarabileceği sakıncayı önlemek için, Kurucu Meclisin kabul edeceği anayasa metninin bir de halkoyuna sunulması düşünülmüştü. Anayasanın belli bir tarihe kadar tamamlanamaması ya da halkoyunda reddedilmesi halinde ise, bu kez genel seçimle oluşacak bir Temsilciler Meclisi'nin göreve çağrılması öngörülmekteydi. 9 Ocak 1961 günü seçilen Temsilciler Meclisi Anayasa Komisyonunun hazırladığı tasarı üzerindeki görüşmeler yeni anayasanın 27 Mayıs 1961 günü Kurucu Meclisce kabul edilmesi ile tamamlandı. Tasarının Temsilciler Meclisindeki görüşmelerinde hayli gergin tartışmalar yaşandı. Aşağı yukarı aynı görüşleri paylaştığı düşünülen bu meclisin üyeleri arasında, ekonomik ve sosyal konularda önemli görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Özellikle çiftçinin topraklandırılması ve ormanların devletleştirilmesi gibi amaçlarla özel mülkiyetin sınırlanması konusu ateşli tartışmalara konu oldu. Bir başka deyişle, 1960 sonrası Türkiyesinde görülen sol-sağ kutuplaşmasnın, yani toplum yapısını değiştirmek isteyenlerle istemeyenlerin birbirlerinden ayrılmaya yönelmelerinin ilk ipuçları Temsilciler Meclisi'nde yaşandı. İki meclis, anayasa mahkemesi, yargı bağımsızlığı gibi kurumsal çözümlerde ise görüşler birbirine çok daha yakındı. Anayasa çalışmaları sırasında Kurucu Meclisin iki kanadı arasında önemli sayılacak görüş ayrılıkları da ortaya çıkmadı. Bir başka deyişle, bir askeri müdahale sonucu yapılmış olmasına karşın, 1961 anayasasına damgasını vuran "sivil" güçler olmakta, Kurucu Meclisin "askeri" kanadının da bu güçlerden farklı bir çizgide bulunmadığı gözlemlenmektedir.[1]

Temsilciler[2]

Atanan Temsilciler
Devlet Başkanlığı Abdurrahman Nafiz Gürman
Ayşe Şüküfe Ekitler
Behçet Kemal Çağlar
Erol Dilek
Hermine Agavni Kalustyan
Kaludi Laskari
Mehmet Esat Çağa
Mehmet Kazım Orbay
Mehmet Orhan Mersinli
Orhan Köprülü
Millî Birlik Komitesi Abdülkadir Okyay
Alp Kuran
Ferruh Güven
Hakkı Kamil Beşe
Hıfzı Veldet Velidedeoğlu
Hüseyin Avni Başman
İlhami Adnan Başer Kafaoğlu
Kemal Türkoğlu
Mehmet Münci Kapani
Ragıp Sarıca
Mehmet Raif Aybar
Mehmet Rauf Gökçen
Necip San
Remziye Batırbaygil
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Zekâi Okan
Fahri Belen
Nihat Reşat Belger
Bakanlar Kurulu Muzaffer Alankuş
Ali Ekrem Alican
Amil Artus
Fethi Aşkın
Hüseyin Ataman
Mehmet Baydur
Mehmet Raşit Beşerler
Hasan Adnan Erzi
Ali Mukbil Gökdoğan
Muharrem İhsan Kızıloğlu
Şahap Kocatopçu
Mustafa Kemal Kurdaş
Hayri Mumcuoğlu
Mehmet Rüştü Özal
Selim Rauf Sarper
Ahmet İhsan Soyak
Hasan Cahit Talas
Osman Tosun
Bedrettin Tuncel
Salih Ragıp Üner
Fehmi Yavuz
Ali Nasır Zeytinoğlu
Anayasa Komisyonu Bahri Savcı
Enver Ziya Karal
Hıfzı Veldet Velidedeoğlu
Mehmet Emin Paksüt
Muammer Aksoy
Mustafa Amil Artus
Münci Kapani
Mümtaz Soysal
Tarık Zafer Tunaya
Turan Güneş
Turhan Feyzioğlu (Başkan)
Coşkun Kırca
Doğan Avcıoğlu
Mümin Küley
Ragıp Sarıca
Celal Sait Siren
Cafer Tüzel
Abdülhak Kemal Yörük
Sadık Aldoğan
Nurettin Ardıçoğlu
Hazım Dağlı
Barolar Hulusi Naci Selek
İsmet Giritli
Mehmet Enver Kırker
Mümin Küley
Şevket Asbuzoğlu
Yavuz Feyzioğlu
Basın Babür Ardahan
Şeref Bakşık
Ömer Samih Coşar
Oktay Ekşi
İlhan Esen
Kemal Zeki Gençosman
Ali İhsan Göğüş
Hasan Ferit Güven
Altan Öymen
Selami Savaş
İlhami Soysal
Derviş Sami Taşman
Eski Muharipler Birliği Etem Boransü
Halim Önalp
Esnaf Teşekkülleri Naim Çapcı
Mazhar Özkol
Veysel Soyer[3]
Mehmet Şengün
Hasan Tez
Adil Vardarlı
Gençlik Hüseyin Onur
İşçi Sendikaları Abdülkerim Akyüz
Ahmet Bahir Ersoy
Feridun Şakir Öğünç
İsmail İnan
Mahmut Tekin Çullu
Ömer Karahasan
Odalar Mahir Büyükpamukçu
Daniş Koper
Dündar Soyer
Feridun Üstün
Fethi Çelikbaş
Feyyaz Köksal
Cahit Zamangil
Mehmet Fikret Pamir
Selahattin Tandal
Yusuf Yekta Karamustafaoğlu
Öğretmen Teşekkülleri Ahmet Atılgan
Halil Akyavaş
İlhan Özdil
Mehmet Dursun Kut
Münir Aktepe
Rauf İnan
Mehmet Reşat Tardu
Mustafa Şükrü Koç
Tarım Teşekkülleri Abdullah İpşiroğlu
Adnan Ertanık
Ahmet Karamüftüoğlu
Ahmet Şener
Ali Erel
Ali Suphi Doğukan
Üniversite Ahmet Necip Bilge
Ahmet Vahit Turhan
Bekir Sıtkı Baykal
Hikmet Binark
İsmail Ulutaş
Bahri Savcı
Mehmet Bedi Feyzioğlu
Lütfi Biran
Ömer Bedri Karafakıoğlu
Ömer Fehim Fırat
Turhan Feyzioğlu
Zihni Erençin
Yargı Organları Ahmet Akar
Ahmet İhsan Ögat
Ali Rıza Göksu
Hikmet Selahattin Kümbetlioğlu
İbrahim Senil
Muhittin Gürün
Mustafa Ekrem Tüzemen
Mustafa Hayrettin Perk
Mustafa Nedim Ergüven
Mustafa Nuri Kınık
Ömer Lütfi Akadlı
Vecihi Tönük

Siyasi Parti Temsilcileri
Cumhuriyet Halk Partisi Adil Sağıroğlu
Daniş Yurdakul
Alev Coşkun
Bahri Yazır
Bülent Ecevit
Cafer Tüzel
Mehmet Cemal Yıldırım
Coşkun Kırca
Doğan Avcıoğlu
Emin Soysal
Mebrure Aksoley
Fazıl Nalbantoğlu
Feridun Ergin
Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu
Atalay Akan
Hamza Eroğlu
Hasan Ferda Güley
Avni Yurdabayrak
İbrahim Saffet Omay
İhsan Kabadayı
İskender Hamdi Orhon
İsmail Rüştü Aksal
İsmet İnönü
Kemal Sahir Kurutluoğlu
Kemali Bayazıt
Celal Sait Siren
Cemil Sait Barlas
Mehmet Emin Paksüt
Mehmet Hazer
Şevki Aysan
Ratip Tahir Burak
Osman Alişiroğlu
Mustafa Cihat Baban
Şinasi Özdenoğlu
Mümtaz Soysal
Nüvit Yetkin
Atıf Ödül
Osman Şefik İnan
Sait Naci Ergin
Suphi Baykam
Şahap Kitapçı
Şemsettin Günaltay
Turan Güneş
Turgut Göle
Vedat Dicleli
Yusuf Adil Egeli
Zeki Kumrulu
Enver Ziya Karal
Ziya Müezzinoğlu
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Abdülhak Kemal Yörük
Ahmet Bilgin
Ahmet Köseoğlu
Ahmet Oğuz
Ahmet Tahtakılıç
Alaettin Ergönenç
Bahri Çolakoğlu
Enver Sökmen
Halil Özmen
Hüseyin Kenan Esengin
Kadircan Kaflı
Kamil Başaran
Mehmet Altınsoy
Sadık Aldoğan
Mustafa Enver Kök
Fuat Arna
Mustafa Hazım Dağlı
Mustafa Kepir
Nureddin Ardıçoğlu
Osman Bölükbaşı
Sadettin Tokbey
Seyfi Öztürk
Tevfik Kamil Koperler
Yusuf Kemal Tengirşenk
Yusuf Ziya Yücebilgin

Seçilmiş İl Temsilcileri
Şehir Temsilci
Adana İsmail Kemal Satır
Kasım Gülek
Adıyaman Mehmet Özbay
Afyonkarahisar Asım Yılmaz
Ağrı Salih Türkmen
Amasya Ahmet Can Demiray
Ankara Halil Sezai Erkut
Hıfzı Oğuz Bekata
Mehmet Avni Doğan
Antalya Muammer Aksoy
Artvin Hasan Fehmi Alpaslan
Aydın Necmettin Akçasu
Balıkesir Ali Nefi Demirlioğlu
Bilecik İsmail Selçuk Çakıroğlu
Bingöl Cemal Yavuz
Bitlis Cevdet Geboloğlu
Bolu Zeki Baltacıoğlu
Burdur Hüseyin Otan
Bursa İbrahim Öktem
Çanakkale İmadettin Elmas
Çankırı Ali Ferhan Arkan
Çorum Abdullah Ercan
Denizli Hızır Cengiz
Diyarbakır Vefik Pirinççioğlu
Edirne Süleyman Bilgen
Elâzığ Mehmet Salim Hazardağlı
Erzincan Rauf Nüzhet Bayındır
Erzurum Cevat Dursunoğlu
Eskişehir Şerafettin Yaşar Eğin
Gaziantep Abdülkadir Göğüş
Giresun Galip Kenan Zaimoğlu
Gümüşhane Nihat Sargınalp
Hakkari Mehmet Sait Erdinç
Hatay Ahmet Sırrı Hocaoğlu
Isparta Hasan Tahsin Argun
İstanbul Şahap Gürler
Mehmet İlhami Sancar
Mustafa Lütfü Engin
Tarık Zafer Tunaya
İzmir Hasan Şevket Adalan
Mehmet Nazif Çağatay
Maraş Mehmet Şişman
Kars Sırrı Atalay
Kastamonu Mehmet Adil Toközlü
Kayseri Mehmet Göker
Kırklareli Abdurrahman Altuğ
Kırşehir Mehmet Sadi Erdem
Kocaeli Mustafa Sirmen
Konya Mustafa Dinekli
Fakih Özfakih
Kütahya Rifat Çini
Malatya Nurettin Akyurt
Manisa Şevket Raşit Hatipoğlu
Mardin Abdulvahap Dizdaroğlu
Mersin Mehmet Fethi Elgün
Muğla İbrahim Ethem Serim
Muş Abdulhadi Toplu
Nevşehir Mehmet Zeki Tekiner
Niğde Hüseyin Ulusoy
Ordu Arif Hikmet Onat
Rize Mehmet Ali Kumbasar
Sakarya Burhan Akdağ
Samsun Rıza Işıtan
Siirt Ahmet Cevdet Aydın
Sinop Mehmet Suphi Batur
Sivas Rahmi Günay
Tekirdağ Orhan Öztrak
Tokat Vedat Arıkan
Trabzon Cemal Reşit Eyüboğlu
Tunceli Arslan Bora
Urfa Mustafa Vasfi Gerger
Uşak Ali Rıza Akbıyıkoğlu
Van Ferit Melen
Yozgat Celal Ahmet Sungur
Zonguldak Hüseyin Necati Duman

Kaynakça

  1. http://www.aof.edu.tr/kitap/ioltp/1269/unite06.pdf Türkiye'de "Çoğulcu Demokrasi" Denemesi:1961-1971
  2. "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304080609/https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt4/index.html. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
  3. Üyeliği YSK tarafından iptal edildi.
This article is issued from Vikipedi - version of the 7/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.