Takiyüddin

Takiyüddin bin Maruf

Takiyüddin'in rasathanesi - III. Murat'a sunulan "Şehinşahname"'den minyatür
Doğum 1521
Şam
Ölüm 1585 (63-64 yaşlarında)
Meslek Hezârfen. Gök bilimci, Mühendis ve Matematikçi
Vatandaşlık Osmanlı İmparatorluğu
Dönem 16. yüzyıl
Konu Bilim

Takiyüddin bin Maruf-i (Osmanlıca: تقي الدين محمد بن معروف الشامي السعدي ; İngilizce: Taqi al-Din) (d. 1521 - ö. 1585), Osmanlı Türkü[1][2] hezârfen. Gök bilimci, mühendis ve matematikçidir.

Hayatı

1521 yılında Şam'da doğdu. Eğitiminden sonra Tennis kadılığına atandı. Kadılığı sırasında yaptığı gözlemler ile ün kazandı. 1571'de Mustafa Çelebi'nin ölümünden sonra II. Selim tarafından saray müneccimbaşılığına atandı. 1574 yılında Galata Kulesi'nde gözlem çalışmalarına başlamıştır. Hoca Saadettin ve Sokullu Mehmet Paşa'nın desteği ve padişah III. Murat'ın fermanıyla 1577 yılında Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi altında bir gözlemevi olan Takiyüddin'in Rasathanesi kurulmuştur.[3] 1580 yılında topa tutularak yıkılmıştır. Özellikle trigonometri alanındaki çalışmaları ile meşhurdur. Takiyüddin sinus, kosinus, tanjant ve kotanjantın tanımlarını vermiş, ispatlarını sergilemiş ve cetvellerini hazırlamıştır. Ekliptik ile ekvator arasındaki 23° 27' lik açıyı, 1 dakika 40 saniye farkla 23° 28' 40" şeklinde bularak o tarihte ilk kez gerçeğe en yakın ve doğru dereceyi hesaplamıştır. [4]

Beşiktaş'ta Dolmabahçe Sarayı'nın yerinin asıl sahibidir. Çocuğu olmadığından devlete kalmıştır.

Eserlerini muhafaza çalışmaları

Topkapı sarayında bulunan bir el yazması

Takiyüddin’e ait el yazmalarının bir kısmı Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nde bulunmaktadır. Enstitü’nün UNESCO ile (Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Organizasyonu) birlikte yürüttüğü "Memory of the World" projesi çerçevesinde, Takiyyüddin’e ait el yazmalarının da içinde bulunduğu 821 Türkçe, 414 Arapça ve 102 Farsça, toplam 1337 eser mikrofilmleri çekilerek CD- Rom üzerinde kataloglanmaktadır. Takiyüddin’in diğer eserleri başka kütüphanelerin raflarındadır.

Kaynakça

Genel
Özel
  1. goston, Gábor; Masters, Bruce Alan. Encyclopedia of the Ottoman Empire Infobase Publishing, 2009. s. 552 ISBN 0-8160-6259-5
  2. Chief Astronomer Taqi al-Din was born to a family of Turkish descent in Damascus." Hoffmann, Dieter; İhsanoğlu, Ekmeleddin; Djebbar, Ahmed; Günergun, Feza. Science, technology, and industry in the Ottoman world in Volume 6 of Proceedings of the XXth International Congress of History of Science s. 19. Publisher Brepols, 2000. ISBN 2-503-51095-7
  3. Yavuz Unat, "Takîyüddîn el-Râsıd’ın Gözlemleriyle İstanbul Semalarında Zaman", P-Sanat, Kültür, Antika Dergisi, Zaman ve Sanat, Sayı 28, Kış 2003, s. 80–97

Ayrıca bakınız

This article is issued from Vikipedi - version of the 9/24/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.