Yalancı kuvvet

Klâsik mekanik

Yalancı kuvvet, d'Alembert kuvveti[1] ya da eylemsizlik kuvveti[2] , ivmeli referans çerçevesindeki gözlemcilerin, yine bu çerçeve içindeki olayları Newton'ın hareket yasalarıyla açıklayabilmek için var olduğunu düşündükleri kuvvet.

İvmeli referans çerçevesinde olaylar incelendiğinde bu kuvvetlerin olması gerekir ancak dışarıdan bakıldığında böyle bir kuvvetin olmasına gerek yoktur.

Yalancı kuvvetlerden ilki hızlanmakta ya yavaşlamakta olan araçta hissettiğimiz yalancı çizgisel kuvvettir. Bu kuvvet referans çerçevesinin ivmesinin çizgisel olmasından (yani dönme olmamasından) kaynaklanır. Diğer iki kuvvet referans çerçevesinin dönmesinden kaynaklanan Coriolis kuvveti ve merkezkaç kuvvetidir. Coriolis kuvveti yörüngeden sapmaya sebep olur. Örneğiğn 45 derecelik bir enlem açısına sahip bir noktadan kuzeye yapılan 30 km menzilli bir top atışında, top mermisi Coriolis kuvveti yüzünden hedefinden 25m kadar sapar.[3] Merkezkaç kuvveti ise viraj dönen bir arabada dışa savrulmamıza sebep olan kuvvettir.

Çizgisel yalancı kuvvet

a ivmesiyle ivmelenen bir arabanın içinde tavana iple bağlı bir m kütleli cisim ivmeli ve ivmesiz referans çerçevelerinde aşağıdaki gibi incelenir.

  1. İvmesiz referans çerçevesi: Dışarıdan arabayı seyreden birine göre araba da cisim de a ivmesiyle hızlanmaktadır. Newton'ın 2.hareket yasasına göre cisme ivmenin yönünde ma kuvveti etki etmelidir. İp gerilmesinin yatay bileşeni bu kuvveti oluşturur. İvmenin tersi yönünde herhangi bir kuvvet etki etmez.
  1. İvmeli referans çerçevesi: Arabanın içinden cismi izleyen bir gözlemciye göre cisim ivmesizdir. (çünkü gözlemci de cisimle aynı ivmeye sahiptir) İvmesiz cisme hareket yasaları gereği herhangi bir kuvvet etki etmemelidir. Bu yüzden ip gerilmesini dengeleyecek ivmeye ters yönde bir -ma kuvveti etki etmelidir

Dipnotlar

  1. ↑ Lanczos, Cornelius (1986). The Variational Principles of Mechanics. New York: Courier Dover Publications. s. 100. ISBN 0-486-65067-7. http://books.google.com/books?id=ZWoYYr8wk2IC&pg=PA103&dq=%22Euler+force%22#PPA100,M1.
  2. ↑ NASA notes:(23) Accelerated Frames of Reference: Inertial Forces
  3. ↑ ITAP Fizik Olimpiyat Okulu, sayfa 43(Üyelik gerektiren bağlantı)
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.