Yenisey Irmağı

Yenisey Irmağı
Kaynak	Moğolistan
Havza ülkeleri	Arktik Okyanusu,
Uzunluk	5,539 km
Debi	19,600 m³/s
Havza alanı	2.580.000 km²

Yenisey Irmağı (Tuvaca: Ulug-hem, Ulu akarsu),(Rusça: Енисей) Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angora ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır. Moğolistan'ın dağlarından doğarak, Sibirya'nın çok büyük bir alanını sulayarak Kuzey buz denizi tarafındaki Kara Denizi'ne sularını boşaltır. Nehir Türkler açısından tarihî önem de teşkil eder, birçok Türk ve Moğol devleti bu nehrin kenarlarında kurulmuştur. Türk soylu Tuva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl şehri Yenisey akarsuyu kenarında kuruludur.

TuvaCumhuriyetinde Kızıl şehrinde iki kolun Yenisey Irmağını oluşturması

Yenisey akarsuyunun havzası ve Baykal gölü

Krasnoyarsk'ta Yenisey üzerinde bir köprü

Anlamı

Yenisey kelimesi sözkökü olarak Türkçedir. Yenisey kelimesi Eski Kırgız Türkçesinde Enesay ( "Ene-Say" ) şeklindedir. "ene", ana, anne, esas, temel manasına gelirken "say" ise nehir yatağı, vadi manalarına gelmektedir. Tuva Türkleri ise Yenisey akarsuyuna Büyük Akarsu anlamında Ulug-hem demektedirler. Orhun Yazıtlarından Bilge Kağan Yazıtında Yenisey akarsuyu veya onun kollarından birinin adı Kem (𐰚𐰢) akarsuyu olarak geçmektedir.

Literatürde geçtiği yerler

Türk Dünyasının en ünlü yazarı Cengiz Aytmatovun eserlerinde Yenisey sıkça geçer. Beyaz Gemi adlı romanında bilhassa Yenisey dolayındaki Eski Türk kabilelerinden bahseder^[1].

Ulaşım

Yenisey akarsuyu üzerinde gemiler yolcu taşımaktadırlar. Tuva Cumhuriyetinde başkent Kızıl şehrinden tabiat turizmi için Toju'ya Yenisey akarsuyu üzerinden gemilerle gidilmektedir.

Ayrıca bakınız

• Yenisey Yazıtları
• Talas-Yenisey Yazıtları
• Dünyanın en uzun nehirleri

Yenisey havzası foto-galeri

• 
  Uydudan Yenisey akarsuyu Ob akarsuyu ile birlikte, Kuzey Buz Denizi'ndeki Kara deniz'e dökülürken
• 
  Yenisey'in büyük kolları Piy-Hem ve Kaa-Hem akarsularının birleşişi
• 
  Sayan-Şüşen barajı tarafında biyosferik park
• 
  Yenisey havzası
• 
  Minusinsk ve Abakan arası Brat köprüsü
• 
  Asya'nın Ortası yeni obeliski, Tuva
• 
  Yenisey kıyısında Asyanın Ortası eski anıtı, Tuva

Dipnotlar

1. Aytmatov'un eserlerinde Yenisey ırmağı http://www.mescere.net/kitaplik/1/BGe_4.htm

Dış bağlantılar

• Yenisey akarsuyu havzası harita ve bilgileri
• Bratsk Barajı ve Angara akarsuyu fotoğrafları
• Sayano-Shushenskaya Barajı
• Krasnoyarsk Barajı
• Yenisey Doğa Fotoğrafları (Krasnoyarsk bölgesi)