1972'de Türkiye

1972 yılında Türkiye'deki olayları.

Olaylar

Ocak

• 10 Ocak - Bingöl'de deprem.
• 10 Ocak - Askeri Yargıtay; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan hakkındaki ölüm cezalarını onayladı.
• 11 Ocak - Boğaziçi Köprüsü'nü taşıyacak olan esas ana kabloların çekilmesine başlandı ve boğaz trafiği 7 saat süre ile kaptıldı.
• 21 Ocak - Türk Hava Yolları'nın DC-9 tipi TC-Jac kod numaralı "Marmara" uçağı, hac dönüşü Adana civarında düştü. 1 hostes yaşamını yitirdi.
• 23 Ocak - İstanbul'da sabah saat 03:00'ten, akşam 18:00'e kadar sokağa çıkma yasağı kondu. "Fırtına 1" tatbikatı adı altında kent genelinde 512.000 ev arandı.
• 24 Ocak - İsmet İnönü TBMM ortak toplantısında sıkıyönetim ve idamlar hakkında "...Siyasi suçlar için idam olmaması fikrindeyim, bunu kaldıralım. Dünyada memleketler var ki idam cezasını büsbütün kaldırmışlardır" dedi.
• 24 Ocak - Sıkıyönetim 11 ilde 2 ay daha uzatıldı.
• 30 Ocak - İstanbul'da Aksaray Geçidi açıldı.

Şubat

• 8 Şubat - İsmet İnönü ile Winston Churchill'in II. Dünya Savaşı'nda Adana'da yaptıkları gizli görüşmelere ait belgeler, aradan 25 yıl geçmiş olduğundan dolayı, Britanya yasalarına göre incelemeye açıldı.
• 8 Şubat - Türkiye'de haşhaş ekiminin yasaklanmasından sonra ABD tazminat vermeye başladı.
• 24 Şubat - 229 sanıklı Dev-Genç davasına, Ankara'da 1 No.lu sıkıyönetim mahkemesinde başlandı.

Mart

• 4 Mart - Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay; 1.8.1971 tarihine kadar işlenmiş orman suçlarının affı ile ilgili kanun metnini veto etti.
• 6 Mart - Deniz Yolları'nın 125 milyon değerindeki turistik Marmara yolcu gemisi, yıllık revizyon için alındığı İstanbul Haliç Tersanesi'nde yanarak battı.
• 8 Mart - Eski Başbakan Adnan Menderes'in büyük oğlu, Demokratik Parti Genel Başkan Vekili Yüksel Menderes, Ankara'da intihar etti.
• 10 Mart - TBMM Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan hakkında sıkıyönetim mahkemesinin vermiş olduğu ölüm cezasını onayladı.
• 11 Mart - Genelkurmay Başkanlığı, yayınladığı bir tebliğ ile, "Anarşist eylemlere katıldıkları ve Maltepe Garnizonu'ndan kaçanlara yardım ettiklerinden", hepsi küçük rütbeli olmak üzere 57 subay ile 11 astsubayı ordudan ihraç etti.
• 11 Mart - İpraş Rafinerisi, Caltex yetkilileri tarafından hükümete devredildi.
• 21 Mart - Yüzyıllık bir bina olan Kütahya Cezaevi yandı.
• 23 Mart - Cumhurbaşkanı Sunay, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan hakkındaki mahkeme kararını onayladı.
• 25 Mart - Sıkıyönetim 11 il'de iki ay daha uzatıldı.
• 27 Mart - Ünye Radar Üssü'nde görevli üç İngiliz teknisyen kaçırıldı. Kaçıranlar Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın cezalarının kaldırılmasını istediler. Niksar'ın Kızıldere köyünde, güvenlik kuvvetleri tarafından sarılan eylemciler, üç İngiliz teknisyenini öldürdüler. Eylemcilerden biri sağ (Ertuğrul Kürkçü), diğerleri ölü olarak ele geçti (Kızıldere Olayı).
• 28 Mart - Başbakan Nihat Erim: "Devleti maceracılara kurban etmeyeceğiz, bundan kimse şüphe etmesin!" dedi.
• 30 Mart - İzmir Sıkıyönetim Komutanlığı (01:00-04:00) gece sokağa çıkma yasağı koydu.
• 30 Mart - Başbakan Erim, öldürülen 2 Britanyalı ve Kanadalı teknisyen için Britanya ve Kanada başbakanlarına taziye mesajı gönderdi.

Nisan

• 11 Nisan - Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Nikolay Podgorni, Türkiye'ye geldi.
• 12 Nisan - Amerika Birleşik Devletleri'nden satın alınan "Oruç Reis" ile "Uluç Ali Reis" adlı denizaltılar Gölcük donanma üssüne geldi.
• 22 Nisan - Ana muhalefet partisi CHP'de anlaşmazlık yüzeye çıktı.
• 29 Nisan - Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Suat Hayri Ürgüplü'yü yeni hükümeti kurmakla görevlendirdi.

Mayıs

• 3 Mayıs - İçinde Erdal İnönü'nün de bulunduğu, saat 9:30'da Esenboğa Havalimanı'ndan hareket eden THY'nin DC-9 "Boğaziçi" jet yolcu uçağı, 6 mürettebat ve 61 yolcusu ile 4 silahlı eylemci tarafından Sofya'ya kaçırıldı. Kaçırılan uçağın rehin tutulan yolcu ve mürettebatı 28 saat sonra serbest bırakıldı. Kaçıranlara Bulgaristan'a iltica hakkı tanındı.
• 4 Mayıs - Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Kemalettin Eken'e, Ankara'da suikast yapıldı. 1 saldırgan ölü, diğeri yaralı olarak ele geçti.
• 5 Mayıs - İsmet İnönü, birer saat ara ile üç kalp spazmı geçirdi.
• 6 Mayıs - Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan hakkında verilen idam cezaları sabaha karşı Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi'nde yerine getirildi.
• 7 Mayıs - CHP Olağanüstü Kurultayı'nın ikinci gününde Genel Başkanlığa Bülent Ecevit seçildi.
• 8 Mayıs - İsmet İnönü, CHP liderliğinden istifa etti.
• 13 Mayıs - Suat Hayri Ürgüplü kabinesi kuruldu. Cumhurbaşkanı Sunay yeni kabineyi onaylamadı ve Ürgüplü istifa etti.
• 14 Mayıs - CHP Özel Kurultayı, Bülent Ecevit'i Parti Genel Başkanı seçti.
• 15 Mayıs - Milli Savunma Bakanı Ferit Melen, kabineyi kurmakla görevlendirildi.
• 22 Mayıs - Ferit Melen, hükümeti kurdu.
• 24 Mayıs - Sıkıyönetim 11 il'de 2 ay daha uzatıldı.

Haziran

• 7 Haziran - Emekli İnkılap Subaylarının (EMİNSU) emekli maaşlarını yükselten kanun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi.
• 18 Haziran - THY Pilotları Derneği, uluslararası çağrıya uyarak, uçak kaçırma olaylarını protesto için 41 ülke ile beraber 24 saatlik "durma" kararını uyguladı.
• 22 Haziran - İzmit Ovası'nda sel.
• 23 Haziran - 31 yıl önce, 1941 yılının 23 Haziran günü, Britanya'ya giderken torpillenerek batan Refah Şilebi'nde şehit olan 167 subay, astsubay ve erin hatırası için yapılan "Refah Şehitleri Abidesi" Mersin'de törenle açıldı.
• 28 Haziran - Haliç tersanesinde havuzda bulunan şehir hatlarının "Eminönü" araba vapuru battı.
• 30 Haziran - CHP XXI. Kurultayı'nda Genel Başkanlığa Bülent Ecevit yeniden seçildi.

Temmuz

• 4 Temmuz - Gelibolu-Evreşe ovası su baskınına uğradı.
• 7 Temmuz - İstanbul Fener Ortodoks Kilisesi Patriği Athenagoras öldü.
• 8 Temmuz - 1954 yılından bu yana İstanbul'da özel bir klinikte tedavi altında bulunan Ürdün eski Kralı Tallal öldü.
• 13 Temmuz - İstanbul, Florya'da Cevdet Sunay'ın başkanlığında yazpılan zirve toplantısı sonunda Başbakan Ferit Melen "Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ve komutanlar, görev sürelerinin uzatılmasına karşı çıktılar" dedi.
• 16 Temmuz - İmroz Metropoliti Demetrios Papadopoulos (58), Fener Patrikliği'ne seçildi.
• 19 Temmuz - Sıkıyönetin 2 ay daha uzatıldı.
• 20 Temmuz - Giresun'un Dereli ilçesine bağlı (İkisu) Orman İşletmesi'nde bakkalık yapan Necati Güven, 500 bininci işçi olarak törenle Almanya'ya uğurlandı.
• 20 Temmuz - Ana muhalefet partisi CHP'den istifalar ve parti disiplinine uymadıkları gerekçesiyle ihraçlar başladı.
• 27 Temmuz - Emlak Vergisi Kanunu yürürlüğe girdi.
• 29 Temmuz - Erciş'te şiddetli yağmurlar sonucu 13 kişi yaşamını yitirdi.

Ağustos

• 7 Ağustos - Ani hava değişikliği büyük afetlere yol açtı. Siirt'te boğulmalar, Trakya ve Marmara'da kayıplar yaşandı.
• 7 Ağustos - CHP Yüksek Disiplin Kurulu; eski genel sekreter Kemal Satır ile eski Devlet Bakanı Ali İhsan Göğüş'ü partiden ihraç etti.
• 15 Ağustos - Eski Millî Birlik Komitesi üyesi İrfan Solmazer izinsiz olarak yurt dışına çıktı.
• 24 Ağustos - KKK Org. Faruk Gürler Genelkurmay Başkanlığı'na, Semih Sancar Kara, Kemal Kayacan Deniz, Muhsin Batur da Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na atandılar.
• 27 Ağustos - Ankara ve çevresindeki yağışlar can ve mal kaybına sebep oldu.
• 29 Ağustos - Milli Eğitim Bakanlığı, yeni ilkokul yönetmeliğinde, ilkokul öğrencilerinin her pazartesi günü, "Türküm doğruyum" ile başlayan geleneksel antlarının sonu: "Ey, bu günümüzü sağlayan Ulu Atatürk, açtığın yolda, kurduğun ülkede, gösterdiğin amaçta hiç durmadan yürüyeceğime ant içerim, ne Mutlu Türküm diyene" şeklinde değiştirildi.
• 30 Ağustos - 30 Ağustos Zafer Bayramı'nın 50'nci yıldönümü bütün yurtta büyük törenlerle kutlandı. Gazetelerde, Kurtuluş Savaşı'nda şehit olanların listeleri yayınlandı.
• 31 Ağustos - Erdek'te büyük su baskını yaşandı.

Eylül

• 4 Eylül - Cumhuriyetçi Parti kuruldu.
• 11 Eylül - Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (FIJ) II. Dünya Kongresi İstanbul'da toplandı.
• 22 Eylül - Muvazzaf ve ihtiyat askerlikte geçen sürelerde, yedek subay okullarında geçen sürelerinin fiili hizmete sayılması hakkında kanun kabul edildi.
• 23 Eylül - Sıkıyönetim iki ay daha uzatıldı.
• 26 Eylül - Afganistan Kralı Muhammed Zahir Şah ve eşi Humeyra Türkiye'ye geldi.

Ekim

• 1 Ekim - Boksör Cemal Kamacı, 63,5 kg'da Avrupa Profesyonel Şampiyonu oldu.
• 2 Ekim - Bağ-Kur yürürlüğe girdi.
• 14 Ekim - III. Beş Yıllık Kalkınma Planı Cumhuriyet Senatosu'nda kabul edildi.
• 19 Ekim - Adalet Partisi Büyük Kongresi Ankara'da toplandı. VI. Kongre'de Süleyman Demirel yeniden Başkan seçildi.
• 22 Ekim - İçinde 78 kişi bulunan, sabah saat 07:18'de Ankara'ya hareket eden THY'nin "Truva" adlı Boeing 707 tipi uçağı, silah zoru ile Sofya'ya kaçırıldı. Uçak ve yolcular 38 saat sonra 23 Ekim 1972'de serbest bırakıldılar.
• 23 Ekim - Zonguldak-Kozlu'da İncirharmanı ve Çaydamar kömür ocaklarında grizu patladı. 20 işçi öldü, 76 işçi yaralandı.
• 31 Ekim - Konya'dan İstanbul'a giden motorlu trenle bir iş katarının çarpışması sonunda 38 yolcu öldü. 45'i ağır 90 yolcu yaralandı.

Kasım

• 1 Kasım - Cumhuriyet Senatosu Başkanlığına Tekin Arıburun seçildi.
• 2 Kasım - TBMM Başkanlığına Sabit Osman Avcı seçildi.
• 5 Kasım - İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi'nden ve Malatya Milletvekilliği'nden istifa etti.
• 16 Kasım - İsmet İnönü, "İlk Tabii Senatör" oldu.
• 19 Kasım - Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi kuruldu.
• 19 Kasım - Yugoslavya'nın Müslüman başbakanı Cemal Biyediç ve eşi Raziye Biyediç Türkiye'ye geldi.
• 21 Kasım - TRT'nin Ankara Radyosu uzun dalga verici istasyonu açıldı.
• 22 Kasım - Millet Partisi Genel Başkanı Osman Bölükbaşı, sağlık durumundan dolayı görevinden çekildi.
• 25 Kasım - Kayseri Çinko İzabe (Çinkur) Fabrikasının temeli atıldı.

Aralık

• 2 Aralık - Yeni Dernekler Kanunu yürürlüğe girdi.
• 12 Aralık - THY'nin satın aldığı DC-10 jet "İstanbul" yolcu uçağı hizmete girdi.
• 14 Aralık - Avrupa Konseyi'nde Türkiye'nin yönetim tarzı ile ilgili olarak tahkikat komisyonu kurulması istendi.
• 15 Aralık - İstanbul Defterdarlığı binası yandı.
• 17 Aralık - Demokratik Parti Büyük Kongresi'nde Ferruh Bozbeyli yeniden genel başkan seçildi.
• 29 Aralık - Ankara-Eskişehir yolunda bir greyder otobüsü biçti. 19 kişi yaşamını yitirdi.

Doğumlar

Deniz Gezmiş Hüseyin İnan Yusuf Aslan

Ölümler

• 6 Ocak - Tevfik Rüştü Aras
• 28 Şubat - Ord. Prof. Dr. Kazım İsmail Gürkan
• 23 Temmuz - Suat Derviş
• 9 Ağustos - Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar
• 22 Ağustos - Orhan Seyfi Orhon
• 15 Eylül - Baki Süha Ediboğlu
• 17 Ekim - Halil Lütfü Dördüncü
• 17 Ekim - Kamran Evliyaoğlu
• 6 Aralık - Adnan Veli Kanık
• 10 Aralık - Kemani Hakkı Derman
• 19 Aralık - Ahmet Emin Yalman

Kaynakça