Akıncılar, Sivas

Koordinatlar: 40°04′49″K 38°20′50″D / 40.0803°N 38.3472°E

Akıncılar
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Sivas İli Siyasi Haritası
Ülke	Türkiye
İl	Sivas
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
Yönetim
- Kaymakam	Yaşar Kemal Yılmaz [1]
- Belediye başkanı	Hasan Şen (AK Parti) [2]
Yüzölçümü [3]
- Toplam	503 km^2 (194,2 mi^2)
Rakım	1.114 m (3.655 ft)
Nüfus (2015)[4]
- Toplam	4,964
- Kır	2,414
- Şehir	2,550
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	58550
İl alan kodu	346
İl plaka kodu	58
İnternet sitesi: Akıncılar Belediyesi Akıncılar Kaymakamlığı

Akıncılar, Sivas ilinin bir ilçesi.

Tarihçe

Akıncılar ilçesinin içinde bulunduğu bölgenin tarihi Bakır Çağı'na kadar uzanmaktadır. M.Ö 547 yılında [[Ahameniş İmparatorluğu|Persler]'in idaresine geçen bölge M.Ö 331'de Makedon Krallığı tarafında ele geçirildi. Büyük İskender'in ölümüyle dağılan krallıktan sonra İskender'in generalleri tarafından yönetilen bölgede Pontus Krallığı hakim oldu. Pontuslular'ın M.Ö 66'da yenilgiye uğratılmasıyla bölgede Roma hakimiyeti başladı. Roma İmparatorluğu'nun resmi olarak ikiye bölünmesiyle bölge Bizans sınırları içerinde yer aldı. Bölgeye Sasani ve sonrasında Arap orduları saldırsa da bölgedeki Bizans egemenliği devam etti. 1058 yılında Selçuklu kuvvetleri tarafından ilk defa ele geçirilen bölge 1071'de gerçekleşen Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında kesin Türk iskanına sahne oldu. Bölge 11. yüzyıl sonlarında Danişmendliler Beyliği bölgeye hakim olmuş, 13. yüzyıl başlarında ise bölge Anadolu Selçuklu Devleti egemenliğine girmiştir. Daha sonra sırasıyla bölge İlhanlılar, Eretna Beyliği ve Kadı Burhâneddin Devleti egemenliğindeki bölge 1398'de Osmanlı topraklarına katıldı. 1402 Ankara Muharebesinde Timur İmparatorluğu' nun galip gelmesi ve akabinde Osmanlı'nın yaşadığı Fetret Devri neticesinde bölgede çıkan karışıklıkta 1421'de Akkoyunlular egemenliği sağladı. Osmanlı-Akkoyunlu mücadelesinin uzun süre yaşandığı bölge 1473 Otlukbeli Muharebesi neticesinde kesin Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Osmanlı'nın ilk döneminde Akşehirabad nahiyesine bağlıydı. 1645 yılında bölgeye gelen Evliya Çelebi yerleşimden Ermenilerler'in yaşadığı bağlık ve bahçelikli bir köy olarak bahsetmiştir. Günümüz Akıncılar yerleşimi Osmanlı döneminde Ezbider-i Bâlâ (Yukarı Ezbider) ve Ezbider Zir (Aşağı Ezbider) olarak iki bölüme ayrılmıştı. 1860'larda Suşehri kazasının merkezi olmuş, ancak 1872'de çıkarılan Vilâyet Nizâmnâmesi uyarınca kaymakamlık yerleşimden kaldırılmıştır. 1880 yılı salnamesinde Suşehri kazasının nahiyesi olarak kaydedilen yerleşimde, 2503 Ermeni ve 1978 Müslüman olmak üzere toplam 4481 kişi yaşamaktaydı^[5].

1915'de Ermeniler'in başlattığı Şebinkarahisar isyanında Ezbider papazı Kerih'te yerleşimden bazı Ermenilerle birlikte Şebinkarahisar kalesinde isyana katıldı. Osmanlı bölgede denetimi sağlamak amacıyla yerleşimdeki Ermeniler problem oluşturamayacakları düşünülen bölgelere zorunlu göçe tabi tuttu^[6]. 1932 yılında Sivas'a bağlanan yerleşim, 1958 yılında belediye oldu. 1962 yılında Ezdiber olan adı Akıncılar olarak değiştirildi. 1990 yılında Suşehri'nden ayrılarak ilçe oldu.

Coğrafya

Sivas'ın kuzeydoğusunda Suşehri, Şebinkarahisar, İmranlı ve Gölova ilçeleri ile komşudur. 500 km² yüzölçümü ve 1000 metre rakımı olan ilçenin en yüksek tepesi Kızıldağ'dır. İlçeye bağlı 33 köy bulunmaktadır.^[7]

Şive

İlçe Giresun'un güney ilçeleri ile aynı ağzı kullanmakta olup, Sivas'ın diğer ilçelerine göre farklılıklar içerir. Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Suşehri ve Gölova ile aynı ağzı kullanır.

Yöre Dili

-Mayıs : Taze hayvan dışkısı

-Gediyrim : Gidiyorum

-Geliyrim : Geliyorum

-Aliyrim : Alıyorum

-Andır galasuca : Lanet olasıca

-Gediyrûk : Gidiyoruz

-Geliyrûk :Geliyoruz

-Gedecoğuk/Gedecüğük : Gideceğiz

-Kalkacouk : Galkacağız

-Gelmiy : Gelmiyor

-Gelmiyorlar : Gelmiyler

-Horan : Horon

-Gemençe : Kemençe

-Hızan : Çocuk

-Cazu : Efsanevi bir yaratık

-Örüzgar : Rüzgar

-Uşah : Çocuk

-Gıran : Tepe

-Cılga : Patika yol

-Guş gibi getti, guş gibi geldi : Kuş gibi gitti, kuş gibi geldi

-Onu bağa ver, sende galması doğru deûl : Onu bana ver, sende kalması doğru değil

-Ben deyrim : Ben diyorum

-Sen deysin : Sen diyorsun

-O diyor : O deyi

-Biz diyoruz : Biz deyrûk

-Siz diyorsunuz : Siz deysiğiz

-Onlar diyorlar : Onlar deyiler

-Bugün yaylaya çıkacağız : Böün yaylıya çıkacuğuk

-Erkenden mektubumu yazarım sana : Erkenden mektubumu yazarum sağa

-Yazdığımı okumuyor musun ? : Yazduğumu okumiy misin ?

-Çocukları alacağız, akşamleyin akıncılara gidiyoruz : Hızanları alacuğuk, ahşamınan ezbidere gedecüğük/gedecouk

-Yaptıklarını pazarda satıyorum : Yabtuklarımı bazarda satiyrim

-Akıncılardan kavun aldık getirdik, doğradık, afiyetçe yedik : Ezbiderden gavun alduh, getürduk, doğraduh, afiyetgineli yiyecuğuk.

Kültür

Akıncılar ilçesi 1933 senesine kadar Giresun'un Şebinkarahisar ilçesine bağlı bir köydü. Kültürü Sivas ilçeleri ile tamamen alakasız olup eskiden vilayet olan Şebinkarahisar kültürü ile aynı kültürü yaşar. Sivas'tan farklı olarak Karadeniz Bölgesi'nde yer alması sebebiyle kemençe ve davul-zurna bir arada görülür. Yaylacılık Kızıldağ tarafında yapılmakta olup bu bölgeler çam ormanları ile kaplıdır. Yöre Horon kültürüne sahiptir. Yöresel kemençeciler köy köy gezip düğünlerde kemençe kültürünü icra ederken günümüzde Karadeniz'in genelinde olduğu gibi bu bölgede de kemençe kültürü yok olma tehlikesindedir ve artık tüm Karadeniz gibi Horonlar tek tipleşmeye başlamıştır. Halen köylerde kemençeciler olup, düğünlerde ve köy şenliklerinde kullanılmaktadır. Yörede genellikle Düz Horon, Dik Horon, Alaşağı, 3 Ayak Horonu , 5 Ayak, Sallama, Diz Kırma, Sıksara ya da Laz Horonu gibi çeşitli Horonlar oynanır. Bölgede hakim kültür Karadeniz kültürüdür. Karadeniz'in sahil ilçeleri bu bölgeye Ekinciler demektedirler. Bölgeden çok meşhur kemençeciler çıkmıştır. Kemençeci Mehmetgiller, Kemençeci Aligiller, Kemençeci Azizgiller, Kemençeci Şeynigerliler gibi pek çok kemençe yapımcısı, kemençeciler ve mahalli sanatçılar yetiştirmiştir.Eski TRT sanatçılarından Kemençeci Ali ŞAHİN Akıncılar ilçesindendir.

İklim

İlçenin içinde yer aldığı Yukarı Kelkit Vadisi havzası, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin iç kesiminde, Giresun Dağları'nın güney eteklerinde olmasından dolayı, Karadeniz'in bu yüzünde, Karadeniz ardı iklim görülmektedir. Bu açıdan kısmen Gümüşhane Torul, Artvin Şavşat, Yusufeli, Tokat Reşadiye bölgeleri örnek gösterilebilir. Bölge ılıman ve sert, soğuk iklimin tüm özelliklerini yansıtır. Kelkit Havzası'ndaki mikroklima iklim ve ılıman yapısı ile iklimsel özellikleri ile tarım ürünlerinin Türkiye'de en iyi yetiştirildiği, pek çok farklı iklim ürünlerinin aynı bölgede yetiştiği ve küresel ısınmadan en son ve en az etkilenecek olan bölgelerden biridir. İklime bağlı olarak ilçenin dağlık alanları çam ormanları ile kaplıdır, yer yer meşe ormanları ve yüksek dağ çayırları bulunmaktadır. Yüksek kesimlerde yaylacılık eğilimi hala devam etmektedir. Gölova sınırında yer alan Karnus, bölgenin en önemli yaylalarından biri olup, Kızıldağ bölgesinde pek çok yayla bulunmaktadır.

Tarihi Miras

İlçeye bağlı Erence Köyü'nde Bizans zamanına ait olduğu düşünülen kale yıkıntıları vardır. Bunun dışında 1852 yılında İbrahim Efendi tarafından inşa ettirilen Hatioğlu Camii ile Doğantepe Köyü'nde Bahattin Şeyh Türbesi ilçede bulunan tarihi eserlerdir.^[7] İlçe merkezinde bulunan Sultan Süleyman Çeşmesi, diğer adıyla Gönen Çeşmesi de bir başka önemli tarihi mirastır.^[8]

Demografi

Akıncılar'ın nüfusu 1990 ile 2011 arasındaki 20 yıl içinde yarıdan fazla azalmıştır.

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1990[9]	11.085	5.320	5.765
2000[10]	8.353	4.982	3.371
2007[11]	5.845	3.565	2.280
2008[12]	5.649	3.186	2.463
2009[13]	5.226	2.775	2.451
2010[14]	5.518	2.796	2.722
2011[15]	5.077	2.647	2.430
2012[16]	5.170	2.797	2.373
2013[17]	5.300	2.659	2.641
2014[18]	5.537	2.860	2.677
2015[19]	4.964	2.550	2.414

Kaynakça

1. http://www.akincilar.gov.tr/
2. http://secim2014.hurriyet.com.tr/il/sivas-58-2
3. Harita Genel Komutanlığı - İl ve İlçe Yüzölçümleri
4. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDTT4TV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
5. "Akıncılar ve Gölova Yüzey Araştırması
6. İlhan, A., Arşiv Belgelerine Göre 1915 Yılındaki Tehcir Olayının Sivas'ta Uygulanması. Dokuz Eylül Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2008. URL:https://docs.google.com/file/d/0BzTG7ZKYLQglTXBPWDMxSDRQTWc/view. Erişim: 2016-12-08
7. Gezi Resim sitesi
8. http://www.sivasvadi.org/?p=46
9. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtymIOVs. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0xkgt9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu2IGyfA. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCCX1Eg. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEIgRn7. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFxsYIP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuHC1AMa. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxwIf88. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
17. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPVHZVZv. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
18. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDTT4TV. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
19. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 

Dış bağlantılar

• YerelNET