Alışmak
| Alışmak | |
 | |
| Öykünün Collier's dergisindeki ilk basımında kullanılan görsel | |
| Yazarı | J. D. Salinger |
|---|---|
| Özgün ismi | The Hang of It |
| Ülke | ABD |
| Özgün dili | İngilizce |
| Konu(lar) | Askerlik yaşamının erdemleri |
| Anadilinde basım tarihi | 12 Temmuz 1941 |
| İlk yayın ortamı | Collier's dergisi |
| Önceki eser | Git Eddie'yi Gör[1] (Go See Eddie) |
| Takip eden eser | Kırık Öykünün Kalbi[2] The Heart of a Broken Story |
Alışmak[3] (İng. The Hang of It), ABD'li yazar J. D. Salinger'ın bir öyküsüdür. Askerlik yaşamının erdemlerini konu alan Alışmak, Collier's dergisinin 12 Temmuz 1941'de çıkan sayısında yayınlandı.[4]
İkinci Dünya Savaşı'nın sürüyor olması sebebiyle ordu ve askerlikle ilgili konular o günlerin popüler konusuydu. Televizyonun olmadığı 1930'lu ve 1940'lı yıllarda ticari kurgu öykü pazarını elinde tutan dergiler olan Collier's, Saturday Evening Post ve Esquire büyük okuyucu kitlelerine ve reklam gelirlerine sahiptiler. Bazı yazarların sadece bu tarz dergilere öykü yazarak geçiniyordu. Alışmak ile Salinger da pazara satabileceği türde öyküler yazabileceğini kendisine kanıtlamış oldu.
Açıklama
1941 yılı geldiğinde Salinger, bir önceki sene iki öyküsünü dergilerde yayınlatmış bir yazardı. Gençler'i yayınlayan Story dergisi yazara 25 dolar ödeme yapmıştı. Yazar, Git Eddie'yi Gör'den ise para kazanmamıştı. Finansal olarak zor günler geçiren Salinger, Valley Forge Askeri Okulu'nda okurken tanıştığı yakın arkadaşı Herb Kauffman ile birlikte İsveç-Amerikan Denizcilik Şirketi'ne ait lüks bir yolcu gemisi olan SS Kungsholm'ün eğlence kadrosunda işe girdi.[5] Orta ve Güney Amerika ülkelerine seyahat eden turistleri ağırlayan gemi 15 Şubat 1941'de yola çıktı. Her ne kadar bir tatil gemisi olsa da Kungsholm'ün yolcuları arasında en çok konuşulan konu İkinci Dünya Savaşı'ydı. Salinger, insanların askerlik hakkındaki öykülere her zamankinden fazla ilgi gösterdiğini gözlemleyince 6 Mart'ta gemiden ayrıldı. Askerlik yaşamının erdemlerini konu alan ve hiçbir psikolojik derinlik içermeyen bir öykü olan Alışmak'ı yazdı.[6]
Geniş bir okuyucu kitlesini gülümsetmeyi hedeflemiş olan Salinger'ın bu sade öyküsü sonuyla O. Henry tarzı hikâyeleri anımsatıyordu.[6]
Yazarın kitap ajanı Dorothy Olding öyküyü 1941'in bahar aylarında Collier's dergisinin editörlerine sundu.[7] Collier's çok okunan, popüler dergilerden biriydi ve eserlerini yayınladığı yazara yüklü miktarda yaptığı ödemelerle (2000-3000 Dolar civarı) tanınıyordu. O dönem normal kabul edilen boyutlardan biraz daha kısa olan öyküsü dergiye kabul edilen Salinger'ın bu miktardan daha az aldığı tahmin edilir.[7] Collier's dergisi Alışmak'ı 12 Temmuz 1941'de yayınladı. Böylece Salinger'ın bir öyküsü ilk kez ulusal bir yayında yer aldı.[7]
Hikâye dergide resimli bir tam sayfada yer aldı ve "Bu sayfada tamamlanan kısa bir öykü" başlığı ile basıldı.[4] Salinger, kendi edebiyat anlayışının dışında, popülist bir öykü yazdığı için utanıyor ve arkadaşlarına bu eseri önemsememelerini söylüyordu. Buna rağmen Collier's başlangıcını mesleki olarak önemli bir adım olarak görüyordu.[8] Yazar ciddi bir içeriği olmayan hikâyesinin kazandığı ticari başarıdan şaşkınlık duymuştu.
Konusu
Salinger, Alışmak'ta daha önce yayınlanan iki öyküsündeki gibi üst sınıf gençlerin sığ problemlerini anlatmadı. Bunun yerine ABD halkının o günlerde çok ilgilendiği bir konu olan askerliği işledi.
Öykü anlatıcının oğlu Harry'nin orduya yazıldığını söylemesi ile başlar. Harry'nin askerliğin ilk günlerindeki bocalaması babasına bir başka eri Bobby Pettit'i anımsatmıştır. Bobby de 1917'de orduya girdiğinde işinde çok başarısızdır. Onu eğitmekle sorumlu olan Çavuş Grogan bu başarısızlığını sürekli Bobby'nin yüzüne vurur. Bobby'nin çavuşa verdiği cevap hep aynıdır: "askerliğe alışacağım". Harry, mesleğini o kadar çok sevmektedir ki Çavuş'un tüm hakaretlerine rağmen inancını kaybetmez ve adama sadece her seferinde aynı yanıtı vermeye devam eder. Harry bir gün albay olmayı hedeflemiştir ve bu gayesini de çavuşla paylaşır.
Anlatıcı oğlu Harry'le Bobby Pettit arasındaki bu benzerlik hakkında düşündüklerini sadece okuyucuyla paylaşır. Eşine ise fikirlerinden bahsetmez. Eşi, oğullarını eğiten çavuşun çok sert olduğuna ve alayın albayının ise ortalıkta dolaşıp önemli görünmeye çalışmak dışında bir şey yapmadığına inanmaktadır. Kadına göre albay orduya yeni giren erlere yardımcı olabilir. Anlatıcı eşinin bu şikayetlerinde haksız olduğunu düşünmektedir. Ona göre oğlu orduya alışma sürecindedir ve alıştığı zaman çok iyi bir asker olacaktır.
Öykünün sonunda anlatıcının aslında kendi oğlunun alayının albayı olan Bobby Pettit olduğu anlaşılır. Bobby, orduya alışmış ve tıpkı ilk günlerinde istediği gibi albay olmayı başarmıştır.
Sonrası
Bu öyküyle Salinger, para kazanabilmek için daha popülist eserler üretebileceğini görmüş oldu. Alışmak'ı da yayınlayan Collier's 12 Aralık 1942'de bu kez yazarın Piyadenin Özel Notları (Personal Notes of Infantryman) isimli hikâyesini bastı.[9] Yazar, Piyade'de de Alışmak'ta kullandığı basit formülü uygulamıştı ve ikisi çok benzer öykülerdi.
Salinger bu öyküyü yazdıktan kısa bir süre sonra orduya yazılmaya karar verdi. Bu kararında maddi problemlerin etkin olduğu düşünülse de Salinger'ın 23 sene önce benzer bir karar almış olan F. Scott Fitzgerald'a özendiğini düşünenler de oldu.[6]
Kaynaklar
- Bloom, Harold (2005), Holden Caulfield, Infobase Publishing, ISBN 9780791081747
- Grunwald, Henry (Aralık 2009), Salinger: A Critical and Personal Portrait by More Than Twenty of His Contemporaries, Harpers Collins US, ISBN 9780061852503
- Reiff, Raychel Haugrud (2008), J.D. Salinger: The Catcher in the Rye and Other Works, Marshall Cavendish, ISBN 9780761425946
- Slawenski, Kenneth (2011), Üzüntü Muz Kabuğu ve J. D. Salinger, Sel Yayınları, ISBN 9789755705200
Notlar
- ↑ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 38
- ↑ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 45
- ↑ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 42
- 1 2 Reiff 2008, s. 127
- ↑ Slawenski 2011, s. 41
- 1 2 3 Slawenski 2011, s. 42
- 1 2 3 Bloom 2005, s. 148
- ↑ Slawenski 2011, s. 43
- ↑ Slawenski 2011, s. 58