Alihaydar Karayev
Ağakerim oğlu Alihaydar Garayev Azerice: Qarayev Əliheydər Ağakərim oğlu | |
---|---|
Azerbaycan SSC Askeri ve Donanma İşleri Halk Komiseri | |
Görev süresi 5 Haziran 1920 - 20 Haziran 1920 | |
Yerine geldiği | Cengiz Yıldırım |
Yerine gelen | Yok |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 20 Haziran 1896 Şamahı, Azerbaycan Valiliği, Rusya İmparatorluğu |
Ölüm | 24 Nisan 1938 (41 yaşında) Bakü, Azerbaycan SSC, SSCB |
Partisi | Tüm-Birlik Komünist Partisi/Bolşevik Azerbaycan Komünist Partisi Himmet |
Mesleği | Siyasetçi |
Askerî hizmeti | |
Ödülleri | Kızıl Bayrak İşçi Nişanı |
Ağakerim oğlu Alihaydar Garayev (ya da Ali Haydar Karayev Azerice: Qarayev Əliheydər Ağakərim oğlu d. 20 Haziran 1896-24 Nisan 1938 ö.) eski Menşevik sonradan Bolşevik devrimci, Azerbaycan'ın sosyalist döneminde Adalet Halk Komiseri vede Askeri ve Donanma İşleri Halk Komiseri.
Erken dönem
Şamahı'da doğdu. Bakü'de Rusça eğitim veren Şamahı Realni Okulu'ndan mezun oldu. Novoçerkassk Politeknik Enstitüsü'ne girdi vede bu dönemde devrimci faaliyetlerin içerisinde yer aldı. 1917'de Şamahı İşçi Köylü Sovyeti'nin başkanlığını yürüttü. 1918-1920 arasında Himmet'in liderliğini yürüttü. Kızıl Ordu'nun 27 Nisan 1920'de Azerbaycan'ı ele geçirmesiyle Azerbaycan Geçici Devrimci Komitesi üyeliği, Bakü Devrimci Komitesi üyeliği, Emek Halk Komiserliği, Askeri ve Donanma İşleri Halk Komiserliği, Bakü Şehri Yönetme Komitesi başkanlığı görevlerinde bulundu.
ADC'yi devirmesi
Garayev Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı ele geçirmesini sağlayan Bolşevikler'den olmuştur. Cengiz Yıldırım ile birlikte Azerbaycan Parlamentosu'na ultimatom vererek iktidarın Bolşevikler'in eline geçmesini sağlamıştır. Bolşevik güçlerini Azerbaycan'a çağıran Garayev aynı zamanda ADC'yi ikna etmiş vede Azerbaycan'da bir Sovyet rejimini kurmuştur. Böylece Kızıl Ordu Karabağ'daki Ermeni direnişini yok edebildi. Azerbaycan SSC kurulduktan sonra Karabağ vede Nahçivan Azerbaycan sınırları içerisinde kaldı. Sadece Zangezur bölgesi Ermenistan SSC'ye verildi. Bir söylentiye göre ADC'nin vede Azerbaycan Milli Şurası'nın kurucusu Mehmed Emin Resulzade'nin yakalanmasını sağlamış lakin sonradan Stalin ile görüşerek iki kere affedilmesini sağlamış vede gitmesi serbest bırakılmıştır.
Sovyet dönemi
1921 ve 1931 yılları arasında Garayev birçok mevkide bulundu. Halk Gazetesi, Komünist (Ocak-Mayıs 1922) vede başka gazetelerin editörlüğünü yaptı. Azerbaycan'da Kimin sabaha ihtiyacı var (Azerice: Matəm kimə lazımdı) gibi birçok Bolşevik propaganda yaparak devlette din algısını yıkmaya çalıştı. Adalet Halk Komiserliği sırasında bazı Azeri entelektüelleri mahkum edip tutuklattı. Garayev yürüttüğü politikalar yüzünden pek popüler değildir. Azerbaycan basınında Azeri milliyetçiliğine destek veren veya sempati besleyen kişileri tutuklatmıştır. Neriman Nerimanov Garayev'i toy ve kanı kaynayan bir kişilik olarak eleştirmiştir.
Bakü Kadınlar Klübü 1920'lerde Garayev'in ismiyle isim değişikliğine gitmiştir. Bunun sebebi ise kadınların eğitimi vede gelişmesi için yürüttüğü politikalardır. Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Alihaydar Garayev caddesinin ismi Ahmed Cevad şeklinde değiştirilmiştir.
Ölümü
Beria'nın Stalin'e önerisiyle Garayev casusluk vede Sovyet devletini yıkmak için karşı devrimci faaliyetler yürütmek suçundan yargılandı vede 24 Nisan 1938 yılında Stalin'in emriyle İdam mangası tarafından öldürüldü.
Ödülleri
Azerbaycan'da yürüttüğü Bolşevik faaliyetler dolayısıyla Kızıl Bayrak İşçi Nişanı ile ödüllendirilmiştir.
|