Asya tarihi
| Dünya tarihi
|
| Ortelius tarafından 1570 yılında çizilen Dünya Sahnesi Görünümü adlı Dünya haritası. |
..Dönemlere göre
|
..Kıtalara göre
|
..Konulara göre
|
Asya tarihi'nin çeşitli farklı bölgelerinde, merkezi Avrasya bozkırlarında duruma bağlı olarak daha fazla veya daha az bağlam sahip Doğu Asya, Güney Asya ve Orta Doğu tarihi olarak görülebilir.
Kıyı çevresinde bulunan bereketli nehir vadileri çevresinde gelişen erken medeniyetler bu üç bölgenin her bir tarafı dünyanın bilinen en eski medeniyetlerine ev sahipliği yaptı. Mezopotamya, İndus Vadisi Uygarlığı ve Çin uygarlıkları ortak birçok şeyi vardı. Bu nedenle onlar teknolojileri ve matematik ve tekerlek gibi icatlarla fikir alışverişinde bulunmuşlardır. Bu uygarlıkların gelişmesiyle bugünkü şehirler, devletler ve daha sonra bunu takip eden imparatorluklar yerini almıştır.
Bozkır bölgeleri büyük göçebe halklar tarafından iskan edildiler ve merkezi steplerlerden Asya kıtasının tüm alanlarına ulaşabildiler. Bozkırların dışında bilinen ilk genişleme Çin sınırlarında, Orta Doğu, Hindistan da yayılmış Hint-Avrupalıların olmasıdır. Asya kıtasının kuzey kısımları gür ormanları ve tundra tipi ormanları nedeniyle bozkırlarda yaşayan göçebeler için erişilebilir değildi. Bu alanlarda çok az insan vardı.
Tarih Öncesi
Türkiye'nin güneydoğusundaki Göbekli Tepede M.Ö 10000 bir tapınak alanı kültürü bulunmuştur. Çevresinde hiçbir kalıcı konut olmadığından bu site göçebe avcı-toplayıcı tarafından geliştirilmiştir. Bu tapınak sitesi bilinen en eski insan yapımı yerlerden biridir. M.Ö. 8500-8000 yıllarında tarım toplulukları Anadolu, Kuzey Afrika ve Kuzey Mezopotamya'ya yayılmaya başladı.
M.Ö. 5500'de Halaf kültürü kurak tarıma dayalı Levant, Lübnan, Filistin, Suriye, Anadolu ve Kuzey Mezopotamya'da ortaya çıktı. Güney Mezopotamya'da Sümer ve Elam alüvyon ovalar vardı. Az yağış olduğu için sulama sistemleri gerekli idi. Ubeyd kültürü M.Ö. 5500'de gelişti.
Bronz Çağı
Kalkolitik dönem (Bakır Çağı) M.Ö. 4500'de daha sonra Tunç Çağı Neolitik kültürleri yerine yaklaşık M.Ö. 3500'de başladı.
Demir Çağı
Büyük İskender M.Ö. 4. yüzyılda Türkiye'den Hindistan'a kadar bir alanı ele geçirdi. Roma İmparatorluğu daha sonra Batı Asya parçalarını ele geçirdi. Ahameniş, Selevkos, Part ve Sasani İmparatorlukları Antik Pers etkisinde kalmıştır. Birçok antik uygarlıklar Çin'e bağlı İpek Yolu'nu, Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa üzerinden birbirinden etkilenmiştirler. Hindistan'da başlayan Hinduizm ve Budizm dini Güney ve Doğu Asya üzerinde önemli bir etkisi olmuştur.
Orta Çağ
İslam halifeliği ve diğer İslam devletlerinin 7. yüzyılda başlayıp tüm Ortadoğu'yu kontrol altına aldı, daha sonra Hindistan ve Endonezya'ya kadar genişlediler. Haçlı Seferleri Müslümanların elinde bulunan Kutsal Toprakları geri almak için Hıristiyan Avrupa'nın girişimi ile 12. yüzyılda başlayan bir takım mücadeleler olacaktır. Moğol İmparatorluğu 13. yüzyılda Asya, Çin'den Avrupa'ya kadar uzanan bölgelerin büyük bir kısmını, tüm Asya'nın ve Avrupa'nın büyük kısmını ele geçirecektir.
Modern Çağ
Rus İmparatorluğu sonunda Sibirya'nın tüm kontrolünü alarak ve 19. yüzyılın sonunda Orta Asya'yı hakimiyet altına almaya başladı. Osmanlı İmparatorluğu 16. yüzyıldan itibaren Türkiye'yi ve Ortadoğu'yu Avrupa, Afrika ve Asya'yı kontrol altına aldı. 19. yüzyılda gerilemeye geçti ve 1922 yılında gücünü kaybederek yıkıldı.
| ||||||||||||||
| ||||||