Bekir Sami Kunduh

Başlığın diğer anlamları için Bekir Sami Bey sayfasına bakınız.

Bekir Sami Kunduh
TBMM Hariciye Vekili
Görev süresi 3 Mayıs 1920 - 8 Mayıs 1921
Başbakan	Mustafa Kemal Atatürk Fevzi Çakmak
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Ahmet Muhtar Mollaoğlu
Kişisel bilgiler
Doğum	1867 Saniba, Osetya
Ölüm	16 Ocak 1933 (66 yaşında) İstanbul, Türkiye
Partisi	Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
Bitirdiği okul	Galatasaray Lisesi Paris Siyasal Bilgiler Okulu

Bekir Sami Kunduh (Osetçe: Къуындыхаты Муссæйы фырт Бечыр; 1867, Saniba,^[1] Osetya - 16 Ocak 1933, İstanbul), ilk TBMM hükümetinin, bu anlamda da Türkiye'nin ilk dışişleri bakanı olma unvanını taşıyan siyaset adamı ve diplomattır.

Biyografi

Kuzey Kafkasya'nın Osetya Bölgesi'nde 1865'de doğmuş ve aynı yıl Anadolu'ya göç etmiş olup, Rus ordusunda General iken hemşehrileriyle birlikte Osmanlı Devleti tarafına geçip, Türk ordusunda da paşalık yapmış olan Musa Kunduh Paşa'nın oğludur. Galatasaray Lisesini bitirdikten sonra Paris'te siyasal bilgiler tahsilini tamamladı.

Petersburg Elçiliği'nde katiplikle başlayan memuriyeti Amasya Mutasarrıflığı, Van, Trabzon, Bursa, Beyrut ve Halep Valilikleriyle devam etti. Mütareke öncesi son görevi Beyrut Valiliğidir. Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey'in çağrısı ile Anadolu'ya geçmiş ve Sivas Kongresi 'nden itibaren Milli Mücadele'nin içinde yer almıştır. Erzurum Kongresi sırasında Sivas'ta olmasına rağmen Heyet-i Temsiliye üyesi seçilmiştir.

Sivas Kongresi tarafından da Heyet-i Temsiliye üyeliğine seçilmiştir. Sivas ve Amasya Çerkesleri üzerinde geniş bir nüfuza sahip olan Bekir Sami Bey, tarihte Amasya Mülakatı olarak bilinen ve İstanbul Hükümeti ile Anadolu Temsilcileri arasındaki ilk resmi görüşmede de Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey ile birlikte hazır bulunmuştur.

Heyet-i Temsiliye'nin Ankara'ya taşınmasından sonra yapılmış olan son Osmanlı Meclis-i Mebusan toplantısına Amasya Milletvekili olarak katılmış, bu Meclis'in İngilizler tarafından basılmasını takiben Ankara'ya dönüp TBMM'ye katılmıştır.

Londra Konferansı

TBMM bünyesinde oluşturulan ilk hükümetin dışişleri bakanı olmuştur. Bu sıfatla Sovyetler Birliğine ve Londra Konferansına giden heyetlerin başkanlığını yapmıştır.

Konferansta Ankara Hükümeti'ni Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti'ni ise Osmanlı Sadrazamı Tevfik Paşa temsil etti. Konferans sırasında Türkiye'nin tek temsilcisinin Ankara Hükümeti olduğunu belirten Sadrazamı Tevfik Paşa, sözü Bekir Sami Bey'e bıraktı.

Londra Konferansı sırasında diyalog kurduğu, İngiltere, Fransa ve İtalya Dışişleri Bakanları ile özel birer anlaşma parafe etmek suretiyle Malta'da tutuklu bulunan birçok değerli insanın sürgünden dönüp Milli Mücadeleye katılmasını amaçlamış ise de Ankara'nın onayını almadan yaptığı bu anlaşmalar, Türkiye'nin hükümranlık haklarına aykırı görülmesi üzerine, 8 Mayıs 1921'de Dışişleri Bakanlığı görevinden istifa etmiştir.

İstifa öncesinde ve sonrasında TBMM Genel Kurulunda heyet içinde yer alan diğer yetkililerin, ağır eleştirilere uğraması üzerine her türlü sorumluluğun kendisine ait olduğunu, hiçbir yetkilinin sorumluluğunun bulunmadığını, ifade ederek heyetinde görev alan insanların zarar görmesine engel olarak örnek bir davranış sergilemiştir.

Ortadoğu Konferansı

Altı dil bilen Bekir Sami Bey, Avrupa devletleri nezdinde itibarı ve prestiji olan bir yöneticiydi. Bu yönünü iyi bilen Mustafa Kemal Paşa Meclis olurunu almadan da kendisini iki kez daha Avrupa'ya görevli olarak kulis için göndermiştir. Bir taraftan Türkiye'nin bağımsızlığı için çalışırken diğer taraftan da Kafkasya'nın bağımsızlığı için mücadele etmiştir.

Londra'da 12 Şubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında yapılan Ortadoğu Konferansında bu tezin savunuculuğunu yapmıştır. İstanbul'da kurulmuş olan "Şimali Kafkas Cemiyeti" ve "Şimali Kafkas Göçmenleri Komitesi" gibi Kafkas göçmenlerinin sorunlarıyla ilgili kuruluşlarda görev yapmış olması nedeniyle Kafkas göçmen sorunlarını iyi bilir Sovyetler Birliği'ne yaptığı ziyaret sırasında Osetya yetkilileri ile eski bir Oset soylusu olarak yapmış olduğu görüşmelerin mana ve mahiyetini bilmesi mümkün olmayan Doktor Rıza Nur tarafından haksız olarak eleştirilere muhatap kılınmıştır.

Milletvekilliği

TBMM'nin ilk dönemlerinde iki dönem Tokat Milletvekilliği yapmış olan Bekir Sami Bey, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nin kurucuları arasında yer almıştır. İzmir Suikastı nedeniyle bu partinin tüm üye ve kurucularının yargılanması sırasında yargılanmış ve beraat etmiştir. Bu olay kendisini çok üzdüğü için aktif siyasetten 1927’de ayrılıp köyünde sessiz yaşamayı tercih etti.

1933'te İstanbul'da vefat etmiştir.

Kaynakça

1. Seyt Ossetians.com (rusça)

Siyasi görevi
Önce gelen: Önce gelen yoktur.	TBMM Hariciye Vekili 3 Mayıs 1920 - 8 Mayıs 1921	Sonra gelen: Ahmet Muhtar Mollaoğlu