Mareşal (Türkiye)
Mareşal, Türk Kara Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetlerinde en yüksek olan askerî rütbe. Türk Deniz Kuvvetlerindeki karşılığı büyükamiraldir. Bu rütbe en yüksek askeri rütbe olmakla beraber diğer rütbelerden önemli bir farkı kıdem ve bekleme ile kazanılamamasıdır. Bu rütbe savaşta üstün yararlılıkları görülen ve en az Orgeneral ya da Oramiral rütbesine sahip subaylara TBMM tarafından ilgili kanuna dayanarak verilir.[1]
NATO kodu OF-10'dur.
Köken bilimi
Mareşal sözcüğü Türkçeye Fransızca maréchal kelimesinden geçmiştir. Maréchal (nalbant, komutan) sözcüğü, Latince kökenli mariscalcus sözcüğünden gelir. Latince Mariscalcus kelimesi, Cermence (Eski Almanca) at ve uşak kelimelerinden unsurlar taşır.[2]
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu
Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarındaki karşılığı Müşir'dir.
1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasının ardından bir askeri rütbe haline getirildi. Bilinen ilk müşir Ahmet Fevzi Paşa'dır (Mabeyn Müşiri yapılış tarihi 25 Haziran 1832).[3] 1833'te ise Damat Gürcü Halil Rifat Paşa ilk Tophane Müşiri oldu.
Osmanlı dönemindeki bazı tanınmış müşirler şunlardır:
- Ali Rıza Paşa
- Ahmed Muhtar Paşa
- Gazi Osman Paşa
- Hüseyin Avni Paşa
- Süleyman Hüsnü Paşa
- Yedi Sekiz Hasan Paşa
- Mahmud Şevket Paşa
- Ahmed İzzet Paşa
- Ethem Paşa
Tanzimat döneminden I. Meşrutiyet'e kadar Osmanlı ordusunda Müşir sayısı 19'u aşmamış, II. Abdülhamit döneminde 24'e kadar yükselmiş, daha sonra İttihatçıların yaptığı askeri düzenlemeler ve tasfiyeler neticesinde 7'ye kadar düşürülmüştür. I. Dünya Savaşı'na girildiğinde Osmanlı Ordusu'nda hiç müşir bulunmuyordu.[4]
TBMM ve Türkiye Cumhuriyeti
Türk ordusunda savaşta olağanüstü yararlılıkları görülen, Türk Silahlı Kuvvetleri için en az orgeneral (denizci ise oramiral) rütbesine sahip hayattaki ya da ölmüş olan orgenerallere, TBMM tarafından kanunla verilen bir askeri rütbedir. Bu rütbe yukarıda belirtilen şartlar haricinde süre beklemeyle kazanılamaz.[1]
TBMM tarafından şimdiye kadar sadece iki paşa Müşir rütbesine terfi ettirildi:
- Mustafa Kemal Atatürk (19 Eylül 1921)[5]
- Fevzi Çakmak (31 Ağustos 1922)[6]
Müşir rütbesi 26 Kasım 1934 tarihli 2590 sayılı Lâkap ve Unvanların Kaldırılması Hakkındaki Kanun'un üçüncü maddesi gereğince kaldırılmış ve Müşirlere Mareşal denmesine karar verilmiştir.[7]
Görüntüler
Büyük Amiral (Türk Deniz Kuvvetleri)
Mareşal (Türk Kara Kuvvetleri)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- 1 2 T.S.K. Personel Kanunu'nun 29.maddesi
- ↑ "Marshal." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ↑ Mehmed Süreyya (1996). Akbayar, Nuri. ed. Sicill-i Osmanî. İstanbul: Kültür Bakanlığı. s. 190. ISBN 9753330391.
- ↑ "Müşir". İslam Ansiklopedisi. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160227134108/http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=320161. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ↑ "İstanbul Valiliği Atatürk Kronolojisi". 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140331231652/http://www.istanbul.gov.tr:80/?pid=14216. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ↑ Baycan, Nusret. "Fevzi Çakmak". Atatürk Araştırma Merkezi. 8 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150708095045/http://www.atam.gov.tr:80/dergi/sayi-16/fevzi-cakmak. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2015.
- ↑ "Efendi, Bey, Paşa gibi Lakap ve Unvanların Kaldırılmasına dair Kanun". 9 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130809234825/http://www.nvi.gov.tr:80/Files/File/Mevzuat/Nufus_Mevzuati/Kanun/pdf/EFEND%C4%B0%20BEY-PA%C5%9EA%20G%C4%B0B%C4%B0%20LAKAP%20VE%20UNVANLARIN%20KALDIRILDI%C4%9EINA%20DA%C4%B0R.pdf?. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2015.
