Murray Bookchin

Murray Bookchin
Doğumu 14 Ocak 1921(1921-01-14)
New York, ABD
Ölümü 30 Temmuz 2006 (85 yaşında)
Burlington, Vermont
Okulu Anarşist komünizm, sosyal ekoloji

Murray Bookchin (d. 14 Ocak 1921 – ö. 30 Temmuz 2006), özgürlükçü sosyalist, siyaset felsefecisi, hatip ve yazar. Özgürlükçü sosyalist ve ekolojik düşünsel çizgide bulunan toplumsal ekoloji hareketinin kurucusu Bookchin anarşist gelenek ile çağdaş ekolojik bilincin sentezini kurması ile dikkatleri üzerine çekti. Bookchin siyaset, felsefe, tarih ve kentsel sorunlar üzerine iki düzine kitabın yazarıdır.

Bookchin radikal anti-kapitalist ve toplumsal özyönetimin sözünü esirgemez savunucusu idi. Yaşam alanlarının özgürlükçü özyönetimi üzerine yazıları ile Yeşil Hareket ve Reclaim the Streets gibi anti-kapitalist doğrudan eylem grupları üzerinde büyük etkisi oldu. "Derin ekoloji" ve "Sosyobiyoloji"nin biyolojik gerekirci düşünceleri gibi, yaşam merkezli felsefelerin sağlam eleştirilerini yaptı, ve Charlene Spretnak gibi "New Age" Yeşilleri üzerine eleştirisi 1990'larda Amerikan Yeşil hareketini etkileyen bölünmelere neden oldu.

Yaşam öyküsü ve yazıları

Bookchin göçmen Rusya yahudisi olan Nathan ve Rose (Kaluskaya) Bookchinlerin çocuğu olarak New York'ta doğdu, ve Marksist ideolojiyle çocukluğunda tanıştı. Komünist gençlik örgütü olan Young Pioneers'a dokuz yaşında katıldı. Fabrikalarda çalıştı ve Endüstriyel Örgütler Kongresi -Congress of Industrial Organizations- aracılığı ile çalışanların örgütlenmesinde görev aldı. 1930'ların sonunda, Stalinizmle yollarını ayırdı ve Contemporary Issues adlı yayını çıkaran bir grupla çalışarak Troçkizme yakınlaştı. Geleneksel Marksizm-Leninizm baskıları karşısında hayal kırıklığına uğrayan Bookchin 1950'lerde New York'ta Özgürlükçüler Birliği'nin kurulmasına yardım etti ve Anarşist oldu.

1950'ler ve 1960'lar boyunca, Bookchin işçi olarak aralarında demiryollarında yükleme işçiliğinin de bulunduğu birçok işte çalıştı. 1960’ların sonlarında Manhattan'da 1960’ların muhalif bir enstitüsü olan Özgür Üniversite’de ders vermeye başladı. Bu ona Mahwah’da -New Jersey- bulunan Ramapo Devlet Koleji’nde öğretim görevi kazanmasını sağladı. Aynı zamanda, Vermont’da Goddard Koleji bünyesinde 1971 yılında kurulan Toplumsal Ekoloji Enstitüsü’nün kurucuları arasında bulundu.

Our Synthetic Environment(Sentetik Çevremiz) adlı kitabı ‘Lewis Herber’ takma adı ile Rachel Carson’un Silent Spring (Sessiz Bahar) kitabından altı ay önce yayınlandı, kitabında çevre sorunlarını geniş çaplı ele aldı fakat siyasi radikalizmi nedeniyle çok az ilgi gördü. Çığır açan makalesi "Ekoloji ve Devrimci Düşünce" ile ekolojiyi radikal politik kavram olarak ortaya attı. 1960’ların diğer makaleleri, ekolojik teknolojiler konusunda yaratıcı düşüncelere öncülük etti. Birleşik Devletler’de birçok yerde verdiği derslerle, muhalif kültürün ekoloji kavramını geniş kitlelere tanıttı. 1969 yılında yazdığı yaygın olarak tekrar tekrar basılan makalesi “Dinle, Marksist!” ile Demokratik Bir Toplum için Öğrenciler’ grubunu, Marksist bir grubun onu ele geçirmesine karşı uyardı fakat sonuçsuz kaldı. Bu makaleler ve önemli etkiler yaratan diğer 1960-dönemi makaleleri Post Scarcity Anarchism (Kıtlık Sonrası Anarşizm) adlı eserde biraraya getirildi.

The Ecology of Freedom (Özgürlüğün Ekolojisi) 1982 yılında yayınlanan kitabı, Birleşik Devletler ve diğer ülkelerde ortaya çıkan ekolojik hareketler üzerinde derin etkilerde bulundu. Kentleşmeden Şehirlere (İlk olarak Kentleşmenin Yükselişi ve Yurttaşlığın Düşüşü adı ile yayınlandı) adlı kitabında politik felsefesini etkileyen ve özgürlükçü yerel yönetim kavramının uygulamasını tarif eden demokratik gelenekler üzerinde iz sürdü. Yirmi yıllık arkadaşı Janet Biehl tarafından yazılan daha ufak bir çalışma, Toplumsal Ekoloji Siyaseti kısaca bu düşünceleri özetler. 1999 yılında, Bookchin anarşizm ile bağlarını kopardı ve düşüncelerini komünalizm düşüncesi çerçevesine oturttu. Politik yazıları yanında, diyalektik naturalizm olarak adlandırdığı felsefi düşünceleri hakkında da geniş bir şekilde yazılar yazdı. Hegel’in, değişimin ve büyümenin gelişimsel felsefesini açıklığa kavuşturduğu diyalektik yazıları, Bookchin’e gore, onlara yaşayan –organik- hatta ekolojik yaklaşımı ödünç vermiştir. Sonraki felsefi yazıları, hümanizm, rasyonellik ve Aydınlanma’nın idealleri üzerine vurguda bulunur.

Önemli son yayınlanmış çalışması, dört ciltlik, Avrupa ve Amerikan devrimci hareketler içindeki özgürlükçü-liberter etkinin tarihi üzerine olan Üçüncü Devrim adlı eseridir. Ramapo’dan emekli olduktan sonra Bookchin Hoboken’dan –New Jersey- Vermont’a gitti ve zamanını yazılarına ve tüm dünyada gerçekleştirilen konferanslara adadı. 2004 yılına kadar ISE’de eğitim vermeye devam etti.

Ölümü

Bookchin, 2002'den beri kalbindeki ağrılardan sürekli şikayetçiydi. 2005'in Haziran ayından sonra ağrıları bitti. İyi olduğu konusunda haberler çıktı. Ancak 30 Temmuz 2006'da Burlington’da –Vermont- bulunan evinde 85 yaşında öldü. Yakınları, son zamanlarda tehditler aldığını ve otopsi yapılmasını istedi. Ancak otopsi yapılmadı ve ölüm nedenine 'kalp yetmezliği' dendi.

Etkileri

Bookchin yaşamında, kendi kabulünce, önemli bir destekçi kitlesi edinemese de, onun fikirleri hareketler ve düşünürler üzerinde küresel çapta etki bırakmıştır.

Göze çarpan bir etki, Türkiye'de 1980'lerden bu yana PKK üzerinde olmuştur. Kökeni itibariyle sert bir Marksist-Leninist ideoloji üzerine kurulu olsa da, PKK, liderleri Abdullah Öcalan'ın 1999'da hapse atılmasından sonra fikirlerinde ve amaçlarında dönüşüm geçirmiştir. Öcalan hapisteyken çeşitli post-Marksist siyasi teorileri okumaya başlamış ve Bookchin'in çalışmalarında özel bir geçerlilik bulmuştur.[5]

Öcalan 2004 yılının başlarında avukatları aracılığıyla, kendisini Bookchin'in "öğrencisi" olarak tanımlayarak, onun görüşlerini Ortadoğu toplumuna uyarlamayı istediğini belirterek Bookchin'le bir görüşme ayarlamayı denemiştir. Bookchin görüşmeyi kabul edemeyecek kadar hasta olsa da, cevaben bir destek mektubu göndermiştir. Bookchin 2006'da öldüğünde, PKK bu Amerikan düşünürü "20. yüzyılın en büyük sosyal bilimcilerinden biri" olarak tanımlamış ve onun teorisini pratiğe dökmek üzere yemin etmiştir.[5]

Öcalan'ın yazılarında komünalizmin bir çeşidi olarak gelişmiş ve PKK tarafından uyarlanmış olan "demokratik konfederalizm", dışarıdan bakıldığında Kürt haklarını Türkiye'den bağımsız bir devlet biçimiyle sağlamayı amaçlamaz. PKK ayrıca bu projenin sadece Kürtler için değil; etnikite, ulus ya da dini arka plan gözetmeksizin, söz konusu bölgenin tüm halkları için tasavvur edildiğini savunarak, kongrelerin ve organizasyonların oluşumunun taban halktan ve yerel kademeden başlamak üzere devletsiz bir yapıda inşa edileceğini ilan etmektedir. İdeoloji ayrıca kadın haklarının sağlanması ve desteklenmesine özel bir vurguda bulunur.[5] PKK, (Türkiye'de) siyasi ve toplumsal eylemleri düzenleyen Demokratik Toplum Kongresi (DTK) ve (Kürtlerin yaşadığı her ülkede) Kürdistan Topluluklar Birliği (KCK) gibi organizasyonlar aracılığıyla programını uygulamış ve sınırlı bir başarı elde etmiştir.[6]

Kaynakça

Kitapları

Dış bağlantılar

Dipnotlar

  1. 1 2 3 4 5 Bookchin, Murray. The Ecology of Freedom. Oakland: AK Press, 2005. p.11
  2. ↑ Mike Small (August 8, 2006). "Murray Bookchin: US political thinker whose ideas shaped the anti-globalisation movement". The Guardian. http://www.guardian.co.uk/news/2006/aug/08/guardianobituaries.usa. Erişim tarihi: 2012-05-11.
  3. ↑ Bookchin, Murray. The Philosophy of Social Ecology: Essays on Dialectical Naturalism. Montreal: Black Rose Books, 1996. p.57-9
  4. ↑ Bookchin, Murray. The Ecology of Freedom. Oakland: AK Press, 2005. p.8
  5. 1 2 3 Biehl, Janet (16 February 2012). "Bookchin, Öcalan, and the Dialectics of Democracy". New Compass. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160401092904/http://new-compass.net/articles/bookchin-%C3%B6calan-and-dialectics-democracy. Erişim tarihi: 27 January 2014.
  6. ↑ Biehl, Janet (9 October 2011). "Kurdish Communalism". New Compass. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140201204555/http://new-compass.net/http%3A//new-compass.net/article/kurdish-communalism. Erişim tarihi: 27 January 2014.
This article is issued from Vikipedi - version of the 4/8/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.