Nurbanu Sultan
| Afife Nurbanu Valide Sultan نور بانو سلطان | |
|---|---|
 Nûr-Banû Sultan'ın 1583 yılındaki cenaze törenini tasvir eden bir minyatür. (Lokman'ın Şehinşahname adlı eserinden alınmıştır) | |
| Valide Sultan | |
| Hüküm süresi | 16 Aralık 1574 - 7 Aralık 1583 |
| Önce gelen | Mihrimah Sultan |
| Sonra gelen | Safiye Sultan |
| Haseki Sultan | |
| Hüküm süresi | 24 Eylül 1566 – 15 Aralık 1574 |
| Önce gelen | Mihrimah Sultan |
| Sonra gelen | Safiye Sultan |
| Eş(leri) | II. Selim |
| Çocukları |
III. Murad Esmehan Sultan Gevherhan Sultan Şah Sultan |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | (?)[1] |
| Annesi | (?)[1] |
| Doğum |
1525 veya 1530 Páros(?), Kiklad Takım Adaları, Venedik Cumhuriyeti |
| Ölüm |
7 Aralık 1583 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | II. Selim Türbesi, Ayasofya Müzesi, İstanbul |
| Dini | Doğumunda Ortodoks daha sonra İslam |
| Meslek | Valide Sultan ve Haseki Sultan |
Nurbanu Sultan (Doğum adı: Olivia / Cecilia Venier-Baffo[2] veya Rachel Marié Nassi[3], 1525 veya 1530[1] - 6 Aralık 1583) (Osmanlıca adı: خاصكي سلطانة نور بانو), Osmanlı Padişahı II. Selim'in hasekisi ve Sultan III. Murat'ın annesi. Haseki Hürrem Sultan'ın gelinidir.
Kökeni
Kökeni ve nereden geldiği hakkında çeşitli rivayetler vardır. Şehzade Selim'in 1559 Ekim'inde Venedik'e gönderdiği Hasan Çavuş'un senatoda verdiği bilgilere göre adının Cecilia olduğu, Paros adasında Venedikli idareci Nicolò Venier ile Baffo ailesinden Violante'nin kızı olarak doğduğu söylenir ancak bu bilgiler başka kaynakla teyit edilememektedir.[1] Bir başka rivayette, 1537'de savaş esnasında Venedik idaresindeki Korfu adasından Grek bir ailenin kızıyken esir alındığı ve adının Kali olduğu söylenir.[1] Rivayetler arasında Korfu'da Venedikli soylu ve zengin bir aile olan Quartaniler'e mensup bulunduğu da söylenir.[1]
Stephan Gerlach Korfu'da esir alındığını Korfulu ya da Paros adasından Rum asıllı olduğunu belirtirken günlüğünün bir başka yerinde Venedikli olabileceğini söyler.[4] Benjamin Arbel ''Nur Banu (1530-1583) A Venetian Sultana'' makalesinde Nurbanu'nun Korfulu olduğunu açıklar.[4] Ahmed Refik ise devlet işlerine Yahudileri bulaştırdığından Yahudi olduğunu söyler. Hakkındaki çeşitli rivayetler Nurbanu Sultan'ın Rum mu, Yahudi mi, İtalyan mı olduğu sorusunu muallakta bırakmıştır.[4]
Hayatı
I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından saraya alınarak eğitime yollandı. Daha sonraki yıllarda kendisine Haseki Hürrem Sultan tarafından Nurbanu yani "ışık saçan kraliçe" adı verilerek II. Selim ile evlendirildi. İlk adı Afife ise "namuslu" anlamına gelmektedir. Henüz on yaşındayken Osmanlı korsanları tarafından kaçırılan Nurbanu Sultan zekasıyla Hürrem Sultan'ın ilgisini çekmiş ve onun tarafından Manisa sancağına eğitime yollanmıştır. Döndüğünde ise güzelliğiyle de Hürrem Sultan'ın beğenisini kazanmayı başaran Nurbanu Sultan Şehzade Selim ile evlenir ve Hürrem Sultan'ın gelini olur. Şehzade Selim'in Nurbanu'nun aşkıyla yazdığı şiirler Divan Edebiyatı'nın en güzel örnekleri arasında yer alır.
Selim tüm kardeşlerinin ölümüyle önce Kanuni Sultan Süleyman'nın varisi, daha sonra da 29 Eylül 1566 tarihinde I. Süleyman'ın vefat etmesi üzerine Osmanlı Padişahı oldu. Selim'in 21 Aralık 1574 tarihinde ölümü üzerine ise, Nûr-Banû Sultan'ın oğlu Murat'ın Osmanlı tahtına çıkmasıyla, Nûr-Banû Sultan da Valide-i Atik Sultan unvanını aldı. "Atik" eski anlamına gelmektedir; ilk ve en büyük valideyi kasteder. Bazı tarihçilere göre cariyelikden gelerek "Valide Sultan" ünvanını alan ilk kişidir. Bundan dolayı "atik" unvanını aldığı düşünülür.
Yaptırdığı hayır kurumları
Afife Nûr-Banû Sultan Valide Sultanlığı döneminde İstanbul'un Üsküdar semtinde külliye, cami, medrese, tekke, sıbyan mektebi, kervansaray, hamam, darülkurra ve darüşşifa'dan oluşan Nûrbanû Sultan Valide-î Atik Camii ve Külliyesi'ni Mimar Sinan'a yaptırdı. Bu eserin 1583 tarihinde tamamlanmasının hemen ardından 7 Aralık 1583 tarihinde oğlu III. Murat'ın saltanatı döneminde vefat etti. Ayasofya Camii'nde bulunan II. Selim Türbesi'ne defnedildi.
Popüler kültürdeki yeri
2011-2015 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl adlı Türk televizyon dizisinde Nurbanu Sultan'ı Merve Boluğur canlandırdı.
Galeri
İçinde Nûr-Banû Valide Sultan'nın mezarının bulunduğu II. Selim Türbesinin yer aldığı İstanbul Ayasofya Camii
Afife Nûr-Banû Sultan'nın defnedildiği yer olan Ayasofya Camii
Valide Sultanlığı döneminde Nûr-Banû Valide Sultan için tahsis edilmiş olan Ayasofya Camii'indeki Valide Sultan Tekkesi
Afife Nûr-Banû Sultan'ın oğlu Sultan III. Murad (1546-1595)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- 1 2 3 4 5 6 İslam Ansiklopedisi, Cilt: 33, Sayfa: 250
- ↑ The Private World of Ottoman Women, Godfrey Goodwin, Saqi Book, ISBN 0863567452, sayfa:128, ISBN 3631368089, 2001
- ↑ Cultures in Colors, Valeria Heuberger, Geneviève Humbert, Geneviève Humbert-Knitel, Elisabeth Vyslonzil, sayfa:68, ISBN 3631368089, 2001
- 1 2 3 Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. Baskı 2011, Sayfa: 193
| Önce gelen: Hürrem Sultan |
Haseki Sultan 7 Eylül 1566 – 15 Aralık 1574 |
Sonra gelen: Safiye Sultan |
| Önce gelen: Ayşe Hafsa Sultan |
Valide Sultan 15 Aralık 1574 – 7 Aralık 1583 |
Sonra gelen: Safiye Sultan |
| Önce gelen: Mihrimah Sultan |
Kadınlar saltanatı 7 Eylül 1566 – 7 Aralık 1583 |
Sonra gelen: Safiye Sultan |
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||