macOS
 | |
| Geliştirici(ler) | Apple Inc. |
|---|---|
| İşletim sistemi ailesi | Mac OS, Unix[1][2][3] |
| Website | apple.com/macosx |
| Kaynak türü | Kapalı kaynak (açık kaynak bileşenleriyle) |
| Lisans | Sahipli yazılım, ücretli |
| Çekirdek türü | Hybrid (XNU) |
| Güncelleme yöntemi |
Apple Software Update (10.8-e kadar) Mac App Store (10.8 ve sonrası |
| Platform desteği |
|
| Öncülü | Mac OS 9 |
| Programlama dili | C, C++, Objective-C[4][5] |
| Kullanıcı arayüzü | (Aqua) Grafiksel kullanıcı arayüzü |
macOS, (eski adları "Mac OS X" ve "OS X") Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple Inc. tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
Mac OS X aslen BSD ve Mach mikroçekirdeği üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan Darwin'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak Aqua'yı geliştirmiştir. Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
macOS Server ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X'ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.
25 Temmuz 2012 yılında OS X Mountain Lionun tanıtımında Mac OS X ismi OS X ismine değiştirildi. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) yeni macOS Sierranın tanıtımı zamanı OS X isminin, macOS olarak değiştirildiği duyuruldu.
Tarihçe
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını NeXTSTEP'ten alınmış ve daha sonra Darwin adı altında açık kaynak olarak sunulmuş Mach mikroçekirdeği ve BSD oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X Unix tabanlı bir işletim sistemidir.
1985 yılında Apple "yeni nesil" bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: Taligent ve Copland). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra NeXT'in işletim sistemi —o zamanki adıyla OPENSTEP— yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve Steve Jobs Apple'a geri dönmüş oldu.
Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP'i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye Rhapsody adı verildi. SH bilgisayarlarındaki donanım zorlukları, nesne tabanlı yeni bir yazılım mimarisi ve bazı ticari konulardaki anlaşmazlıklar yüzünden sancılı bir geçiş dönemi yaşanmış olsa da, Rhapsody Mac OS X adıyla 24 Mart 2001'de piyasaya sürüldü.
Ürün İsimleri
Apple Mac OS X ismindeki X karakterini Roma rakamlarından seçmiştir. On sayısını temsil eden X, Mac OS 9'dan sonra gelen işletim sistemini göstermektedir. Bu sebepten dolayı sistemin Apple tarafından öngörülen doğru okunuşu "Mac OS ten" (Mek o-es ten) şeklindedir. Türkçede ise daha yaygın olarak (Mak os iks) olarak okunur. Sistemin aslında Unix tabanlı olması ve isminin AIX, HP-UX, IRIX, Linux, Minix, Ultrix, Xenix gibi diğer Unix sistemleri gibi X ile bitmesi ise hoş bir tesadüftür. OS kısmı ise bir kısaltmadır. İngilizcesi "Operating System" olan "İşletim Sistemi" tabirinden gelir ve "OS" olarak kısaltılır.
Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini kedigillerden alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma idi. İki sürüm de Mac OS X 10.0 ve Mac OS X 10.1 olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.2 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak Mac OS X 10.2 Jaguar ismiyle, Mac OS X 10.3 Panther ismiyle, Mac OS X 10.4 Tiger ismiyle, Mac OS X 10.5 Leopard ismiyle, Mac OS X 10.6 Snow Leopard ismiyle, Mac OS X 10.7 Lion ismiyle, Mac OS X 10.8 Mountain Lion ismiyle piyasaya sürüldü. Mac OS X 10.9 sürümüne ise Mavericks ismi verildi ve bu sürümle birlikte Mac OS X serisine isimleri için ilham aldığı kedigillere veda etti. Ardından Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etti. Son olarak Apple Inc. Mac OS X 10.11 El Capitan ismi ile yeni işletim sistemini ücretsiz olarak piyasaya çıkardı. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) Mac OS X ismi, macOS olarak değiştirildiği duyuruldu.
Sürüm Bilgileri
| Sürüm | Kod adı | Tanıtım Tarihi | Çıkış Tarihi | En son sürümü |
|---|---|---|---|---|
| Rhapsody Developer Release | Grail1Z4 / Titan1U | 31 Ağustos 1997 | DR2 (14 Mayıs 1998) | |
| Mac OS X Server 1.0 | Hera | 16 Mart 1999 | 1.2v3 (27 Ocak 2000) | |
| Mac OS X Developer Preview | 11 Mayıs 1998 | 16 Mart 1999 | DP4 (5 Nisan 2000) | |
| Public Beta | Kodiak | 13 Eylül 2000 | ||
| Mac OS X 10.0 | Cheetah | 24 Mart 2001 | 10.0.4 (22 Haziran 2001) | |
| Mac OS X 10.1 | Puma | 18 Temmuz 2001 | 25 Eylül 2001 | 10.1.5 (6 Haziran 2002) |
| Mac OS X 10.2 | Jaguar | 6 Mayıs 2002 | 24 Ağustos 2002 | 10.2.8 (3 Ocak 2003) |
| Mac OS X 10.3 | Panther | 23 Haziran 2003 | 24 Ocak 2003 | 10.3.9 (15 Nisan 2005) |
| Mac OS X 10.4 | Tiger | 4 Mayıs 2004 | 29 Nisan 2005 | 10.4.11 (14 Kasım 2007) |
| Mac OS X 10.5 | Leopard | 26 Haziran 2006 | 26 Ocak 2007 | 10.5.8 (5 Ağustos 2009) |
| Mac OS X 10.6 | Snow Leopard | 9 Haziran 2008 | 28 Ağustos 2009 | 10.6.8 v1.1 (25 Temmuz 2011) |
| Mac OS X 10.7 | Lion | 20 Ocak 2010 | 20 Temmuz 2011 | 10.7.5 (19 Eylül 2012) |
| OS X 10.8 | Mountain Lion | 16 Şubat 2012 | 25 Temmuz 2012 | 10.8.5 (12F45) (3 Ocak 2013) |
| OS X 10.9 | Mavericks | 10 Haziran 2013 | 22 Ocak 2013 | 10.9.5 (13F34) (17 Eylül 2014) |
| OS X 10.10 | Yosemite | 2 Haziran 2014 | 16 Ekim 2014 | 10.10.3 (14D131) (8 Nisan 2015) |
| OS X 10.11 | El Capitan | 8 Haziran 2015 | 30 Eylül 2015 | 10.11 (15A284) (30 Eylül 2015) |
| macOS 10.12 | Sierra | 13 Haziran 2016 | 20 Eylül 2016 | 10.12.2 (16C68) (14 Aralık 2016) |
Mac OS X Build Sürümleri
| Public Beta Kodiak, Build 1H39 | |||
|---|---|---|---|
10.0 Cheetah, Build 4K78
|
10.1 Puma, Build 5G64
|
10.2 Jaguar, Build 6C115
|
10.3 Panther, Build 7B85
|
10.4 Tiger, Build 8A428
|
10.5 Leopard, Build 9A581
|
10.6 Snow Leopard, Build 10A432
|
10.7 Lion, Build 11A511
|
10.8 Mountain Lion, Build 12A269
|
10.9 Mavericks, Build 13A603
|
10.10 Yosemite, Build 14A389
|
Mac OS X Server
|
Görüldüğü üzere Apple 2001'den itibaren nerdeyse her sene bir işletim sistemi üretirken, şimdilerde daha yavaş bir tempoyla yeni sürüm çıkarmaktadır. 2000'den 2002'ye kadar olan hızın sebebi şirketin Mac OS 9'dan geçişi gerçekleştirmedeki kararlığıydı. 2004 yılında Steve Jobs'un Mac OS X'e geçişin tamamlandığını duyurması ile yeni işletim sistemleri daha uzun aralıklarla çıkmaya başlamıştır.
Öbür yandan Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.
Ancak bazı ileri düzey kullanıcıların uğraşları ile günümüzde X86 tabanlı Apple harici bilgisayarlarda da Mac OS X çalıştırılabilmektedir. Uzun uğraşlar ve çeşitli yollarla yapılan bu işlemler, Apple bilgisayarlar üzerinde çalışan Mac OS X sistemleri kadar başarılı olmasa da meraklı kullanıcıların mevcut sistemlerinde Mac OS X işletim sistemini denemelerine imkân vermektedir. Fakat çeşitli stabilite sorunları ve veri kayıplarının olma ihtimali vardır. Ayrıca her sisteme Mac OS X işletim sisteminin yüklenemiyor oluşu da bir gerçektir. Apple bu konuda Mac OS X için kısıtlayıcıdır. Apple harici bilgisayarlara Mac OS X yüklenmesi kanuna aykırıdır.
Belli başlı özellikler
Liste için Leopard sürümü baz alınmıştır.
- PDF ve Quartz teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.
- 512x512 piksele kadar çıkabilen yüksek renkte, yeniden boyutlandırılabilen simge kullanımına destekler.
- Sistemdeki tüm metin alanları yazım kılavuzu, imla düzeltme, sözlük, değişik seçim şekilleri, otomatik tamamlama, sürükle-bırak ve sistem servisleri ile uyumludur. Kısacası, kullandığınız her metin kutusunda sayılan özellikleri kullanmak mümkündür, yazılımcının özel bir çaba sarfetmesi gerekmez.
- Yüksek kalitede görüntü yumuşatma ve gölgelendirme.
- Açık uygulama pencerelerini hem uygulamaya göre erişime, hem ekranda görülen sıraya göre erişime açmıştır.
- ColorSync: Sistemdeki görüntü motoru basıma hazır, kağıt üzerine çıkacağı ya da değişik ortamlarda gösterileceği bildirilen görüntülerin renk kalibrasyonunu kendiliğinden yapar.
- OpenGL sayesinde grafik çizimleri için donanım bazlı hızlandırma sağlar, bu teknolojinin adı Quartz Extremedir.
- Exposé veya Mission Control adlı özellik sayesinde tek tuş ya da fare hareketi ile tüm açık pencereler, öndeki uygulama pencereleri ya da masaüstü ekrana gelir.
- Sistemdeki uygulamaların çok büyük bir kısmı Unicode desteklidir.
- Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu yazılım için yazıımın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
- FileVault özelliği AES-128 kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
- Widget denilen ufak yazılımları barındıran Dashboard katmanı sayesinde ufak işleri halleden yazılımcıklar el altından tek tuşla çağırılıp hemen saklanabilir. Safari tarayıcısında açılan herhangi sayfadan sadece fare kullanılarak bu ufak yazılımcıklar yaratılabilir.
- Sistem çapındaki dosyaları, resimleri, e-postaları, adresleri ve daha birçok türü arayabilen Spotlight sayesinde içerik aramaları çok hızlı olarak gerçekleşir. Arama sonuçları sanal klasörler olarak saklanabilir.
- Quick Look sayesinde sistem üzerindeki hemen hemen her dosya, dosyayı yaratan uygulamayı çalıştırmadan görüntülenebilir.
- Automator son kullanıcılar için rutin hale gelen görevleri otomatik hale getirebilen bir yazılımdır. Uzun süre önce Apple tarafından geliştirilmiş olan AppleScript'i daha da kolay kullanılan bir teknoloji haline getirmiştir.
- Birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı farklı ayarlarla kullanabilmesini sağlayan profiller sunar.
- Sistem çapında İngilizce sesli komut tanıma ve metin okuma özelliği mevcuttur. Bu teknolojinin bir ileri aşaması olan VoiceOver sayesinde Mac OS X görme engelli kullanıcılara ekranda neler olup bittiğini anlatır.
- Standart kurulumla gelen FaceTime yazılımı İnternet üzerineden 3 kişinin aynı anda görüntülü konferans yapmasını, 10 kişinin aynı anda sesli görüşme yapmasını sağlar. Sanal olarak sunumlar, uzaktan ekran kontrolü, arka plan filtreleri ile gelir.
- Time Machine (Zaman makinesi) sisteminizi kurduğunuzdan itibaren herhangi bir zamana geri giderek yanlışlıkla sildiğiniz veya bozuk dosyaları geri getirebilmeyi, dosyaların her değişikliğini geri alabilmeyi, eski sürümlerin içlerinde arama yapabilmeyi sağlar.
- Mission Control sayesinde birden fazla sanal masaüstünde yazılım kümeleri tanımlanabilir.
- Apple Mail yazılımını kullanarak yapılacaklar listesi hazırlama, takvim notları alma. Özelleştirilebilen şablonlarla iLife uygulamalarındaki içeriği diğer kullanıcılarla kolayca paylaşabilme.
Desteklediği Diller
|
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ↑ "Mac OS X 10.5 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160321210652/http://www.opengroup.org/openbrand/register/brand3555.htm. Erişim tarihi: 22 Kasım 2009.
- ↑ "Mac OS X 10.6 on Intel-based Macintosh computers". The Open Group. 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151128022616/http://www.opengroup.org:80/openbrand/register/brand3581.htm. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
- ↑ "Apple page on UNIX". Apple Inc. 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20110613060607/http://www.apple.com:80/server/macosx/technology/unix.html. Erişim tarihi: 5 Kasım 2008.
- ↑ "Apple Developer: Cocoa Overview". Apple Inc. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20121009085705/https://developer.apple.com/Cocoa/overview.html. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ↑ "Apple Developer: Mac OS X Technology Overview". Apple Inc. http://developer.apple.com/mac/library/documentation/MacOSX/Conceptual/OSX_Technology_Overview/OSX_Technology_Overview.pdf. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
Dış bağlantılar
- Apple resmî sayfası (Türkçe, asıl)
- Apple Mac OS X 10.10 Yosemite resmî sayfası (Türkçe, asıl)
- Apple Mac OS X 10.10 Yosemite yenilikler sayfası (Türkçe, asıl)
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||