Çin uzay programı

Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA - China National Space Administration) tarafından yönetilmektedir. Teknolojik kökenleri, Çin Halk Cumhuriyeti'nin algılanan Amerikan (ve daha sonra Sovyet) tehditlerine tepki olarak balistik füze programı başlattığı 1950'lerin sonlarına kadar izlenebilir. Bununla birlikte, ilk Çin mürettebatlı uzay programı, birkaç yıl sonra, Yang Liwei'nin 2003'de Shenzhou 5 ile başarılı bir uçuşunda hız kazanıp, bir teknolojik gelişme programı sona erdiğinde başladı. Bu başarı, Çin'i insanları uzaya bağımsız olarak gönderen üçüncü ülke yapmıştır. Tasarılar şu anda 2020'de kalıcı bir Çin uzay istasyonu ve Ay'a sefer ekiplerinin gönderilmesini içeriyor.

Yetkililer, Endüstri gelişimi için Dünya-Ay alanından yararlanım için uzun vadeli emelleri dile getirdi. Amaç, enerjiyi Dünya'ya gönderecek uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.[1][2]

Geçmişi ve son gelişmeler

Çin-Sovyet işbirliği dönemi

Amerika Birleşik Devletleri, Kore Savaşı sırasında nükleer silahlar kullanmakla tehdit ettikten sonra, Başkan Mao Zedong, yalnızca kendi nükleer caydırıcılığının yeni kurulan ÇHC'nin güvenliğini garanti edeceğine karar verdi. Buna ek olarak, Çin'in kendisine saygı duymayan dünya güçleri arasında konum kazanmasını istedi. Bundan yola çıkarak, sadece yeni planını Çin Cumhuriyeti (bugünkü Tayvan) "Çin" olarak uyguluyor. Böylece, Mao, 15 Ocak 1955'te yapılan bir Çin Komünist Partisi Merkezi Komitesi toplantısında, savaş başlıkları ile nükleer bombalar ve birleşik füzeler de dahil olmak üzere Çin'in kendi stratejik silahlarını geliştirme kararını ilan etti. Çin nükleer silah programı, "02" kod adı ile belirlendi.

“ 我们不但要有更多的飞机大炮，而且还要有原子弹。
在今天这个世界上，我们要不受人家欺侮，就不能没有这个东西。

Daha çok uçağa ve toplara ihtiyacımız yok, nükleer silahlara ihtiyacımız var.
Günümüzde dünyada, zorbalığa uğramaktan kaçınmak için onlara sahip olmayı göze almalıyız.

 ”

Ulusal Savunma Bakanlığı 5. Akademisi, 8 Ekim 1956'da, kızıl korku sırasında Birleşik Devletler tarafından komünist olmakla suçlandıktan sonra yeni yönetici Qian Xuesen ile birlikte kurulmuştur. Akademi, 1 Mart 1956'da kabul edilen ve Çin havacılığının ilk On İki Yıllık Planı olarak bilinen ilk balistik füze programının geliştirilmesine başladı.[3]

İnsanlığın ilk yapay uydusu Sputnik 1'in 4 Ekim 1957'de Sovyetler Birliği tarafından, uzaya fırlatılmasından sonra, Mao, 17 Mayıs 1958'de Çin Komünist Partisi Ulusal Kongresi sırasında Çin'i süper güçlerle ( "我们 也 要搞 人造卫星") eşit yapmaya karar verdi. ÇHC'nin kuruluşunun 10. yıldönümünü kutlamak üzere 1959'da yörüngeye bir uydu yerleştirmek amacıyla 581 Projesi'ni kabul etti.[4] Bu amaca üç aşamada ulaşılabilirdi: önce fırlatma roketlerini geliştirme, ardından küçük uyduları yapma ve son aşamada büyük uyduları yapmaktı.

1950'lerin samimi Çin-Sovyet ilişkileri sırasında SSCB, Çinli öğrencileri eğitip ve örnek bir R-2 roketi ile yeni başlayacak olan programa sağladığı ÇHC ile işbirliği içinde bir teknoloji transfer programı yürütüyordu. Ancak Sovyet lider Nikita Kruşçev'i revizyonist (saptırımcı) olarak kınanarak Mao, Sovyetler Birliği'nde bir karşı devrim olduğunu ve kapitalizmin yeniden kurulduğunu iddia edince, iki ülke arasındaki dostane ilişki çatışmaya dönüştü. Sonuç olarak, 1960'daki Çin-Sovyet ayrılığı sonrasında tüm Sovyet teknolojik yardımları aniden geri çekildi.

Çin-Sovyet bölünmesinden sonra füze ve uzay gelişimi

Çin-Sovyet ayrılığı'nin belirgin olarak şekillenmesinin ardından son Sovyet uzmanının Çin'i terk etmesinden sadece 17 gün sonra, Çin yapımı itici ile yakıt tüketen ilk Sovyet yapımı R-2 roketi 10 Eylül 1960'da başarı ile denendi. Soğuk Savaş gerginliğinden dolayı, Mao Aralık 1963'te Çin'in füze savunma sistemi kapasitesini geliştirmesi gerektiğine karar verdi. 2 Şubat 1964'te yapılan bir konferans sırasında 640 talimatı (640 göstergesi) kabul edildi (daha sonra bu Proje 640 olacaktı).[6]

İki süper güç arasındaki uzay yarışının Ay'a yolculuk ile zirve noktasına ulaşması üzerine Mao ve Zhou Enlai, 14 Temmuz 1967'de Çin'in geride kalmaması için Çin'in kendi mürettebatlı uzay programına başlamasına karar verdiler.[7]

Mao Zedong'un ölümünden sonra

Mao 9 Eylül 1976'da öldükten sonra rakibi Deng Şiaoping, Kültür Devrimi sırasında gerici olarak kınandı ve bu nedenle tüm bürolardan emekli olmak zorunda bırakıldı; yavaş yavaş 1978'de Çin'in yeni lideri olarak yeniden ortaya çıkmıştır. İlk başlarda yeni gelişme yavaşladı. Sonra Fanji ABM sistemi, Xianfeng Füzesavar Süper Silahı, ICBM Erken Uyarı Ağı 7010 İzleme Radarı ve kara tabanlı yüksek güçlü füzesavar lazer programı gibi birkaç kilit proje gereksiz olduğu düşünülerek iptal edildi. Yine de, bazı geliştirmeler devam etmiştir.

7°0′G 117°33′D / 7°G 117.55°D / -7; 117.55 (DF-5 ICBM test impact)) 9300 km uzaklıktaki hedefine ulaştı ve helikopterle geri getirildi.

Soğuk Savaş bittikten sonra

Deng'in Çin ekonomisindeki kapitalist reform politikasıyla birlikte Çin kültürü de değişti. Bu nedenle, daha önce ÇHC'nin devrimci tarihinden seçilen uzay programında kullanılan adlar yakın planda mistik dindarların adlarıyla değiştirildi. Böylece, yeni Uzun Yürüyüş taşıyıcı roketleri İlahi Ok (神箭)[10][11], uzay aracı İlahi Gemi (神舟)[12], uzay uçağı İlahi Ejder (神龙)[13], Kara tabanlı yüksek güçlü lazer İlahi Işık (神光)[14] ve süper bilgisayar İlahi Güç (神威)[15] olarak değiştirildi.

Çin, o zamandan başlayarak Ay ile ilgili yeryüzündeki araştırmalara odaklanıyor. İlk Çin Ay Keşfi Programı, Ay takımı Chang'e 1, 24 Ekim 2007'de başarıyla başlatıldı ve Çin'i başarılı bir şekilde Ay'ın yörüngesinde gezen beşinci ulus haline getirdi.

Çin uzay programı ve Uluslararası Topluluk

Çift kullanımlı teknolojiler ve dış uzay

ÇHC, Birleşmiş Milletler Uzayın Barışçıl Kullanımları Komitesinin üyesi ve 1979'da yapılan popüler Ay Antlaşması hariç Birleşmiş Milletler'in uzay anlaşmalarına ve sözleşmelerine imza atan bir taraftır.[16] ABD hükümeti, Kuzey Kore, İran veya Suriye gibi ülkelere çift kullanımlı askeri başvuru yapabileceği iddia edilen sivil teknoloji transferi endişeleri nedeniyle ABD sanayisi tarafından ÇHC'nce fırlatma hizmetlerinin kullanılmasına uzun süre direndi ve 2000'de ÇHC'ye karşı resmi ambargo ilan etti. Bu nedenle, birçok Çinli uzay şirketine karşı finansal misilleme önlemleri alındı.

NASA'nın Çin'i dışlama politikası

Güvenlik endişeleri nedeniyle, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nden (NASA) gelen tüm araştırmacıların, bir Çin devlet kuruluşu veya birimi bulunan Çin vatandaşlarıyla çalışması yasaklanmıştır.[17] Nisan 2011'de 112. ABD Kongresi, NASA'nın fonlarının kullanılarak NASA tesislerinde Çinli ziyaretçilerin ağırlanmasını yasaklamıştı.[18] Mart 2013'te ABD Kongresi, Çin vatandaşlarının NASA'dan feragat etmeden NASA tesislerine girmesini yasaklayan bir yasayı onayladı.[17]

Örgütlenme

Başlangıçta ÇHC'nin uzay programı Halk Kurtuluş Ordusu, ayrıntılı olarak İkinci Topçu Birliği'nde örgütlendi. Bununla birlikte, 1990'larda, ÇHC, savunma sanayisinin Batılı savunma alımları biçimine benzemek üzere genel bir yeniden yapılanma parçası olarak uzay programını yeniden düzenledi.

Sun Laiyan'ın başında bulunduğu Bilim Teknoloji ve Sanayi Milli Savunma Komisyonu bünyesindeki bir organ olan Çin Ulusal Uzay Dairesi şimdi fırlatmalardan sorumludur. Uzun Yürüyüş roketi Çin Fırlatma Araçları Teknolojisi Akademisi tarafından üretildi ve uydular Çin Havacılık ve Uzay Bilimleri Teknolojisi Kuruluşu tarafından üretildi. İkincil kuruluşlar devlete ait işletmelerdir; ancak, ÇHC hükümetinin amacı, etkin olarak devlet yönetiminde olmamalarını sağlamak ve Batı'daki gibi özel şirketlerin yapacakları kadar davranmalarını sağlamaktır.

Üniversiteler ve enstitüler

Uzay programı ayrıca şu alanlarla yakından bağlantılıdır:

Uzay şehirleri

Yörünge altı fırlatma siteleri

Uydu fırlatma merkezleri

ÇHC, 4 uydu fırlatma merkezini işletmektedir:

İzleme ve kontrol merkezleri

Dahili takip istasyonları

Denizaşırı takip istasyonları

Ayrıca Fransa, Brezilya, İsveç ve Avustralya ile paylaşılan alan izleme olanakları.

Mürettebatlı uzay aracı iniş sitesi

Mürettebatlı uzay uçuşu programları

Proje 714

İki süper güç arasındaki Uzay Yarışı ayın fethi ile zirveye ulaştığında, Mao Zedong ve Çu Enlay 14 Temmuz 1967'de ÇHC'nin geride kalmamasına karar verdi ve bu nedenle Çin'in kendi mürettebatlı uzay programı başlatıldı. Çok gizli olan Proje 714, Shuguang uzay aracı ile 1973 yılına kadar iki kişiyi uzaya yerleştirmeyi amaçladı. Bu hedef için 19 Ocak 1971'de PLAAF pilotları seçildi. CZ-2A roketiyle fırlatılacak Shuguang-1 uzay aracı iki mürettebatı taşımak üzere tasarlandı. Program 13 Mayıs 1972'de ekonomik nedenlerle resmen iptal edildi, ancak Kültür Devrimi'nin iç politikası muhtemel kapanışa neden oldu.

Kısa süren ikinci mürettebat programı, FSW uyduları tarafından iniş teknolojisinin başarılı bir şekilde uygulanmasına (Dünya'da SSCB ve ABD'nden sonra üçüncü) dayanıyordu. 1978'de fotoğrafları da içeren bazı detayların açıkça yayınlanmasıyla birkaç kez duyuruldu, ancak 1980'de aniden iptal edildi. İkincil mürettebatlı programın yalnızca propaganda amaçlı olarak yaratıldığı ve hiçbir zaman sonuç üretmeye yönelik olmadığı iddia edildi.[31]

Proje 863

Mart 1986'da Çin Bilimler Akademisi tarafından Uzayda Yolculuk Bilimi 863-2 planı olarak yeni bir mürettebatlı uzay programı önerildi. Bu, astronot mürettebatını bir uzay istasyonuna taşımak için kullanılan bir mürettebatlı uzay aracından (Proje 863-204) oluşuyordu (Proje 863-205). O yılın Eylül ayında, eğitim alan astronotlar Çin medyası tarafından sunuldu. Önerilen çeşitli mürettebatlı uzay araçları çoğunlukla uzay uçaklarıydı. Proje 863 sonuçta 1992'de Proje 921'e dönüşmüştür.

Proje 921

Uzay aracı

1992'de, mürettebatlı bir uzay aracını fırlatmak için planlanan 921 Projesinin ilk aşaması için izin ve finansman sağlandı. Shenzhou programında dört adet sınırsız test uçuşu ve iki mürettebatlı görev vardı. İlki 20 Kasım 1999'da Shenzhou 1 idi. 9 Ocak 2001'de Shenzhou 2 deney hayvanlarını taşımaya başladı. Deney kuklalarını taşıyan Shenzhou 3 ve Shenzhou 4, 2002'de fırlatıldı. Bunların ardında başarılı Shenzhou 5, Çin'in 15 Ekim 2003'te uzaya ilk mürettebatlı yaptığı görev, Yang Liwei'nin yörüngede 21 saat bulunmasını sağladı ve Çin'i yörüngeye bir insan taşıyan üçüncü ulus yaptı. Shenzhou 6 iki yıl sonra Proje 921'in ilk aşamasını bitirdi. Görevler, Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'ndeki Uzun Yürüyüş 2 roketiyle yapıldı. Çin Mürettebatlı Uzay Mühendisliği Ofisi, mürettebatlı Shenzhou görevleri için mühendislik ve idari destek sağlamaktadır.[32]

Uzay laboratuvarı

Proje 921'in ikinci aşaması, Çin'in ilk uzay yürüyüşü görevi olan Shenzhou 7 ile başladı. Daha sonra, ilk Çin uzay laboratuvarında iki mürettebatlı görev planlandı. PRC başlangıçta Rusya'dan ithal edilen yerleştirme teknolojileri ile Shenzhou uzay aracını tasarladı; bu nedenle Shenzhou, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS - International Space Station) ile uyumludur. 29 Eylül 2011'de Çin, Tiangong 1'i başlattı. Bu hedef modül, planlanan bir uzay istasyonu için gerekli olan teknolojiyi denemenin ilk adımıdır.

31 Ekim 2011'de, Uzun Yürüyüş 2F roketi, Shenzhou 8 ile mürettebatsız uzay aracı Tiangong 1 modülü ile iki kez kenetlendi. Shenzhou 9 aracı, 16 Haziran 2012'de 3 mürettebat ile yola çıktı. Tiangong-1 laboratuvarı ile 18 Haziran 2012'de saat 06:07'de Çin'in ilk insanlı uzay aracı yerleşimi işaretleme ile gerçekleşti.[33] Başka bir insanlı görev olan Shenzhou 10 görevi, 11 Haziran 2013'te gerçekleştirildi. Tiangong 1 hedef modülünün daha sonra ayrılması bekleniyor.[34]

İkinci bir uzay laboratuvarı Tiangong 2, 15 Eylül 2016, 22:04:09'da (UTC+8) başlatıldı.[35] Fırlatma yükü 8,600 kg, uzunluğu 10.4m, genişliği 3.35m ile Tiangong 1'e çok benzemekteydi.[36] Tiangong 2, Ekim 2016'da Shenzhou ile kenetlenecek ve gelecekte daha doğrusu onaylanmamış bir görev olan Shenzhou 12 ile buluşacaktır. Tiangong 2 görevi, KUTUPSAL gama ışını patlaması dedektörünü, Mozi 'Nicem (Kuantum) Bilim Uydusu' ile birlikte kullanılmak üzere bir uzay-Dünya nicem anahtarı yayılımı ve lazer iletişim deneyleri ile bir sıvı köprü kılcal ısıl ısıyayma deneyini (Termokapiller konveksiyon deneyi) ve bir uzay malzemesi deneyini içermektedir. Ayrıca bir stereoskopik mikrodalga yükseklik ölçeri, bir uzay bitki büyüme deneyi ve bir çok açılı geniş-tayflı görüntüleyici ve çoklu-tayflı uzantı görüntüleme spektrometresi de bulunmaktadır. Bütünleşik TG-2'de ayrıca dünyada ilk kez yerinde olan soğuk atom kaynak saati de olacaktır.[36]

Uzay istasyonu

Shenzhou 5 yeniden giriş modülü

Daha büyük bir temel kalıcı uzay istasyonu (基本形 空间站), Proje 921'in üçüncü ve son aşaması olacaktır. Bu, 2020'den önce tamamlanacak yaklaşık 60 tonluk bir ağırlıkla modüler bir tasarım olacaktır. Tiangong 3 olarak adlandırılan ilk bölüm, Tiangong 2'den sonra başlatılacaktır.[37] Tiangong 3, 22 ton ağırlığında ve 18,1 metre uzunluğunda olacaktır. Uzay istasyonunu inşa etmek için ek modüller birkaç görevde bağlanacaktır.

Bu, aynı zamanda, Shenzhou 7'nin duyurulmasından sonra varlığı resmî olarak ilk defa açıklanan Çin'in mürettebatlı uluslararası işbirliğinin başlangıcı olabilir.[38]

Çin uzay istasyonunun 2020'de tamamlanması planlanıyor.[39]

Önerilen Ay araştırması programı

Şubat 2004'te ÇHC resmi olarak, mürettebatsız Ay keşif projesinin uygulama aşamasını başlattı. Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi Sun Laiyan'a göre proje üç aşamalı olacaktır: Ay'ın etrafında dönüş; Ay'a iniş; ve malzeme örneklerini Dünya'ya getirme. İlk aşama, 2007'den önce 1,4 milyar renminbi (yaklaşık 170 milyon ABD doları) harcama ile Ay çevresinde bir uyduyu Ay yörüngesine yerleştirme olarak planlanıyor ve bu aşama devam etmektedir. İkinci aşama, 2010'dan önce bir araziye gönderilmeyi içeriyor. Üçüncü evre, 2020'den önce Ay'dan toprak numunelerini toplamayı içermektedir.

27 Kasım 2005'te, mürettebatlı uzay uçuşu programının komutan yardımcısı, ÇHC'nin 2020'de Ay'a bir uzay istasyonu ve mürettebat görevini tamamlamayı planladığını açıkladı ve finansmanın hükümet tarafından onaylandığı varsayıldı. 14 Aralık 2005'te, "ayın yörüngesine uyduları fırlatma çabası, 2007'de, Ay'a inişi gerçekleştirmeyi amaçlayan bir programla yerini alacağı" bildirildi.

2012'de mürettebatlı olmayan uzay araçlarını aya geri göndermek için bir program başlayacak ve mürettebatlı program 2017'de başlayana kadar beş yıl sürecek ve mürettebatlı bir Ay programı ile bundan bir süre önce Ay'a varılacak ve inilecektir.[40]

Bununla birlikte, 1962 Sovyet UR-700M sınıfında (Proje Aelita), LTO'da 500 tonluk bir yük başlatabilen tamamen yeni bir ay roketi geliştirme kararı ve daha gösterişsiz 50 ton Ay aktarım yörüngesi'ne (LTO - Lunar transfer orbit) LV yükünü, 2006 yılındaki bir konferansta CZ-2 ve CZ-4A roket motorlarını geliştiren bir sıvı itici roket motoru uzmanı akademisyen Zhang Guitian (张贵田) tarafından tartışılmıştır.[41][42][43]

22 Haziran 2006'da, Ay Sonda Projesi olan, Çin'in Ay keşif programını, Genel Sekreter Yardımcısı Long Lehao hazırladı. Çin'in ilk ay yürüyüşünü 2024'te gerçekleştireceğini bildirdi.[44]

Eylül 2010'da, ülkenin 2025'e kadar Ay'a bir insan göndererek derin uzayda keşifler yapmayı planladığı açıklandı. Çin ayrıca, Ay'dan kaya örneğini 2017'de Dünya'ya geri getirmeyi ve daha sonra Ay'ın yüzeyinde bir gözlemevi kurmayı umuyor. Chang'e programının başında bulunan Komutan ve Çin Bilimler Akademisi'nden bir akademisyen olan Ye Peijian, Çin'in "2013 yılına kadar Mars'ın keşfedilmesine tam kapasite ile katkı yapacağını" söyledi.[45][46]

14 Aralık 2013'te[47] Çin'in Chang'e 3, 1976'da Luna 24'ten beri Ay'da yumuşak araziye inen ilk nesne oldu.[48]

Resmi Ay Keşfi Programı amblemi Çin tarafından belirtildiği gibi, bir kaligrafik Ay ideogramı ile gösterilir (月), ortasında iki insan ayak izi olan olgunlaşmamış bir ay şeklindedir ve Programın nihai amacı, Dünya'nın doğal uydusu üzerinde kalıcı bir insan varlığı oluşturmaktır.

Yang Liwei, 22 Mayıs 2007'de Pekin'deki Uluslararası Astronotik (Uzayda yolculuk bilimi) Akademisi Uzay Sempozyumu'nda (IAA), Ay keşfinin Mars'a ve diğer gezegenlere gerçekleştirilecek bir uçuş gerçekleştirmek için çok önemli bir adım olduğunu ilan etti.[49]

Uygulamaya göre, tüm proje yalnızca çok erken bir hazırlık araştırması safhasında olduğundan yetkililer tarafından resmi bir Mürettebatlı Ay programı henüz ilan edilmedi. Bununla birlikte, varlığı medyadaki düzenli kasıtlı sızıntılarla ortaya çıkmaktadır.[50] Bilinen bir örnek, 2008 Mayıs Günü kutlamaları sırasında bir Çin TV kanalında (东方 卫视) gösterilen Ay Gezginci Aracı'dır (月球车).

Mars görevi ve ötesi

Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi Sun Laiyan, 20 Temmuz 2006'da, Çin'in önümüzdeki beş yıl boyunca, Onbirinci Beş Yıllık Plan (2006-2010) Programı döneminde Mars'a yönelik derin uzay araştırmalarına odaklanacağını söyledi.[51]

İlk mürettebatsız Mars keşif programı, 2033-2043 yılları arasında sürebileceği gibi, 2040-2060 yıllarında da mürettebatlı bir aşamadan geçebilir.[52] Bu 2011'de insanlı görev için hazırlanan Mars 500 çalışmasıdır.

Ayrıca, derin uzayda Mars'a mürettebatlı uçuşu daha güvenli hale getirmek için, bir uzay hava durumu tahmini sistemi Kuafu[53] görev uyduları Lagrangian Point L1'e yerleştirildiğinde 2017 yılına kadar tamamlanacaktır.[54]

Shenzhou uzay aracının baş tasarımcısı, 2006'da bir röportajda şunları söyledi:

“ 搞航天工程不是要达成升空之旅，

而是要让人可以正常在太空中工作，
为将来探索火星、土星等作好准备。
Uzay programlarını gerçekleştirmek, insanları uzaya göndermek Kendi başına değil,
ancak bunun yerine insanların normalde uzayda çalışmasına olanak sağlama konusunda
gelecekteki Mars, Satürn ve ötesindeki araştırmalara hazırlanılıyor.

 ”

—ÇBA Akademisyeni Qi Faren[55] ,

Uzaya Dayalı Güneş Enerjisi

Toronto, Kanada'daki 2015 Uluslararası Uzay Gelişimi Kongresi'ndeki Çin Uzay Teknolojisi Akademisi'nin (CAST - China Academy of Space Technology) sunumuna göre, Uzaya Dayalı Güneş Enerjisine Çin'in ilgisi 1990-1995 döneminde başladı. 2011 yılına kadar ulusal bir program önerisi getirildi, Öncü Profesör Wang Xiji gibi savunucularla Bilim ve Teknoloji Bakanlığı'nın bir makalesinde "Çin sağlam bir sanayi vakfı inşa etmişti, Yeterli teknolojiyi edindi ve tarihteki en iddialı uzay projesini gerçekleştirecek kadar parası vardı. Tamamlandığında, 100MW kapasiteli güneş istasyonu, en az bir kilometrekareye kadar uzayacak ve Uluslararası Uzay İstasyonunu gölgede bırakacak ve uzaydaki en büyük insan yapımı nesne haline gelecektir." ve "hızla harekete geçmezse Çin'in başta ABD ve Japonya olmak üzere diğer ülkelerin uzayda stratejik olarak önemli yerlerde bulunmasına izin vereceğini söyledi."[56] Global Security, 2011-01 Roket İtkileri Dergisi'nde, 10.000 MW kapasiteli, 50.000 ton kütleli bir yörünge güneş enerjisi santrali inşaatı için Uzun Yürüyüş-9 (CZ-9) ağır yük sisteminin 620+ fırlatımına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.[57]

2013 yılına kadar ulusal bir hedef vardı; "Devlet, dünyanın dışından gelen gücün, güneş enerjisi ve diğer alan enerji kaynaklarının geliştirilmesi gibi, Çin'in gelecekteki yönü olmaktadır" ve aşağıdaki yol haritası belirlenmiştir: "Çin Uzay Teknolojisi Akademisi, 2010 yılında kavram tasarımını tamamlayacak; 2020'de, yörünge içi yapı ve kablosuz yayınların endüstriyel düzeyde testlerini bitirecektir. 2025'te LEO'da ilk 100kW SPS gösterisini tamamlayacağız; ve 2035 yılında, 100MW SPS'nin elektrik üretim kapasitesi olacaktır. En sonunda 2050'de ilk ticari seviyedeki SPS sistemi GEO'da faaliyete geçecektir."[58] Makale, "SPS gelişiminin büyük bir proje olmasından bu yana, bir Apollo programı enerjisine eşdeğer olarak kabul edilecektir. Geçen yüzyılda, Amerika'nın dünya çapında bilim ve teknolojideki lider konumu, Apollo programının uygulanması ile ilişkili teknolojik ilerlemelerle ayrılmaz bir biçimde bağlantılıydı. Benzer şekilde, Çin'in uzay teknolojisindeki güncel başarıları, uzaydaki ardışık nesillerdeki uydu projeleri üzerine inşa edildiğinde, Çin uzaydan enerjinin sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak için uzay bilimindeki yeteneklerini kullanacaktır."[58]

Çin Uzay Teknolojisi Akademisi ekibi, 2015 yılında Çoklu-Döner Ortak kavramının videolarıyla Uluslararası SunSat Tasarım Yarışması'nı kazandı.[59] Tasarım, Uzay İletişimi Çevrimiçi Yayınındaki bir makalede ayrıntılı olarak sunuldu.[60][61]

2016'da, Merkezi Askeri Komisyon'un Halk Kurtuluş Ordusu Silahlanma Geliştirme Bölümünün Genel Sekreter Yardımcısı Korgeneral Zhang Yulin, Çin'in bir sonraki adımında, endüstriyel kalkınma için Dünya-Ay alanından faydalanmaya başlamasını önermişti. Amaç, enerjiyi Dünya'ya ışınlayacak uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.[1][2]

Hedefler

Çin Ulusal Uzay İdaresi, uzun vadeli hedeflerinin şunlar olduğunu belirtti:

Projelerin listesi

Uydular ve bilim

Uydu fırlatma merkezi

Fırlatma araçları

Uzay keşifleri

Araştırma

Uzay Bilimi ve Uygulamalı Araştırma Merkezi (CSSAR), 1987'de Uzay Fiziği Enstitüsü'nün (yani, 1958'de Uygulamalı Jeofizik Enstitüsü'nün) ve Uzay Bilimi ve Teknolojileri Merkezi'nin (1978'de kurulan) birleştirilmesiyle kuruldu. CSSAR'ın araştırma alanları ağırlıklı olarak kapak 1'i kapsar. Uzay Mühendisliği Teknolojisi; 2. Uzay Hava Araştırması, Araştırma ve Tahmin; 3. Mikrodalga Uzaktan Algılama ve Bilgi Teknolojisidir.

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

  1. 1 2 3 "Exploiting earth-moon space: China's ambition after space station - Xinhua | English.news.cn". news.xinhuanet.com. http://news.xinhuanet.com/english/2016-03/07/c_135164574.htm. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  2. 1 2 3 宋薇. "Exploiting earth-moon space: China's ambition after space station - China - Chinadaily.com.cn". Chinadaily.com.cn. http://www.chinadaily.com.cn/china/2016-03/08/content_23775949.htm. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  3. ↑ "中国航天大事记(1956～2005)". 国家航天局网. 17 Mayıs 2006. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20080515225239/http://www.cnsa.gov.cn:80/n615708/n620172/n620649/66157.html. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2008.
  4. ↑ "赵九章与中国卫星". 中国科学院. 16 Ekim 2007. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20080314030932/http://www.cas.ac.cn/html/Dir/2007/10/16/15/33/09.htm. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2008.
  5. 1 2 "中国第一枚自行设计制造的试验 探空火箭T-7M发射场遗址". 南汇医保信息网. 19 Haziran 2006. http://www.nhwsj.gov.cn:8080/nhybweb/wgzj/web/news_view.asp?newsid=600. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
  6. ↑ "解密——640工程：中国超级反导大炮项目 图". 第三媒体. 2 Eylül 2006. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20080510190021/http://ido.3mt.com.cn:80/Article/200609/show474021c30p1.html. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2008.
  7. ↑ "首批航天员19人胜出 为后来积累了宝贵的经验". 雷霆万钧. 16 Eylül 2005. http://tech.tom.com/1121/1122/2005916-250955.html. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
  8. ↑ "第一艘无人试验飞船发射成功—回首航天路". cctv.com. 5 Ekim 2005. http://www.cctv.com/news/china/20051005/100369.shtml. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
  9. ↑ "《东方红卫星传奇》". 中国中央电视台. 3 Temmuz 2007. http://www.cctv.com.cn/program/tsfx/20030729/100316.shtml. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008.
  10. ↑ "江泽民总书记为长征-2F火箭的题词". 平湖档案网. 11 Ocak 2007. http://daj.pinghu.gov.cn/Html/yangliwei/2007-1/11/200701110711109015584516.html. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  11. ↑ "中国机械工业集团公司董事长任洪斌一行来中国运载火箭技术研究院考察参观". 中国运载火箭技术研究院. 28 Temmuz 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20090213102939/http://www.calt.com/xwzx/tpxw/20080724172943cfed2f.asp. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2008.
  12. ↑ "江泽民为"神舟"号飞船题名". 东方新闻. 13 Kasım 2003. http://news.eastday.com/epublish/gb/paper140/40/class014000042/hwz1025144.htm. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  13. ↑ "中国战略秘器"神龙号"空天飞机惊艳亮相". 大旗网. 6 Haziran 2008. 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20071223171321/http://shizheng.daqi.com:80/editor/slide/ent_slide/1761436/2.html. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  14. ↑ "基本概况". 中国科学院上海光学精密机械研究所. 7 Eylül 2007. http://www.siom.ac.cn/dirindex.asp?sdid=236. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  15. ↑ "金怡濂让中国扬威 朱镕基赞他是"做大事的人"". 搜狐. 23 Şubat 2003. http://news.sohu.com/07/30/news206713007.shtml. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  16. ↑ "Status of International Agreements relating to activities in outer space as at 1 January 2014". United Nations Office for Outer Space Affairs. http://www.unoosa.org/pdf/limited/c2/AC105_C2_2014_CRP07E.pdf. Erişim tarihi: 26 Mart 2015.
  17. 1 2 Ian Sample. "US scientists boycott Nasa conference over China ban". The Guardian. http://www.theguardian.com/science/2013/oct/05/us-scientists-boycott-nasa-china-ban. Erişim tarihi: 5 Ekim 2013.
  18. ↑ Seitz, Virginia (11 Eylül 2011), "Memorandum Opinion for the General Counsel, Office of Science and Technology Policy", Office of Legal Counsel 35, 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, https://web.archive.org/web/20120713080223/http://www.justice.gov/olc/2011/conduct-diplomacy.pdf, erişim tarihi: 23 Mayıs 2012
  19. ↑ "航天科技游圣地——东风航天城". 新华网内蒙古频道. 5 Aralık 2007. http://www.nmg.xinhuanet.com/nmgdcy/lvyou/2007-12/05/content_11855918.htm. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.
  20. ↑ "烟台航天城"起航"了 力争成我国航天技术发展基地". 水母网. 2 Nisan 2005. http://www.shm.com.cn/newscenter/2005-04/02/content_732207.htm. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  21. ↑ "烟台大众网--神舟六号专题:513所简介". 烟台大众网. 6 Haziran 2007. http://yantai.dzwww.com/xinwen/xwzt/szlh/. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  22. ↑ "航天○六一基地自主创新促发展". 国家航天局网. 14 Temmuz 2008. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20080929173723/http://www.cnsa.gov.cn:80/n615708/n620172/n677078/n751578/163222.html. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008.
  23. ↑ "军事史话（第七部） 导弹部队史话". 蓝田玉PDF小说网. 1 Mart 2008. http://www.lantianyu.net/pdf18/ts076061_1.htm. Erişim tarihi: 4 Haziran 2008.
  24. ↑ "贝时璋院士：开展宇宙生物学研究". 新浪. 15 Kasım 2006. http://tech.sina.com.cn/d/2006-11-15/16531238936.shtml. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
  25. ↑ "远望六号航天测量船交付将执行神七任务". 人 民 网. 14 Nisan 2008. http://scitech.people.com.cn/GB/7117881.html. Erişim tarihi: 15 Nisan 2008.
  26. ↑ "我国首颗中继卫星发射成功 将测控神七飞行". 人 民 网. 26 Nisan 2008. http://scitech.people.com.cn/GB/7170743.html. Erişim tarihi: 27 Nisan 2008.
  27. ↑ "天链一号01星发射现场DV实录". 新浪. 27 Nisan 2008. http://you.video.sina.com.cn/b/12690835-1235819911.html. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2008.
  28. ↑ "精密测轨嫦娥二号 "即拍即显"". 上海科技. 18 Haziran 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20090213100738/http://www.stcsm.gov.cn:80/Detail/Detail.aspx?tbno=202&id=36675120-b32d-41e5-b9ca-0f856a25ae25. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
  29. ↑ "海南省三亚市新型综合航天测控站建成并投入使用". 中国政府网. 25 Nisan 2008. http://www.gov.cn/jrzg/2008-04/25/content_953727.htm. Erişim tarihi: 25 Nisan 2008.
  30. ↑ "South Tarawa Island, Republic of Kiribati". Global Security. http://www.globalsecurity.org/space/world/china/kiribati.htm. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  31. ↑ "Chinese Crewed Capsule 1978". Encyclopedia Astronautica. http://www.astronautix.com/craft/chie1978.htm. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009. http://www.astronautix.com/articles/chidoors.htm
  32. ↑ "China's Crewed Space Program Takes the Stage at 26th National Space Symposium". The Space Foundation. 10 Nisan 2010. http://www.spacefoundation.org/news/story.php?id=943.
  33. ↑ Jonathan Amos (18 Haziran 2012). "Shenzhou-9 docks with Tiangong-1". BBC. http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-18481806. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012.
  34. ↑ "Chinese Shenzhou craft launches on key space mission". BBC News. 31 Ekim 2011. http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15523123. Erişim tarihi: 6 Aralık 2014.
  35. ↑ Katie Hunt ve Deborah Bloom (15 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 space lab". CNN. http://www.cnn.com/2016/09/15/asia/china-launches-tiangong-2-space-lab/. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
  36. 1 2 Rui Barbosa (14 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 orbital module". NASASPACEFLIGHT.com. https://www.nasaspaceflight.com/2016/09/china-launch-tiangong-2-orbital-module/. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
  37. ↑ David, Leonard (11 Mart 2011). "China Details Ambitious Space Station Goals". SPACE.com. http://www.space.com/11048-china-space-station-plans-details.html. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. "China is ready to carry out a multiphase construction program that leads to the large space station around 2020. As a prelude to building that facility, China is set to loft the Tiangong-1 module this year as a platform to help master key rendezvous and docking technologies."
  38. ↑ "权威发布:神舟飞船将从神八开始批量生产". 新华网. 26 Eylül 2008. http://news.xinhuanet.com/newscenter/2008-09/26/content_10114727.htm. Erişim tarihi: 26 Eylül 2008.
  39. ↑ "China takes first step towards space station". 20 Eylül 2011. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c863c828-e37c-11e0-8f47-00144feabdc0.html#axzz1YScsPtqK.
  40. ↑ http://www.cio-today.com/news/China-To-Send-People-to-Moon/story.xhtml?story_id=032001DRNFR4[ölü/kırıkbağlantı]
  41. ↑ "针对我们国家登月火箭的猜测". 虚幻军事天空. http://www.war-sky.com/forum/htm_data/18/0711/243428.html. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
  42. ↑ "中国载人登月火箭及其动力系统设想". 国家航天局网. 25 Temmuz 2006. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20080314151359/http://www.cnsa.gov.cn:80/n615708/n984628/n984631/72231.html. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  43. ↑ "河北院士联谊". 河北院士联谊会秘书处. 14 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20070914061112/http://www.hebysh.gov.cn:80/ysjj/zhangguitian.htm. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
  44. ↑ "Expert China could put a man on the moon by 2024". CNET.com. http://news.cnet.com/Expert+China+could+put+a+man+on+the+moon+by+2024/2100-11397_3-6085633.html. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  45. ↑ "China a Step Ahead in Space Race". The Wall Street Journal. 28 Eylül 2010. http://blogs.wsj.com/chinarealtime/2010/09/28/china-to-beat-india-to-moon/.
  46. ↑ "China to send man to moon by 2025". French Tribune. 21 Eylül 2010. http://frenchtribune.com/teneur/10975-china-send-man-moon-2025. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  47. ↑ "China lands Jade Rabbit robot rover on Moon". BBC. 14 Aralık 2013. http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-25356603.
  48. ↑ Simon Denyer (14 Aralık 2013). "China carries out first soft landing on moon in 37 years". Washington Post. http://www.washingtonpost.com/world/china-successfully-completes-first-soft-landing-on-moon-in-37-years/2013/12/14/fad6ffb4-64c6-11e3-af0d-4bb80d704888_story.html.
  49. ↑ "Astronauts share their experiences". People Daily. 22 Mayıs 2007. http://english.peopledaily.com.cn/200705/22/eng20070522_376754.html. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2007.
  50. ↑ "China has no timetable for crewed moon landing". Xinhua News Agency. 26 Kasım 2007. http://news.xinhuanet.com/english/2007-11/26/content_7149107.htm. Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
  51. ↑ People's Daily Online - Roundup: China to develop deep space exploration in five years
  52. ↑ 中国嫦娥探月工程进展顺利 进度将有望加快-军事频道-中华网-中国最大职业人士门户
  53. ↑ 我国目光超越月球 "夸父计划"雄心勃勃-科技-人民网
  54. ↑ People's Daily Online - China plans new space project probing Sun-Earth environment
  55. ↑ "戚发韧：神六后中国航天面临极大挑战". 人 民 网. 15 Ocak 2006. http://scitech.people.com.cn/GB/25892/4028044.html. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2008.
  56. ↑ Thevision (4 Eylül 2011). "Billion Year Plan: China Space Agency Looks To Capture Sun's Power". Billion Year Plan. http://billionyearplan.blogspot.com/2011/09/china-space-agency-looks-to-capture.html. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  57. ↑ Pike, John. "CZ-9 Chinese Manned Lunar Booster". Globalsecurity.org. http://www.globalsecurity.org/space/world/china/cz-x.htm. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  58. 1 2 Communication, Online Journal of Space. "Online Journal of Space Communication". Spacejournal.ohio.edu. http://spacejournal.ohio.edu/issue16/ji.html. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  59. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=XhgJwnpYRGc
  60. ↑ http://spacejournal.ohio.edu/issue18/cast.html
  61. ↑ Communication, Online Journal of Space. "Online Journal of Space Communication". Spacejournal.ohio.edu. http://spacejournal.ohio.edu/issue18/cast.html. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  62. ↑ "Senior officer expects moon visit by 2036". http://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/29/content_24957196.htm.
  63. ↑ "China’s plans for the Moon, Mars and beyond". http://www.bbc.com/news/world-asia-36085659.
  64. ↑ "中国深空前沿:军事潜力巨大的小卫星研究(组图)". 腾讯新闻. 19 Temmuz 2004. http://news.qq.com/a/20040719/000483.htm. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
  65. ↑ "The first Sino-European satellite completes its mission". ESA. 16 Ekim 2007. http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=41400. Erişim tarihi: 29 Eylül 2011.
  66. ↑ "我国现役和研制中的卫星与飞船谱系图:上排右一会不会是TL-2". 虚幻天空. 8 Haziran 2008. http://www.war-sky.com/forum/attachment/Day_080608/18_119674_4b019c8d4e1a0d2.jpg. Erişim tarihi: 8 Haziran 2008.
  67. ↑ "硬X射线调制望远镜HXMT". 硬X射线天文望远镜项目组. 16 Nisan 2004. http://www.hxmt.cn/chinese/engineering/instruments.php. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2008.
  68. ↑ "500米口径球面射电望远镜（FAST）". 中科院大科学装置办公室. 21 Nisan 2008. 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20090211020617/http://cbsf.ihep.ac.cn/FAST/. Erişim tarihi: 23 Haziran 2008.
  69. ↑ "After US, China plans 'Deep Impact' mission - The Economic Times". Reuters. Web.archive.org. 30 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20050830003558/http://economictimes.indiatimes.com/articleshow/1163067.cms. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  70. ↑ "空射运载火箭亮相珠海航展". 新华网. 1 Kasım 2006. http://news.xinhuanet.com/mil/2006-11/01/content_5274571.htm. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
  71. ↑ "开拓者一号乙固体运载火箭". 虚幻军事天空. 17 Temmuz 2008. http://www.war-sky.com/forum/attachment/Day_080717/18_119674_744883b0c247fa5.jpg. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.
  72. ↑ "CZ-2EA地面风载试验". 中国空气动力研究与发展中心. 4 Şubat 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20090213163801/http://www.cardc.cn:80/show_field.asp?wt_id=2&field_name=WT_PROJECT. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
  73. ↑ "独家："神八"将用改进型火箭发射 2010年左右首飞". 人民网. 25 Haziran 2008. http://scitech.people.com.cn/GB/7425999.html. Erişim tarihi: 26 Haziran 2008.
  74. ↑ "让年轻人与航天事业共同成长". 中国人事报. 14 Mart 2008. http://www.rensb.com/showarticle.php?articleID=9325. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.
  75. ↑ 中国科学技术协会 (2007). 航天科学技术学科发展报告. Pekin, ÇHC: 中国科学技术协会出版社. s. 17. ISBN 7504648663. http://mallimg.sina.com.cn/p/bookuu/001/704/PD_1704953L.jpg.
  76. ↑ "国际空间大学公众论坛关注中国航天（3）". People Daily. 11 Temmuz 2007. http://news.people.com.cn/GB/5971395.html. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2007.
  77. ↑ "Chinese Crewed Space Program: The Future". Go Taikonauts!. 4 Şubat 2006. kaynağından arşivlendi. Hata: |arşivurl= girerseniz, ayrıca |arşivtarihi= de girmelisiniz. https://web.archive.org/web/20071031132343/http://www.geocities.com/CapeCanaveral/Launchpad/1921/story-9.htm. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
  78. ↑ "中国空间实验室". 虚幻军事天空. 13 Şubat 2006. http://www.war-sky.com/forum/attachment/Day_060213/18_73854_55e8d6f6ee99d99.jpg. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
  79. ↑ "中国航天921-III计划". 虚幻军事天空. 15 Temmuz 2008. http://www.war-sky.com/forum/attachment/Day_070714/18_8281_9a09f3402611e73.jpg. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008.
  80. ↑ "China expects to launch cargo ship into space around 2016". Space Daily. 6 Mart 2014. http://www.spacedaily.com/reports/China_expects_to_launch_cargo_ship_into_space_around_2016_999.html.
  81. ↑ Morris Jones (3 Mart 2014). "The Next Tiangong". Space Daily. http://www.spacedaily.com/reports/The_Next_Tiangong_999.html.
  82. ↑ "我国将建首个月球天文台". 新浪网. 4 Kasım 2005. http://news.sina.com.cn/c/2005-11-04/16507359756s.shtml. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.
  83. ↑ "Russia, China could sign Moon exploration pact in 2006". RIA Novosti. 11 Eylül 2006. http://en.rian.ru/world/20060911/53726392.html. Erişim tarihi: 12 Eylül 2006.
  84. ↑ "China and Russia to launch joint mission to Mars". PhysOrg.com. 23 Ağustos 2006. 31 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20060831183036/http://physorg.com/news75545985.html. Erişim tarihi: 11 Eylül 2006.
  85. ↑ "China is technically ready to explore Mars."
Çin Halk Cumhuriyeti Çin konuları
Tarih
Kronoloji
Çağdaş dönem
Ulusal semboller ve tatiller
Arma • Bayrak • Milli marş • Resmî tatiller
Coğrafya ve çevre
Politik coğrafya
Fiziksel coğrafya
Adalar • Çöller • Dağlar (Geçitler • Sıradağlar) • Denizler (Bohai Denizi • Doğu Çin Denizi • Güney Çin Denizi • Sarıdeniz) • Göller • Millî parklar • Nehirler • Uç noktaları
Çevre sorunları
Çevre kirliliği
Ekonomi ve altyapı
Ekonomi • "Çin Yüzyılı" • Enerji • GSYİH • Küreselleşme • Para birimi • Tarım • Ulaşım • Yoksulluk
Hukuk ve toplum
Anayasa • "Çin değerleri ile sosyalizm" • "Çin Rüyası" • Demografi (Tek çocuk politikası) • Diller • Din • Eğitim (Üniversiteler) • Etnik gruplar • Fuhuş • Halk sağlığı (Gıda güvenliği • HIV/AIDS) • İnsan hakları (LGBT) • İntihar • Kolluk kuvvetleri • Uyrukluk kanunu • Yoksulluk
Siyaset ve ulusal savunma
Bilim ve teknoloji
Bilim • İcatlar • İnternet (Sansür) • Mimari • Uzay programı
Kültür, sanat ve spor
Arkeoloji • Çay kültürü • Dans • Dövüş sanatları • Edebiyat (Şiir) • Felsefe • Kültür • Medya • Mimari • Mutfak • Müzik • Opera • Posta tarihi ve posta pulları • Sanat • Sinema • Spor (2008 Yaz Olimpiyatları)
 Çin Portali
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/28/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.