Aleksandr Kerenski
| Aleksandr Kerenski Алекса́ндр Ке́ренский | |
|---|---|
 | |
| Aleksandr Kerenski, 1917 | |
| Rusya Geçici Hükûmeti Başkanı | |
| Görev süresi 22 Temmuz (8 Temmuz Jülyen takvimi) 1917 - 7 Kasim (26 Ekim Jülyen takvimi) 1917 | |
| Yerine gelen | Vladimir Lenin (SSCB Halk Komiserleri Kurulu Başkanı olarak) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Aleksandr Fedoroviç Kerenskiy 4 Mayis 22 Nisan Jülyen takvimi 1881 Simbirsk (bugun Ulyanovsk) |
| Ölüm | 11 Haziran 1970 New York, ABD |
| Yattığı yer | Putney Vale Mezarlığı, Londra |
| Partisi | Sosyalist Devrimci Parti |
| Mesleği | Siyasetci |
Aleksandr Fedoroviç Kerenskiy (Rusça: Алекса́ндр Фёдорович Ке́ренский; 22 Nisan (Gregoryen: 4 Mayıs) 1881; Simbirsk, Çarlık Rusyası – 11 Haziran 1970; New York, ABD), Rus siyasetçi. 1917 Şubat Devriminden sonra Rus hükümetinin üyesi, Temmuz ayından itibaren de Geçici Hükûmetin Başbakanı. Sosyalist Devrimci Parti (SR) üyesi.
Çocukluk ve öğrenim
Kazan Üniversitesi rektörü Födr Kerensky’nin oğlu olarak Simbirsk (günümüz Ulyanovsk)’te dünyaya geldi. Petersburg Üniversitesinde hukuk öğrenimi görürken Narodnik harekete ilgi duydu ve mezun olduktan sonra avukat olarak çalışırken Sosyalist Devrimci Parti (SR)'ye katıldı. Tanınmış bir avukat olarak siyasi suçlardan yargılanan pek çok devrimciyi savundu. 1912'de Volks'tan İşçi Grubu'nun (Trudovikler), SR adayı olarak Duma üyesi (milletvekili) seçildi. Ilımlı solun güzel konuşan, etkin bir politikacısı olarak ünlendi.
Şubat Devrimi
Kerenski daha radikal bazı sosyalistlerin tersine, Rusya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesini destekledi. Şubat Devrimi (1917) üzerine de monarşinin kaldırılmasını savundu. Petrograd İşçi ve Asker Sovyeti'nin başkan yardımcılığı göreviyle, Duma tarafından oluşturulan geçici hükümette adalet bakanlığı görevini büyük bir istekle kabul etti. Her iki iktidar organında da görev alan tek kişi olarak bu iki iktidar odağı arasında arabuluculuk işlevini üstlendi. Ancak devrimin getirdiği özgürlük ortamının hükümetin aldığı kararlara olumsuz etki etmesi dolayısıyla yasakları uygulamaktan çekinmedi. Devrimci önderlerin halk arasında en çok tanınan ve desteklenenlerinden oldu.
Şubat Devrimi başladığında Duma'daki inkılapçı üyelerin ağır topu olduğu düşünülen Kerenski "Petersburg Sovyeti"nin başkan yardımcılığına getirildi. Geçici hükümet kurulduğunda SR'nin sağ kanadını temsilen Adalet Bakanı olarak kabineye girdi. Kerenski'nin partisi Sosyalist-Devrimcilerden kopan bir grup olan Trudovikler idi. Ama "SR" (Sosyalist-Devrimci) olarak biliniyordu.
Mayıs ayında Harbiye Bakanlığına getirildi ve STAVKA (Genelkurmay) Başkanı Mikhail Vasiliyeviç Alekseyev'i görevinden alıp yerine Aleksey Alekseeviç Brusilov getirdi.
Kerenski hükümette görev aldığı dönemde ikili ve çelişkili siyasetiyle dikkat çekse de yaptığı hataları hükümet ortakları ve subaylara yükleyerek suçlamalardan kurtulmayı başardı. Mayıs 1917'de hükümetin açıkladığı - Kerenski'nin onayladığı - savaş hedeflerine halkın gösterdiği tepki karşısında çok sayıda bakan istifa etmek zorunda kaldı. Ancak ısrarlı bir savaş savunucusu olmasına rağmen kaypak taktiklerle iktidarda kaldı. Oluşturulan yeni hükümette savaş ve donanma bakanlıklarını üstlenen Kerenski en etkili üye durumuna geldi. Yeni bir saldırı planı hazırlayarak cepheyi dolaşmaya gitti. Moral bozukluğu içindeki birliklerde savaş gücünü ve devrimi savunma isteğini artırmaya yönelik çoşkulu konuşmalar yaptı.
1916 "Brusilov Taarruz"'un kahramanı olan Brusilov'un komutasıyla Alman İmparatorluğuna karşı genel taarruza geçti ("Kerensky Taarruzu"). Ancak genel taarruz başarısız olunca sorumluluğu Brusilov'a yükleyerek onu görevinden aldı ve 13 Temmuz'da yerine Lavr Georgiyeviç Kornilov'u tayin etti.
Ama konuşma yeteneği savaş yorgunluğunu ve askerler arasındaki disiplinsizliği ortadan kaldıramadı. Kerenski'nin Galiçya saldırısı ağır bir yenilgiyle sonuçlandı.
Temmuz'da geçici hükümetin yeniden düzenlenmesi zorunluluğu doğunca, katı siyasi inançları bulunmayan ve dramatik konuşma becerisiyle halkın geniş desteğini sağlayabilen Kerenski başbakan oldu. Ancak bu göreve geldiğinde daha radikal bi tutum sergileyen ve tüm devrimci hareketi sindirmeye çalışan Kerenski yasaklarla dolu bir dizi kararname çıkardı. Kerenski'nin başbakanlığı döneminde uygulanan bazı yasaklar şunlardır:
- Hükümetten izinsiz bildiri yayınlanması yasaklandı.
- Bolşeviklere ait matbaa basılarak Pravda gazatesinin yayımı yasaklandı.
- Lenin hakkında idam kararı çıkarıldı.
- Trotski ve diğer Bolşevik liderler tutuklandı.
Kısa süre sonra general Lavr G. Kornilov'u başkomutanlıktan uzaklaştırıp bu görevi de üstlenince (Ağustos 1917) ılımlıları ve subayları karşısına aldı. Aynı zamanda köklü sosyal ve ekonomik dönüşümlerin gerçekleştirilmesini reddederek ve kişisel iktidarını kurmaya yönelerek sol kanadın da güvenini yitirdi.
Ağustos ayında Kornilov devrimci hareketlenmenin Rus ordusunu tehlikeye soktuğunu düşünerek bir darbe gerçekleştirmeyi planladı. Kornilov darbe amacıyla birliklerini cepheden Sankt Peterburg'a gönderince Kerenski tarafından görevinden alındı. Darbe girişiminden korkan Kerenski en önemli siyasi güç olan Bolşeviklerden yardım istedi. Kornilov Bolşeviklerin büyük şehirlerde oluşturduğu savunma hattı karşısında başarısız oldu. Bu darbe girişiminden sonra, Bolşevikler daha da güçlendi.
Ekim Devrimi
Ekim 1917'de Finlandiya'dan dönen Vladimir İlyiç Lenin Bolşevikleri geçici hükûmeti devirmeye çağırdı. Kerensky 24 Ekim sabahı Harp Okulu öğrencilerini kullanarak Bolşevik yayın organı Pravda gazetesinin basımevine saldırılmasını emretti. Lev Davidoviç Troçki'nin komutası altındanki Kızıl Muhafızlar saldırıya karşı direnişe geçti. Kızıl Muhafızlar başkentin stratejik mevkiilerini ve hükümet binalarını ele geçirdi. 7 Kasım (eski takvimle 25 Ekim)'da Bolşevikler hükümetin bulunduğu Kışlık Saray'a hücum etti. Kerensky Petrograd'dan kaçarak Pskov'a gitti. Fakat diğer bakanların tamamı yakalandı.
Pskov'daki süvari birliklerini örgütleyen Kerensky o dönemde Çar Köyü (Tsarskoye Selo) denilen Sankt Peterburg kentinin Puşkin semtini işgal etti. Bu kentin adı 1918'de Bolşevikler tarafından "Çocuk Köyü" anlamına gelen Detskoye Selo olarak değiştirildi. Kerenski bu saldırıda da başarısız olunca birkaç hafta gizlendikten sonra Fransa’ya iltica etti. Sonradan gittiği ABD'de anılarını yazdı[1] ve 1970 yılında hayata veda etti.
Kaynakça
- ↑ http://www.amazon.co.uk/Kerensky-Memoirs-Russia-Historys-Turning/dp/B001BBQRG8/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1228809653&sr=8-1 amazon.co.uk adresinde kitabın tanıtım sayfası
Wikimedia Commons'ta Aleksandr Kerenski ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Kerensky'in Genelkurmay Başkanları
Mikhail Vasiliyeviç Alekseyev
Aleksey Alekseeviç Brusilov
Lavr Georgiyeviç Kornilov
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Georgi Lvov |
Rusya Geçici Hükûmeti Başkanı 21 Temmuz 1917 - 8 Kasım 1917 |
Sonra gelen: Vladimir İlyiç Lenin Halk Komiserleri Konsey Başkanı |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
