Sovyet-Polonya Savaşı

Sovyet-Polonya Savaşı
Rus İç Savaşı
Tarih 1919 - 1921 Bölge Orta ve Doğu Avrupa Sonuç Sınırlı Polonya zaferi Riga Antlaşması
Taraflar
Rusya SFSC  Ukrayna SSC	Polonya Cumhuriyeti Ukrayna Halk Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Leon Troçki Mihail Tuhaçevski (Batı Cephesi) Alexandr Yegorov (Güneybatı Cephesi) Semyon Budyonni (1. Süvari Ordusu)	Józef Piłsudski Tadeusz Rozwadowski Edward Rydz-Śmigły Władysław Sikorski Semen Petlyura
Güçler
1919 başları ~50.000'den fazla[1] 1920 yazında yaklaşık 800.000	1919 başları ~50,000'den fazla[2] Ağustos 1920'de ~738.000 civarı
Kayıplar
Yaklaşık 60,000 ölü 80,000 – 157,000 esir [3][4] (Arka alan personeli de dahil olmak üzere)	Yaklaşık 48,000 ölü[5] 113,518 yaralı 51,351 esir ------------------------ 1918 - 1920 dönemi Polonya Silahlı Kuvvetleri isimleri ölümcül kayıplar toplam 47,055

1920 Haziran Polon İlerlemesi

1920 Ağustos Sovyet İlerlemesi

Sovyet-Polonya Savaşı, Ukrayna'yı ele geçirmeye çalışan Polonya ile Sovyet Rusya arasında çıkan çatışma (1919-20). 1939'a kadar değişmeden kalan Sovyet Rusya-Polonya sınırının çizilmesiyle sonuçlanmıştır. 18. yüzyıl Büyük Polonya'sının sınırlarına yeniden kavuşmak isteyen (1919 ilkbaharında Brest, Minsk ve Lvov'un işgali) ve Almanya'daki Bolşevik tehdidinin bir Alman-Sovyet sınırı kurulmasına, yani Polonya'nın ezilmesine yol açacağına inanan Polonya devlet başkanı Józef Piłsudski bu durumda doğuya yöneldi. Burada Sovyet ve Polonya devletleri arasında yalnızca geçici bir sınır oluşturan Curzon Hattı bulunuyordu. 24 Nisan 1920'de Polonya Ordusu, Ukrayna'yı işgal ederek, Dinyeper kıyısını 200 km boyunca ele geçirdi ve Ukraynalı milliyetçi lider Semen Petlyura ile ittifak kurarak 7 Mayıs 1920'de Kiev'i işgal etti. Kuzeyde ise general Władysław Sikorski Polesiye'yi işgal etti.

Polonyalıların Kiev'e kadar ulaşan yıldırım harekâtı, millî duyguları ve devrimci ideolojiyi canlandırarak eski çarlık ordusunun birçok subayının (bu arada Aleksey Brusilov'un) yeni Sovyet rejimine katılmasına yol açtı. Lev Kamenev, harekatı yönetirken, Ukraynalı köylüler Polonya ordusunun geri hatlarına saldırdılar. 14 Mayıs'ta Mihail Tuhaçevski, Borisov istikametinde saldırıya geçti ve Polonyalıları geri püskürttü, Budyonni'nin bolşevik süvarileri Polonya kuvvetlerini Kiev'i boşaltmak zorunda bıraktırdı (10 Haziran 1920) ve Jitomir'e doğru saldırıya geçti. Polonya kuvvetleri, Minsk (11 Temmuz), Wilno (15 Temmuz) ve Grodno'yu (20 Temmuz) boşaltmak zorunda kaldı. Budenniy 4 Ağustos'ta Galiçya'ya girdi ve Tuhaçevski Polonya kuvvetlerinin başlıca ikmal yolu olan Varşova-Danzig demiryolunu kesmeye çalıştı.

Sovyet ordusunun Haziran 1920'de başlattığı karşı saldırı temmuzun sonuna doğru eski Polonya sınırına ulaştı ve ağustos başında Varşova'nın dış mahallelerine kadar ilerledi. Varşova tehdit altına girmiş ve Moskova'da devrimi Ren'e kadar yayma umudu yeniden doğmuştu. Rusların Polonya'da bir Sovyet hükümeti kurabilme ve hatta Almanya'ya kadar ilerleme ihtimali Batı Avrupa devletlerini, özellikle de Fransa ve İngiltere'yi endişelendirdi. 24 Temmuz 1920'de Polonya Ordusu'na askeri danışman olarak Fransız general Maxime Weygand başkanlığında bir Fransız-İngiliz heyeti gönderildi.

Polonya'da General Henrys'in 200 subayını hazır bulan ve bunları hemen savaş meydanının her yanında görevlendiren Weygand, 4. Kızıl Ordu'yu Varşova'nın kuzeyinde durdurmak amacıyla bir manevra hazırladı. Bu arada, altı tümenlik bir kuvvet de Sovyet kuvvetlerinin gerilerine saldırmak üzere Lublin'de toplandı. Karşı saldırı 12 ağustos 1920'de Varşova dolaylarında başladı. Polonya ordusunun karşı saldırısı Sovyet ordusunu geri çekilmek zorunda bıraktı. Kuzeyde Polonya süvarileri, 15 Ağustos'ta cüretkâr bir saldırıyla 4. Kızıl Ordu'nun komuta merkezini yok ettiler. Polonya kuvvetleri, 20 Ağustos'ta Bug ve 25 Ağustos'ta Nyemen'e ulaştı.

Savaştan Önce Polonya Toprakları

Sovyetlerin uğradığı bozguna rağmen Tuhaçevski 10 Eylül'de durumu düzeltmeyi ve 20 Eylül'de Minsk-Molodeçno hattı üzerindeki mevzilerde tutunmayı başardı.

12 Ekim 1920'de Polonya ve Sovyetler Birliği, Riga'da bir ateşkes yaptılar. Fransa ile Polonya arasındaki ittifak antlaşması (Şubat 1921), Polonya-Sovyetler Birliği ilişkilerinin normalleşmesini belirleyen Riga Antlaşması'yla sonuçlandı. 18 Mart 1921'de imzalanan Riga Antlaşması'yla Belarus ve Ukrayna topraklarının bir bölümü Polonya'ya bırakılmakla birlikte, Ukrayna'nın büyük bölümünün bir Sovyet cumhuriyeti olarak kalması karara bağlandı.

Kaynakça

1. Davies 2003, s. 39
2. Davies 2003, s. 41
3. NDAP 2004 Official Polish government note about 2004 Rezmar, Karpus and Matveev book.
4. Matveev 2006
5. Norman Davies (1972). White eagle, red star: the Polish-Soviet war, 1919–20. Macdonald and Co.. s. 247. http://books.google.com/books?id=2ES0AAAAIAAJ. Erişim tarihi: 23 October 2011.