Sosyalist Devrimci Parti
| Sosyalist Devrimci Parti Партия социалистов-революционеров | |
|---|---|
| Kısaltma | SR |
| Slogan(ları) | Dayanışmayla, haklarını elde edebilirsin! |
| Kuruluş tarihi | 1902 |
| Kapanış tarihi | 1940 |
| Bölünme | Sol SR |
| Gazete(leri) | Devrimci Rusya |
| İdeoloji |
Tarım sosyalizmi Narodnizm |
| Siyasi pozisyon | Sol |
| Uluslararası üyelik |
İkinci Enternasyonal (1889-1916) İşçi ve Sosyalist Enternasyonali (1923-1940) |
|
| |
%2C_Russian_revolutionary_(small).jpg)
Sosyalist Devrimci Parti (bazı yerlerde Sosyalist Devrimcilerin Partisi) veya SR'lar (Rusça: Па́ртия социали́стов-революционе́ров / Partiya Sotsialstov-revolyutsionerov, kısaca; ПСР / PSR, па́ртия с.-р. / partiya s.r.; эсе́ры / eser), 20. yüzyıl başlarında Rusya İmparatorluğu ve Sovyetler Birliğinde faaliyet gösteren siyasi partidir.
SR'nin kökeni Narodnik ve Rus popülist hareketlerine kadar uzanır. Catherine Breshkovsky ve Grigory Gershuni tarafından kurulan Rusya Siyasi Kurtuluş İçşi Partisi, Victor Chernov'un Revolutsionnaya Rossiya gazetesi gibi 1890’lu yıllarda örgütlenen yöresel sosyalist devrimci grupları toplayarak kurulan Sosyalist Devrimciler Kuzey Birliğinden 1901’de meydana gelmiştir. Parti organ gazeteleri Znamia Truda (İşçinin sancağı), Delo Naroda (Halkın davası) ve Volia Naroda (Halkın iradesi). Gershuni, Breshkovsky, A.A. Argunov, N.D. Avksentiev, M.R. Gots, Mark Natanson, N.I. Rakitnikov (Maksimov), Vadim Rudnev, N.S. Rusanov, I.A. Rubanoviç ve Boris Savinkov gibi isimler de parti liderleri arasında yer almışlardır.
SR programı hem demokratik sosyalist hem de çiftçi sosyalist çizgiyi takip etmiştir. Bolşevik’in toprağın devletleştirmesine karşı toprağın toplumlaştırmasını savunmuş ve Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik ve Menşevik) ile farklı olarak Marksist değildi. SR'liler Proletariat değil çiftçi sınıfın Rusya'nın devrimci sınıf olacağına inanıyorlardı.
1890'lu yıllarda Rusya'da gerçekleşen ekonomik kalkınmayla hızla gelişen kent işçilerinin beğenini kazanmak için hitab edecek kitleyi genişleştirmeye çalışmışlardır. Amacı "halk" kavramını genişleterek Çar rejimine karşı çıkan bütün toplumsal unsurlarını kapsamaktı.
1905 Rus Devrimi, 1905 Moskova Ayaklanması, Moskova ve Sankt Peterburg Sovyetlerinde aktif rolü oynamıştır. Resmî olarak "Duma" (meclis) seçimlerini boykot ettiği halde 1906'de yapılan ilk seçimde 34, 1907'de yapılan ikinci seçimde 37 milletvekili çıkarmıştır.
Sosyalist Devrimci Çatışma Organizasyonu
SR'nin hem siyasi hem de kırsal devrimin temel taktiği terörizm olmuştur. Gershuni önderliğindeki SR Çatışma Organizasyonu (Боевой Организации ПСР), devlet yetkililerine karşı suikast düzenlemekle sorumlu olup partinin siyasi faaliyetlerini tehlikeye atmamak için partiden ayrı olarak yönetilmiştir. Dmitry Sipyagin ve Plehve olmak üzere iki içişleri bakanı ve Duk Sergey Aleksandroviç, Ufa valisi N.M. Bogdanoviç ve birçok yüksek rütbeli yetkilileri öldürmüştür.
1903’te Gershuni, temsilcisi ve aynı zamanda Okhrana (gizli polis)’nın ajanı olan Yevno Azef'in ihanete uğrayarak tutuklanmıştır. Gerchuni’nin yerine örgütün yeni lideri seçilen Azef, Okhrana’ya çalışmaya devam ederek bazen terör oprasyonlarını yönetmiş bazen de arkadaşlarını Okhrana'ya teslim etmiştir. Boris Savinkov, "Amiral Dubasov Suikastı" başta olmak üzere çeşitli operasyonları yürütmüştür.
Azef (Çatışma Organizasyonu)
Savinkov (Çatışma Organizasyonu)
Spiridonova (Sol SR)