Botsvana

Koordinatlar: 24°40′G 25°55′D / 24.667°G 25.917°D

Botsvana Cumhuriyeti Lefatshe la Botswana (Setsvana) Republic of Botswana (İngilizce) Botsvana
Bayrak Arma
Slogan: Pula (Yağmur)
Marşı: Fatshe leno la rona (Kutsanmış olsun bu asil ülke)
Başkent		Gaborone 24°40′G 25°55′D / 24.667°G 25.917°D
En büyük		Başkent
Resmî diller		İngilizce, Tsvana (ulusal)
Hükûmet		Cumhuriyet
•	Cumhurbaşkanı	Ian Khama
Kuruluşu
•	Bağımsızlık	30 Eylül 1966
Yüzölçümü
•	Toplam	582.000 km^2 (48.) 225.000 mil^2
•	Su (%)	2.5
Nüfus
•	2012 tahmini	2.098.000[1] (144.)
GSYH (SAGP)		2009 tahmini
•	Toplam	26,563 milyar $
•	Kişi başına	14.906 $
GSYİH (düşük)		2008 tahmini
•	Toplam	13,461 milyar $
•	Kişi başına	7.554 $
Gini (2007/08)		60.5 çok yüksek
İGE (2009)		0.694 Hata: Geçersiz İGE değeri · 125.
Para birimi		Pula (BWP)
Zaman dilimi		Şablon:Tz
•	Yaz (SU)	not observed (UTC)
Trafik akışı		sol
Telefon kodu		+267
Internet TLD		.bw

Botsvana Cumhuriyeti (Setsvana: Lefatshe la Botswana; İngilizce: Republic of Botswana), Afrika kıtasının güneyinde bulunan ve denize kıyısı bulunmayan kara ülkesi. Ülke güney ve güneydoğu bölümünde Güney Afrika Cumhuriyeti, kuzey ve batısında Namibya, kuzeydoğu bölümünde ise Zambiya ve Zimbabve ile komşu konumundadır. Ülkenin kuzey bölümünde, Kasane şehri yakınlarında dünyanın dört ülke sınırının kesiştiği tek nokta olarak kabul edilen, ancak söz konusu Botsvana, Zambiya, Zimbabve ve Namibya ülkelerinin sınır anlaşmaları ile sınırlarına karşılıklı olarak resmiyet kazandırmadıkları için kabul görmeyen bir sınır noktası mevcuttur.^[2][3] Bostvana, Afrika kıtası üzerinde demokrasi alanında en gelişmiş ülke olarak kabul görmektedir.^[4] 2011 yılında açıklanan İnsani Gelişme Endeksi verilerinde, Botsvana Afrika kıtasının güneyinde bulunan ülkeler içerisinde en yüksek verilere ulaşmıştır.

Ülke genelinde 2007 verilerine göre yetişkin nüfusun %24'si HIV virüsü taşımakta olup, bu oran dünya genelindeki en yüksek ikinci orandır.^[5]

Coğrafya

Botsvana uydu görüntüsü

Botsvana kıta üzerinde 582.000 km²'lik bir yüz ölçümüne sahiptir. Ülke genelinde 2 milyona yakın bir nüfus yaşamakta olup, bu veriler ile dünya üzerinde nüfus yoğunluğu az olan ve seyrek bir yerleşimi olan ülkelerden bir tanesidir. Afrika'nın çöllerinden biri olan Kalahari çölü, ülkenin güney bölümünde önemli bir kısmı kaplamaktadır. Bu bölümler Savan adı verilen geniş çayırlar ile kaplıdır. Ülkenin kuzeybatısında dünyada denize dökülmeyen iç deltalarından olan Okavango Deltası bulunmaktadır. Ayrıca Limpopo Nehri, Kuando Nehri ve Zambezi Nehri ülkenin diğer önemli nehirlerini oluşturmaktadır. Güney Afrika Platosu'nun bir parçasını oluşturan Botsvana, yüzey şekillerinin tepelik ve yer yer kırık olduğu güneydoğu kesimi dışında bir düzlük biçimindedir. En yüksek noktasını 1.489 m ile Tsodilo Tepelikleri oluşturmaktadır.

Ülkenin toplamda sahip olduğu 4.013 km'lik sınır hattının 1.360 km'si Namibya, 1.840 km'si Güney Afrika Cumhuriyeti, 813 km'si Zimbabve ve 1 km'den az olmak üzere de Zambiya ile oluşmaktadır. Ülke nüfusun büyük bir çoğunluğu ülkenin doğu bölümünde yaşamaktadır.

İklim

Botsvana yaban hayatı

Ülke genelinde kurak ve yarı çöl iklimi hakim bir konumdadır. Sıcaklıklar yıl içerisinde yazın 35 °C, kışın ise 20 °C aralığında seyretmektedir. Özellikle kış aylarında ülke genelinde gece sıcaklıkları büyük oranda düşüş göstermekte olup, gece ile gündüz farklarının 20 °C kadar çıkabilme durumunda don oluşumuna sebebiyet verebilmektedir. Ülke yılın altı ila dokuz ayını kurak dönem olarak geçirmekte, en çok yağışlar Aralık ile Mart ayları arasında gerçekleşmektedir.

Yaban hayat

Ülke sınırları içerisinde birçok yaban hayvan bulunmaktadır. Filler, zürafalar, çeşitli antilop türleri, aslanlar, leoparlar, çitalar, su aygırları ve zebralar bu yaban hayatın bir parçası olarak Bostvana'da gözlemlenebilmektedir. Özellikle Okavango Deltası zengin yaban hayvan çeşitliliğine sahiptir.

Nüfus

Botsvana yerlileri

Ülke toplamda 2.098.000 nüfusa sahip olup, etnik olarak aşağıda belirtilen gruplardan oluşmaktadır:^[6]

• Sotho-Tswana %75,5
• Shona %12,4
• San %3,4
• Khoikhoi %2,5
• Ndebele %1,3
• Diğer %4,9, içerisinde %2 Avrupalı.

Ülkenin bağımsızlığını kazanması sonrası hızla artan nüfus, özellikle AIDS nedeniyle gerçekleşen ölümler nedeniyle önemli bir artışı beraberinde getirememiştir. 2008 yılında Zimbabve'de yaşanan kriz sonrası ülkenin nüfusu hızla artmış, o dönemde 800.000 Zimbabveli Botsvana'ya geçerek mülteci olarak yaşamını sürdürmüştür.^[7]

Dil

Botsvana'nın İngilizce ve Setsvana olmak üzere iki resmi dili mevcuttur. Ülkenin parlamentoda konuşulan ve günlük gazetelerin dili İngilizce olup, orta öğretim seviyesinden itibaren dersler İngilizce öğretilmektedir. Halkın büyük çoğunluğu ise günlük hayatta Setsvana dili ile iletişim kurmaktadır. Öğrencilerin okula başladığı ilk öğretim seviyesinde dersler Setsvana dilinde verilmektedir.

Din

Ülke genelinde yerel dinlere inananların oranı nüfusun neredeyse yarısına denk gelmektedir. Botsvana'da halkın %49,2'si yerel dinlere inanırken, %29'u hristiyan dininin protestan mezhebine, %9'u katolik mezhebine göre dini inançlarını yaşamaktadırlar. Avrupalılar tarafından misyonerlik faaliyetleri sonucu öğretilmeyen Afrika hristiyanlığı dinine ise inananların oranı %12 civarındadır. Botsvana'da İslamiyet hemen hemen hiç görülmemekte olup, 5000 kişiden biraz fazla kişinin bu dine mensup olduğu bildirilmiştir.^[8]

Eğitim

Botsvana dünya üzerinde okul zorunluluğunun bulunmadığı çok az sayıda ülkelerden bir tanesi konumundadır. Ülke genelinde bulunan ilk ve orta öğretim okullarının yanı sıra başkent Gaborone'de bir üniversite bulunmaktadır.

Sağlık

Bağımsızlığını kazandıktan sonra sağlık konusunda önemli adımlar atan ülke, en küçük yerleşim bölgelerinde bile sağlık hekimliği bulundurmaktadır. Şehirlerde bulunan 17 sağlık merkezinin yanı sıra, gezici sağlık birimlerini de bulunduran ülke, bu sayede tüm nüfusa sağlık hizmetlerini verebilme olanağı yakalamaktadır.

Botsvana'da halkın %24'e yakın bir bölümü HIV virüsü taşımaktadır. Son yıllarda bir dönem %37 düzeyinde olan oran bu oranlara indirilmiş olsa da ülke dünya üzerinde yetişkin nüfusun bu virüse sahip olduğu en yüksek ikinci ülke konumundadır.^[9]

Tarih

Bechuanaland 1885

Botsvana'nın bağımsızlığını kazanmadan önce hakim olduğu bölgeler Bechuanaland adı ile anılmaktaydı. O dönemlerde Birleşik Krallık emperyalist güçlerinin kıtanın güneyinde ilerlemesi ve Boerlerin kurduğu Boer Cumhuriyetleri'nin bölgede art ardına kurdukları devletler ile sıkıntılı bir süreç yaşayan Batsvana halkı için bu durum bir tehdit oluşturmuş, bunun neticesinde güçlerini ve bölgelerini birleştirerek varlıklarını koruma yolunu seçmişlerdir.^[10] Birleşik Krallık hükumeti, Batsvana halkının birleşerek oluşturduğu bölgeyi 30 Eylül 1885 tarihinde himayesi altına aldığını açıklamıştır. Bu karar neticesinde yerel halk Boerlerin baskınlarına karşı İngiliz himayesini elde etmiştir. Britanya hükumetinin himaye altına alma kararının arka planında bölgede son dönemde yaşanan siyasi değişimler ve başta altın olmak üzere bölgede bulunan zengin yeraltı madenleri yatmaktaydı. Bölgede, 30 Eylül 1966 tarihinde Botsvana devletinin kurulması ile İngiliz hakimiyeti ve himayesi sona ermiştir. Botsvana bağımsızlığını kazandıktan sonra İngiliz Milletler Topluluğu üyesi olmuştur.

İdari yapılanma

Botsvana bölgeleri

Botsvana kendi içerisinde dokuz ayrı bölgeye ayrılmış durumdadır. District olarak adlandırılan bölgeler şu şekildedir:

1. Merkez Bölgesi
2. Ghanzi Bölgesi
3. Kgalagadi Bölgesi
4. Kgatleng Bölgesi
5. Kweneng Bölgesi
6. Kuzeydoğu Bölgesi
7. Kuzeybatı Bölgesi
8. Güneydoğu Bölgesi
9. Güney Bölgesi

Ayrıca bakınız: Botsvana'nın bölgeleri

Şehir

Ülke nüfusunun büyük bir bölümü doğu bölgelerde yaşamakta olup, ülkenin en büyük şehri aynı zamanda başkent konumunda da bulunan Gaborone'dir. Ülkenin 2005 verilerine göre en büyük üç şehir merkezi sırasıyla Gaborone (214.412), Francistown (91.777) ve Molepolole'dir (65.570).

Ayrıca bakınız: Botsvana'daki şehirler listesi

Ekonomi

Ülke genelinde nin önemli yer altı madenleri mevcut olup, bu madenlerden elmasın toplamı ülke ihracatının %70'ini oluşturmaktadır. Elmasın yanı sıra bakır, nikel, tuz, gümüş, kömür ülkenin sahip olduğu diğer başlıca yer altı madenleridir.

Chobe Ulusal Parkı'nda turizm turları

Turizm gelirleri ülke için önem arz etmektedir. Botsvana'nın sahip olduğu önemli ulusal parklar turistlerin bu ülkeyi ziyaret etmesinde öncelikli sebeplerden birini teşkil etmektedir. Ülkede bulunan ulusal parklar şu şekildedir:

• Chobe Ulusal Parkı
• Gemsbok Ulusal Parkı, (Kgalagadi Transfrontier Ulusal Parkın bir parçası)
• Makgadikgadi Pans Ulusal Parkı
• Nxai Pan Ulusal Parkı

Ülkenin para birimi Pula, Dolar ve Euro karşısında sağlam bir yapıya sahiptir.

Ülke Afrika kıtasında bulunan diğer ülkelere göre daha sağlam bir ekonomik altyapıya sahiptir. Son dönemlerde ekonomisi yıllık %9 dolaylarında büyüyerek en fakir ülkelerden biri konumundan, orta düzeyde bir ülke konumuna gelmiştir. Afrika içerisindeki devletler arasında en yüksek kredi derecelendirme notuna sahip olan Botsvana, 2007 yılında ABD'de başlayan ekonomik krizin etkisi ile iki dönem ardı ardına ekonomik büyüme yakalamayarak resesyona girmiştir.^[11]

Ulaşım

Botsvana haritası

Ülke genelinde şehirler arasında var olan karayollarının çoğu asfaltlanmış konumdadır. Bunun haricinde kalan ikinci derece yolların çoğu toprak ve çakıldan oluşmaktadır. Ulusal Park içerisinde yer alan yolların birçok bölümünde derin çukurlar mevcuttur. Özellikle yağmur dönemlerinde şiddetli yağmur nedeniyle birçok yol zarar görmekte ve kullanılamaz bir hal alabilmektedir.

Ülkede Botsvana devlet demiryolları olan Botswana Railways, mevcut olan toplam 700 km'lik demiryolunu işletmektedir. Demiryolu ağı Güney Afrika Cumhuriyeti sınırından, Lobatse, Gaborone, Francistown'dan Zimbabve şehri Plumtree'ye kadar uzanmaktadır.

Botsvana genelinde karayolu bağlantılarını uzun olması, yollarında pek sağlıklı olmaması nedeniyle birçok irili ufaklı havaalanları bulunmaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti şehri Johannesburg'dan Gaborone, Maun ve Kasane şehirlerine direkt uçuşlar mevcuttur.

Kaynakça

1. Nüfus bilgileri
2. [Ian Brownlie, Ian R. Burns: Botswana-Zambia (Quadripoint issue). In: African Boundaries: A Legal and Diplomatic Encyclopaedia. C. Hurst & Co., London 1979, ISBN 0-903983-87-7, Sayfa 1098–1108.; African tripoints adı ile özeti: Botswana-Namibia-Zambia, Michael Donner / Jesper Nielsen] (İngilizce/Almanca)
3. Dörtlü sınır bölgesi
4. [Salzburger Nachrichten, 16.Oktober 2009 "Botswana – ein Lichtblick in Afrika"] (Almanca)
5. Botsvana'da HIV verileri (İngilizce)
6. Nüfus bilgileri (İngilizce)
7. [Betts, Alexander; Kaytaz, Ezra (2009). National and international responses to the Zimbabwean exodus: implications for the refugee protection regime. Research Papers. 175. Policy Development and Evaluation Service, United Nations High Commissioner for Refugees.]
8. www.state.gov
9. Dünya genelinde HIV virüsü - Botsvana'nın konumu (İngilizce)
10. (Almanca)
11. Ekonomik değerler (İngilizce)