Dadaloğlu

Dadaloğlu, (gerçek adı: Veli) Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskan politikasına tepki olarak tanınmış bir Halk ozanıdır. 18. yüzyılın son çeyreğinde Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğup 19. yüzyılın ortalarında öldüğü bilinmektedir. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında kesin bilgi yoktur.

Dönemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda iki ayrı edebiyat çeşidi vardı. Saray Edebiyatı ve divan edebiyatı Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Arapça kelimelerin harmanlanmış hali ile yazılıyordu. Bu dil, günlük konuşmada kullanılmıyordu ve nüfusun çoğu için anlaşılabilir değildi. Folklor edebiyatının bilinen en yaygın türü koşma adlı şiir türüdür.^[1] Koşma şiir türünün özel bir ezgiyle söylenine ise Varsağı denirdi.

Biyografi

Dadaloğlu güney Anadolu'da (Nur Dağları ve muhtemelen Toros Dağları) dağlık bölgelerde yaşıyordu. Diğer adı Veli idi. Bu isim şairlerin kullandığı mahlas (takma ismi) ismiydi. Oğuzların Avşar boyundandı. Osmanlı Devleti'nin konar-göçer Avşar, Karsantı, Sırkıntı, Bozdoğan, Kırıntı, Berber, Menemenci gibi Türkmen aşiretlerini yerleşik hayata geçirmek için verdiği uğraş, yer yer başkaldırılara ve çatışmalara neden olmuştur. Dadaloğlu'nun şiirleri, yerleşik hayata geçmek istemeyen Türkmen aşiretlerinin sesi ve sözlü tarihi sayılabilir. Bu itirazlardan dolayı Osmanlı Avşarlara tarım arazileri verdi. Ama o yine de kabile üyelerinin en geleneksel göçebe yaşam tarzını tercih ve Osmanlı yüksek komutanı karşı mücadele etti.

Dadaloğlu mücadelesini şiirlerinede yansıtmış, halkının duygularını ve tepkilerini konu almıştı. Bunun için şu sözleri söylemiştir;^[2]

Ferman padişahınsa, Dağlar bizimdir...

Mücadelenin sonunda, nihayet Osmanlı hükümeti halkı yerleşik yaşamaya ikna etti. Yeni yerleşkeler İç Anadolu'da, eski alanın kuzeyinde oldu. Dadaloğlu Sivas'ın Şarkışla ilçesinin Kavaklıpınar köyünde ölmüştür.

Kaynakça

1. Koşma Nedir? (Türkçe)
2. İlyas Örskaya: Edebiyat Bilgileri, Final yayınları ISBN 978-605-374-046-9 p 197