Mezamorta Hüseyin Paşa
| Mezamorta Hüseyin Paşa | |
|---|---|
 | |
| Osmanlı Kaptan-ı deryası | |
| Görev süresi 1689-1690 | |
| Yerine geldiği | Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Mısırlıoğlu İbrahim Paşa |
| Görev süresi 1695 - 21 Temmuz 1701 | |
| Yerine geldiği | Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa |
| Yerine gelen | Abdülfettah Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 21 Temmuz 1701 |
Mezamorta Hüseyin Paşa (d. ? - ö. 21 Temmuz 1701) Osmanlı devlet adamı ve Osmanlı Donanmasının 1688–1689 ile 1696-1701 yılları arasında iki kez Kaptan-ı Deryası. Venediklilerle yapılan bir savaşta çok ağır bir şekilde yaralanmasına rağmen iyileşip geri dönmesinden dolayı İtalyanca Mezzomorto (yarı ölü) ifadesinden bozma Mezamorta lakabını almıştır. (Mezemorta, Mezomorto ya da Mezamorto Hüseyin Paşa olarak da anılır.)[1][2]
Hayatı
Türk asıllı[3] ya da Hristiyanlıktan dönerek Müslüman olmuş bir Mayorka'lıdır.[4] Belgelerde adı ilk kez Cezayir Beylerbeyliği'nde bir reis (Gemi kaptanı) olan Hüseyin Ağa olarak 1674'te geçmektedir.
Fransız Amirali Abraham Duquesne, Hristiyan esirleri kurtarmak amacıyla, Cezayir şehrini 1682, 1683, 1684 ve 1688 yıllarında denizden bombardımana tabi tutmuştur.[5] 1682'de ilk bombardımanda Hüseyin Ağa da şehirde bulunmakta idi. Ertesi yıl Hüseyin Ağa Batı Ocağı Cezayir Beylerbeyliği donanmasının bir korsan filosunun kaptanlığını yapmıştır. 1684 yılındaki Fransa'nın Cezayir şehri bombardımanı sırasında Cezayir'de efektif siyasi güç olarak ortaya çıkan ikinci Cezayir Dayısı "Baba Hasan" onu Fransızlara rehin olarak ve müzakereler yapmak üzere göndermiştir. Hasan Ağa Fransız Amirali ile görüşmüştür ve "Yüz Yıllık Antlaşma" imzalamış ve sulh yapılmasını sağlamıştır. Hasan Ağa şehre döndükten sonra, kendini tutan denizcilerin askeri desteğiyle Dayı Baba Hasan'ı bir komplo ile öldürmüş ve onun yerine üçüncü Cezayir Dayısı olduğunu ilan etmiştir. Bundan sonra Osmanlı Devleti fiilen Cezayir'i idare eden üçüncü Cezayir Dayısı olan Hasan Paşa'yı Cezayir Beylerbeyi olarak da tayin etmiştir. Hüseyin Paşa 5 yıl kadar süre ile hem dayılık hem de beylerbeyi namı ile valilik yapmıştır. 1689'da Hasan Paşa dayılıktan ayrılmış ve dördüncü Cezayir Dayısı olarak "İbrahim Hoca" bu göreve geçmiştir. Fakat Hasan Paşa Beylerbeylik görevini korumuştur.[6]
1688–1689 döneminde ilk kez Kaptan-ı Deryalık görevini yaptı. Bu sırada Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın bir parçası olarak Venedikliler 1687'de Atina'yı ellerine geçirmekle beraber Osmanlı ordusu ve donanması tarafından hücum altında bulunmakta ve veba salgını ile uğraşmakta idiler. Nisan 1688'de Mora'dan çekildiler. Temmuz 1688'de ise daha önce amiral olarak ün yapmış ve sonra Venedik Dükü görevine seçilmiş olan ünlü "Morosini" komutanlığında Eğriboz adasına büyük bir askeri güçle çıkartma yaparak kaleyi kuşattılar. Fakat Osmanlı güçlerinin hem karadan ve hem de denizden desteğiyle kale Venediklilere karşı koydu. Venedikliler veba salgını dolayısıyla da büyük zayiat verdiler. Vebadan ölenler arasında daha önce kara komutanı olarak büyük isim yapmış olan General Königsmark da bulunmaktaydı. Ekim de Venediklilerin son hücumundan sonra Venedik ordusu 9.000 kişi zayiatla Eğriboz'dan çekildi. Venedikliler 1889'da Monemvasia kalesine de hücum ettiler fakat donanma desteği ile bu hücum püskürtüldü. 1689 yılında Mezamorta Hasan Paşa kaptan-ı deryalık görevinden alındı ve yerine Mısırlıoğlu İbrahim Paşa kaptan-ı derya oldu.
Amcazade Hüseyin Paşa kaptan-ı derya iken Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın bir parçası olarak 9 Şubat 1695 tarihinde Venediklilerle yaptığı Koyun Adaları Deniz Savaşı'nda büyük bir zafer kazandı. Sakız Adasını Venediklilerden geri aldı. 19 Eylül 1695'de Yera'da Venediklileri bir kez daha yenilgiye uğrattı. Kazandığı bu başarılardan sonra 1696 yılında yeniden Kaptan-ı Deryalığa getirildi. 1696-1701 yılları arasında bu görevi büyük bir başarıyla sürdürdü.
Mezamorta Hüseyin Paşa Osmanlı Donanmasına birçok yenilikler getirdi. 1701 yılında, Osmanlı tarihinde ilk kez olarak, Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa'yla birlikte Bahriye Kanunnamesini hazırladı[7]. 21 Temmuz 1701'de görev başında öldü.
Kaynaklar
- ↑ http://www.dzkk.tsk.tr/denizweb/turkce/tarihimiras/UnluDenizcilerimiz.php
- ↑ Orhonlu, C. "Hadjdji Husayn Pasha." Encyclopedia of Islam, New Edition. Vol. III. Ed. B. Lewis, V.L. Menage, Ch. Pellat and J. Schacht. Leiden: E. J. Brill, 1971. p. 629.
- ↑ Danışmend, İsmail Hâmi, (1971), Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi say. 172
- ↑ Panzac, Daniel. La Marine ottomane. De l’apogée à la chute de l’Empire (1572-1923). (Fransızca)
- ↑ Bknzbknz
- ↑ Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 İSBN:978-975-16-0010) say.300
- ↑ "TBMM Tutanak Dergisi, Dönem:20, Cilt: 25, Yaşama Yılı: 1977" (Türkçe). http://www.tbmm.gov.tr/tutanak/dönem20/yıl2/bas/b086m.htm. Erişim tarihi: 2007-3-13.
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa |
Kaptan-ı Derya 1695 - 1701 |
Sonra gelen: Abdülfettah Paşa |
| Önce gelen: Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa |
Kaptan-ı Derya 1689 - 1690 |
Sonra gelen: Mısırlıoğlu İbrahim Paşa |