1984'te Türkiye
1984'te Türkiye olayları.
Siyaset & Olaylar
Ocak
Şubat
- 1 Şubat - Türk heyetinin Avrupa Konseyi'nden çıkarılmamasına karar verildi. 15'e karşı 35 oyla "uzlaşı" formülü kabul edildi.
- 2 Şubat - Vergi iadesine ilişkin yasa yürürlüğe girdi.
- 3 Şubat - Sağlık Bakanlığı'na bağlı tüm hastane ve doğumevlerinde kürtaja izin verildi.
- 8 Şubat - KDV resmiyet kazandı.
- 9 Şubat - Bir grup kaçak Türk terörist Yunan gençlerin desteğiyle, THY'nin Atina bürosuna bir saat süreyle işgal etti. Yakalanan işgalciler, daha sonra serbest bırakıldı.
- 9 Şubat - Bülent Ecevit KKTC'ye gitti.
- 17 Şubat - Biri kadın yedi Dev-Sol'cu idama mahkum oldu.
- 17 Şubat - İşçi çıkarmalar sıkıyönetimin iznine bağlandı.
- 17 Şubat - Neşe Erberk, Avrupa Güzeli seçildi.
- 17 Şubat - Diyarbakır'da beş milyon TL'lik eroin ele geçti.
- 25 Şubat - Hakkâri'de Bir Mevsim adlı filmin gösterimi Sıkıyönetim Komutanlığınca yasaklandı.
- 29 Şubat - Yunan hükümeti, karasularını 12 mile çıkarma teklifini parlamentoya sunma kararı aldı.
Mart
- 1 Mart - 13 ilde sıkıyönetim kaldırıldı, 13 ilden 8'inde olağanüstü hal uygulaması başlatıldı.
- 1 Mart - Bir Türk şilebi Basra'da bombalandı. İki kişi öldü.
- 4 Mart - Batı Almanya Dışişleri Bakanı Hans-Dietrich Genscher, Ankara'ya geldi.
- 6 Mart - 60 bin öğrenciyi kapsayan öğrenci affı Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından onaylandı.
- 7 Mart - Büyükşehir Belediye Kararnamesi kabul edildi.
- 8 Mart - Yunanistan Türk savaş gemilerinin bir Yunan Destroyerine ateş açtığı iddiası ile Ankara'daki büyükelçisini geri çağırdı. Gelişmeler üzerine Türkiye de Atina büyükelçisine ülkeye dönme talimatı verdi.
- 13 Mart - Ottawa'da görevli Ticaret Müşaviri Kani Güngör'e saldıran dört Ermeni daha yakalandı.
- 13 Mart - Abuzer Uğurlu 15 yıla mahkum oldu.
- 19 Mart - Gecekondulara tapu tahsis belgesi verilmeye başlandı.
- 19 Mart - BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar, Maraş'ın 6-9 ay içinde BM'ye devrini istedi. Cuellar, Rauf Denktaş'a beş maddelik "uzlaşma metni" verdi.
- 21 Mart - Islahatçı Demokrasi Partisi kuruldu.
- 22 Mart - Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e bir mektup yollayarak Türk-Yunan ilişkilerinde arabuluculuk yapmayı teklif etti.
- 24 Mart - Yurt dışındaki işçilerin yakınlarına mektup içinde gönderdikleri dövizleri 15 yıldır çalan bir şebeke ele geçti. Olayla ilgili 11 PTT görevlisi yakalandı.
- 25 Mart - 1984 Türkiye yerel seçimleri; Anavatan Partisi (ANAP) yüzde 41,5 oy oranı ile 54 ilde belediye başkanlığı aldı. Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP) yüzde 23,4 oy oranı ile ikinci, Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 13,2 oy oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı İlk kez seçime katılan Refah Partisi (RP) yüzde 4,4 oy oranıyla sonuncu parti oldu. Seçimlerde çıkan olaylarda altı kişi öldü, 60'dan fazla kişi yaralandı.
- 27 Mart - TRT Genel Müdürlüğü'ne Tunca Toskay atandı.
- 28 Mart - Türkiye'nin Tahran Büyükelçiliği, ASALA'nın saldırısına uğradı. Askeri Ateşe Yardımcısı İsmail Pamukçu komaya girdi. Başkatip Servit Öktem hafif yaralandı, yedi Ermeni terörist tutuklandı.
- 29 Mart - Gazeteciler Cemiyeti Başkanlığı yine Nezih Demirkent'e verildi.
- 30 Mart - ABD Dış İlişkiler Komisyonu, Türkiye'ye hibe edilen 46 milyon ABD Dolar'lık kısıtlamanın kaldırılması için Maraş'ın Rum yerleşimine açılmasını talep etti. Ronald Reagan yönetimi hibenin koşula bağlanmasını protesto etti. Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu, ABD Senatosu'nun kararını "şantaj" olarak nitelendirdi.
- 30 Mart - Koç Holding olağan genel kurulunda Vehbi Koç yönetim kurulu başkanlığından ayrılarak bu görevi oğlu Rahmi Koç'a devretti.
Nisan
- 3 Nisan - Yabancı sigara ithali başladı, satışı serbest bırakıldı.
- 3 Nisan - Sabah görevinden istifa eden Halkçı Parti Genel Başkanı Necdet Calp, akşam 33'e karşı 80 oyla yeniden genel başkanlığa getirildi.
- 3 Nisan - Yunan turistlere vize kaldırıldı.
- 3 Nisan - NATO Nükleer Planlama Grubu toplantısı Çeşme'de başladı.
- 5 Nisan - Cidde-Şam seferini yapan Suudi Arabistan Havayolları'na ait DC-10 tipi bir yolcu uçağı, Suriye uyruklu bir hava korsanı tarafından kaçırılarak Yeşilköy Havaalanı'a indirildi. Yaklaşık 3,5 saat sonra operasyonla eylemci etkisiz hale getirildi.
- 5 Nisan - Fahrettin Aslan Paris'te yakalanarak yurda getirildi.
- 6 Nisan - MDP Genel Sekreteri Doğan Kasaroğlu istifa etti.
- 6 Nisan - Başsavcılık, DYP'nin kapatılması için dava açtı.
- 6 Nisan - Brüksel'de, Yunanlar Prof. Mümtaz Soysal'ın konferansını engelledi.
- 6 Nisan - Telefon ve telgrafa yüzde yüz zam geldi.
- 11 Nisan - Almanya, "Papa suikastı"na adı karışan Ömer Mersan'ı İtalya'ya iade etti. İtalya'da sorgulandıktan sonra serbest bırakıldı ve İtalya'ya döndü.
- 11 Nisan - Türk parlamenterler, Kuzey Atlantik Asamblesi'ne üye olarak kabul edildiler.
- 12 Nisan - Ermenilerin hakim olduğu Russel Mahkemesi, Sorbonne Üniversitesi'nde Türkiye'yi yargıladı.
- 15 Nisan - Tahran İdari Ateşesi İbrahim Özdemirci'nin evi tarandı.
- 16 Nisan - 10 PKK üyesi idama mahkum oldu.
- 21 Nisan - New York'ta Türk-Amerikan günü kutlandı.
- 24 Nisan - Dok Gemi-İş Sendikası 12 Eylül dönemi sonrası ilk toplu sözleşme çağrısını 500 işçi adına yaptı.
- 24 Nisan - Doç. Dr. Yalçın Küçük, yazdığı kitaptan dolayı yedi yıl hapis cezası aldı.
- 24 Nisan - Şarkıcı Selda Bağcan tutuklandı.
- 28 Nisan - Tahran Büyükelçiliği Sekreteri Şadiye Yönder ve eşine ateş açıldı. Işık Yönder yaralandı.
Mayıs
- 1 Mayıs - Batı Almanya eski Başbakanı Helmut Schmidt İstanbul'a geldi.
- 2 Mayıs - İstanbul Şehir Tiyatroları genel sanat yönetmeni Vasfi Rıza Zobu görevinden istifa etti.
- 5 Mayıs - Lüksemburg'da yapılan 1984 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Türkiye 12. oldu.
- 8 Mayıs - Kapatılan Milli Selamet Partisi yöneticilerinin mahkûmiyet kararları, Askeri Yargıtay'ca bozuldu.
- 8 Mayıs - Türk parlamenterler 3 yıl aradan sonra tekrar Avrupa Konseyi'ne kabul edildi.
- 9 Mayıs - Yaşar Kemal'e Fransa'da Legion d'Honneur nişanı verildi.
- 10 Mayıs - Güneş gazetesinin yönetimi el değiştirdi.
- 14 Mayıs - Atina, Boğazların ve Türk deniz üslerinin harpoon füzeleri ile korunması konusunda, Türkiye de, Girit kanallarının silahlandırılması konusundaki NATO kararlarına rezerv koydu.
- 15 Mayıs - Kuraklığın bittiği, barajların dolduğu açıklandı.
- 16 Mayıs - Yayımcı İlhan Erdost'un Mamak Cezaevi'nde dövülerek öldürülmesinden hükümlü astsubay Şükrü Bağ'ın 10 yıl 8 aylık mahkûmiyet kararı kesinleşti.
- 17 Mayıs - Hayali ihracat yapan sekiz firma tespit edildi.
- 17 Mayıs - Trabzonspor lig şampiyonu oldu.
- 19 Mayıs - 1256 imzalı, demokrasi isteyen Aydınlar Dilekçesi Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e verildi. Dilekçeyi hazırlayanlar hakkında önce soruşturma, sonra dava açıldı.
- 27 Mayıs - Bir Yunan uçağı Türk hava sahasını ihlal etti. Dışişleri Bakanlığı olayı protesto etti.
- 28 Mayıs - Turgut Özal, 200 kişilik bir heyetle Irak'a gitti.
- 28 Mayıs - ABD Kongresi, Türkiye'ye askeri yardımı artırmak için üç şart koştu; "Maraşiade edilecek, referandum ertelenecek, KKTC'de seçim yapılmayacak".
- 29 Mayıs - TİKKO davasında yedi idam, sekiz ömür boyu hapis kararı verildi.
- 30 Mayıs - Petrole beş ayda beşinci kez zam yapıldı.
- 30 Mayıs - Futbolda Federasyon Kupası'nı Trabzonspor kazandı.
Haziran
- 1 Haziran - Cumhurbaşkanlığı Kupası'nı Fenerbahçe kazandı.
- 3 Haziran - Petrol almak için, Basra Körfezi'ndeki İran'a ait Harg Adası'na gitmekte olan "Büyük Hun" adlı Türk tankeri, Irak Hava Kuvvetleri'ne ait Super Étendard uçaklarından fırlatılan Exocet füzesiyle yara aldı. Saldırıda Türk gemicilerden 2'si öldü, 2'si yaralı 38 denizci İranlılar tarafından kurtarıldı.
- 4 Haziran - Mimar Sinan Üniversitesi öğrencilerinin Fındıklı Parkı'nda sergiledikleri 30 heykel meçhul kişilerce parçalandı.
- 5 Haziran - İran Büyükelçiliği, "Büyük Hun" için tazminat ödeyeceğini açıkladı. Ankara, Türk gemilerinin Basra Körfezi'ne girişini yasakladı.
- 6 Haziran - NATO Genel Sekreterliği'ne atanan Lord Harrington, Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından kabul edildi.
- 7 Haziran - İstanbul'da sebze ve ete narh kondu.
- 8 Haziran - 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Türk Hava Yolları bir kamu iktisadi kuruluşuna dönüştürüldü.
- 12 Haziran - Urfa'nın adı Şanlıurfa olarak değiştirildi.
- 14 Haziran - Bira, alkollü içecek kapsamına alındı.
- 14 Haziran - Bir tutukluyu döverek öldürdüğü gerekçesiyle yargılanan İzmit Cezaevi müdürü Saim Şener idam cezasına çarptırıldı.
- 14 Haziran - Diyarbakır'da, 10 TİKKO üyesi iadama mahkum edildi.
- 16 Haziran - Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan'ın katili Hanpig Harry Sasunyan ömür boyu hapse mahkum edildi.
- 20 Haziran - Viyana Büyükelçiliği Çalışma Ateşesi Erdoğan Özen otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu öldü. Eylemi "Ermeni Devrimci Ordusu" üstlendi.
- 26 Haziran - Aydınlar Dilekçesi'nin imzacılarından 56'sı için dava açıldı.
- 27 Haziran - Askerlik süresi 20 aydan 18 aya indi.
- 28 Haziran - Gazinocu Fahrettin Aslan ve Hüseyin Cevahiroğlu "rüşvet" suçuyla tutuklandı.
- 28 Haziran - Sıkıyönetim 13 ilde daha kaldırıldı. 41 ilde kaldı.
- 28 Haziran - "Sansür ve sürgün kararnamesi"nin ilk uygulamasında 2000'e Doğru ve Halk Gerçeği dergileri süresiz kapatıldı.
- 28 Haziran - Halefoğlu-Genscher görüşmesi sonucunda Türkiye, Türk işçilerinin "serbest dolaşım hakkı"ndan bir süre vazgeçmeyi kabul etti.
Temmuz
- 1 Temmuz - TRT 1 tamamen renkli yayına geçti.
- 4 Temmuz - Romanya Başbakanı Constantin Dăscălescu Ankara'ya geldi.
- 4 Temmuz - Humeyni karşıtı İranlı lider Senar Mamedi Türkiye'ye kaçtı.
- 8 Temmuz - Erdal İnönü, Sosyal Demokrasi Partisi genel başkanı seçildi.
- 10 Temmuz - TBMM ilk kez bir ölüm cezasını reddetti. Sağ görüşlü Mehmet Onur Mimar'ın idamında "kamu adına herhangi bir yarar olmadığı" görüşüne varıldı.
- 10 Temmuz - HP grubu, SODEP'le birleşmeyi tartışmak için toplandı.
- 11 Temmuz - Özel dershanelerin yeniden kurulması yasalaştı.
- 11 Temmuz - Yahya Demirel, İsviçre'de kaçılırıldı.
- 13 Temmuz - Erdal İnönü, HP başkanı Necdet Calp'la görüştü.
- 13 Temmuz - Kırkpınar'da "Altın Kemer" Hüseyin Çokal'ın oldu.
- 15 Temmuz - Yahya Demirel, İsviçre Polisi'nin operasyonu sonucu bulundu. Demirel'i kaçıran Enis Karaduman ve Yıldırım Orel, yakalandıktan sonra Yahya Demirel'in kendilerine olan 300 milyon TL borcunu Hacı Ali Demirel'den alabilmek için bu planı yaptıklarını söylediler.
- 18 Temmuz - Almanya Millî Futbol Takımı'nın teknik direktörü Jupp Derwall, Galatasaray'la anlaşma imzaladı.
- 26 Temmuz - Beş yıl önce adı mobilya yolsuzluğuna karışan ve Türkiye'yi terk eden, Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel Türkiye'ye döndü, gözaltına alındı. Ertesi gün cezaevine kondu.
- 26 Temmuz - Ege Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Nebahat Koru'nun derse başörtü ile girmesi "kıyafet kanunu" tartışmalarını alevlendirdi. MDP İzmir Milleytvekili Işılay Saygın ve bir grup kadın milletvekili olayı eleştirdi.
- 26 Temmuz - Cumhurbaşkanı Kenan Evren milletvekillerinin maaş zammını veto etti.
Ağustos
Eylül
Ekim
- 2 Ekim - 12 Eylül dönemi sonrası ilk grev Tuzla'da iki tersanede başladı.
- 8 Ekim - Karaköy Vapur İskelesi değiştirildi.
- 9 Ekim - Gökova Termik Santrali projesine köy halkı tepki gösterdi. Köy kadınları yolu kesince temel atma töreni ertelendi.
- 11 Ekim - Avrupa Parlamentosu Türkiye aleyhine karar aldı.
- 13 Ekim - İsveç'te ele geçirilen bazı belgelerde, PKK'nın ASALA ile işbirliği yaptığı ortaya çıktı.
- 15 Ekim - Dışişleri Bakanı Halefoğlu, Irak'tan ikinci kez işbirliği ve sınırı aşma izni istedi.
- 15 Ekim - Gökova Termik Santrali'nin başka yere yapılmasının istediğini belirten Özal, sonra bu kararından cayıp santralin yine aynı yerde yapılacağını açıklayınca halk tepki gösterdi.
- 18 Ekim - Gökova için Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e telgraf ve mektup yağdı.
- 18 Ekim - Doğu'da "Kıskaç Harekatı" çerçevesinde 50 köyün boşaltılmasına başlandı.
- 19 Ekim - İran, Türkiye'nin Irak sınırındaki operasyonlarına itiraz etti. İran Meclisi Başkanı Haşimi Rafsancani, Türkiye'nin teröristlere karşı tutumunu eleştirdi.
- 20 Ekim - İthal et ve peynir ürünlerinin gümrük vergisi yüzde 1'e düşürüldü.
- 20 Ekim - Gökova'da direniş yeniden başladı. Türkevi köyünün kadınları yolu kapadılar.
- 20 Ekim - İran terör için işbirliğine yanaşmadı.
- 21 Ekim - Afşin-Elbistan Termik Santralı açıldı.
- 24 Ekim - Suriye için casusluk yapan "Çiçero 2" kod adlı bir Türk tutuklandı.
- 25 Ekim - Dev-Yol davasında yargılanan ve idam cezasına çarptırılan Hıdır Aslan, Burdur Kapalı Cezaevi'nde idam edildi. Aslan, Türkiye'de idam cezası uygulanan son kişi oldu.
- 25 Ekim - İçişleri Bakanı Ali Tanrıyar istifa etti.
- 25 Ekim - Devlet Bakanı İsmail Özdağlar Gökova Santralı konusunda, Özal'a karşı çıkarak, halktan yana olduğunu belirtti.
- 26 Ekim - Maliye Bakanı Vural Arıkan istifayı reddedince Özal Cumhurbaşkanı'na başvurdu. Arıkan, Cumhuriyet tarihinde azledilen ilk bakan oldu.
- 26 Ekim - Dev-Sol üyesi dokuzu kadın 34 militan ele geçti.
- 28 Ekim - Ankara'dan sonra İstanbul ve İzmir'de de işten çıkarma yasağı kaldırıldı.
- 30 Ekim - F-16 Savaşan Şahin'lerin üretiminin yapılacağı Ankara yakınlarındaki Mürted Ovası'ndaki tesislerin inşaatı başladı.
Kasım
- 2 Kasım - Yasadışı MLSP/B'nin 21 militanı yakalandı.
- 4 Kasım - Avrupa-Asya Maratonu'nu Mehmet Yurdadön kazandı.
- 6 Kasım - Denizcilik Bankası'nın, Merkez Şube Müdürü Yılmaz Demirkan görevden alındı.
- 7 Kasım - Çengelköy'de 120 yıllık Ahmet Vefik Paşa Köşkü yandı.
- 8 Kasım - Başörtüsünü çıkarmayan Doç. Nebahat Koru üniversiteden atıldı.
- 10 Kasım - Eski İstanbul Emniyet Müdürü Şükrü Balcı, rüşvet aldığı iddiası ile aranırken ABD'den döndü, "hesap vermeye hazır olduğunu" söyledi.
- 11 Kasım - Yeni Zelanda'da yapılan "Asya-Pasifik Güzeli" yarışmasında Melek Gürkan birinci oldu.
- 14 Kasım - İslam Konferansı ve Ekonomik İşbirliği Konferansı İstanbul'da başladı.
- 18 Kasım - Yunanistan, Limni adasındaki kuvvetlerini NATO emrine verdiğini açıkladı. Türk hükümeti kararı tepkiyle karşıladı.
- 19 Kasım - Birleşmiş Milletler görevlisi Enver Ergun, vurularak öldürüldü. Saldırıyı Ermeni Devrimci Ordusu üstlendi.
- 20 Kasım - Avrupa Konseyi'nde, Türkiye'nin Dönem Başkanlığı sırası tartışıldı. Konseyin Bakanlar Komitesi, Türkiye aleyhinde bir tutum takındı. Dışişleri Bakanı Halefoğlu toplantılarına girmedi. Türkiye'yi, Daimi Delege Filiz Dinçman temsil etti.
- 20 Kasım - Türkiye'nin "başkanlık talebi" gündeme alınmadı.
- 23 Kasım - Başbakan Özal, Avrupa Konseyi sorununda tedbir alınacağını, gerekirse "sürekli boykot"a gidileceğini söyledi.
- 25 Kasım - Bir günde yurdun çeşitli yerlerindeki trafik kazalarında 42 kişi öldü.
- 25 Kasım - Prof. Dr. Muzaffer Aksoy, uluslararası "Ramazzini" Tıp Ödülü'nü kazandı.
Aralık
- 1 Aralık - "Limni" konusunda, NATO Güneydoğu Kanadı Müttefik Komutanı Oramiral Small'un getirdiği formül Türkiye tarafından kabul edildi. Yunanistan formülü reddetti. ABD Başkanı Reagan, Cumhurbaşkanı Evren'e özel mesaj yollayarak Kıbrıs konusunda Türkiye'nin esnek davranmasını rica etti.
- 2 Aralık - Türkiye'nin İrlanda Büyükelçisi Gündoğdu Üstün, Dublin'deki evinde intihar etmiş halde bulundu.
- 3 Aralık - Boğaziçi Köprüsü'nün hisse senetleri satışa çıktı. 10 milyar TL'lik senetler bir saatte bitti.
- 4 Aralık - 32 ülkenin katıldığı Turizm "Altın Elma" yarışmasını Türkiye, "Antalya Kaleiçi ve Eski Liman" projesiyle kazandı.
- 4 Aralık - Türkiye Radyo ve Televizyon kanunu değişiklikleri yapıldı.
- 4 Aralık - İstanbul, Topkapı'da, Elbiseciler sitesinde yangın çıktı; 250 dükkan yandı.
- 4 Aralık - Haliç'te 350 işyeri mühürlendi, yıkıma başlanacağı açıklandı.
- 4 Aralık - Türkiye'ye eroin sokmaktan yargılanan Pakistanlı artist Asma Ahmad önce idam cezasına çarptırıldı. Sonra cezası müebbet hapise çevrildi.
- 12 Aralık - Berlin'de yaşayan Nimet Ataklı adındaki Türk kadına sosyal çalışmalarından dolayı Federal Almanya'nın en büyük nişanı olan "Cumhurbaşkanlığı Liyakat Madalyası" verildi.
- 12 Aralık - Brüksel Başkonsolosu'na suikast teşebbüsünden sonra yakalanan dört Ermeni tutuklandı.
- 15 Aralık - Yurtdışındaki kaçak solcular işbirliği yaparak eylemlerini sürdüreceklerini açıkladılar. PKK, TİP, TKEP, TKP, TKSP ve TSİP birlikte çalışacaklarını ilan ettiler.
- 17 Aralık - Yükseköğretim Kurulu (YÖK), öğretim üyeleri ve öğrenciler hakkında "bilgi fişi" tutulmasını istedi.
- 18 Aralık - Abdi İpekçi cinayetini planlamak suçundan aranan Mehmet Şener İsviçre'de tutuklandı. Aynı gün Ülkücü Gençlik Dernekleri İkinci Başkanı Abdullah Çatlı ve Oral Çelik hakkında da soruşturma açıldı.
- 23 Aralık - Stuttgart'ta karşıt görüşlü Türkler çatıştı, 8 kişi yaralandı.
- 25 Aralık - Sovyet Başbakanı Nikolay Tihonov, 90 kişilik bir heyetle Türkiye'yi ziyaret etti.
- 26 Aralık - Sovyet Başbakanı Tihonov'un heyetindeki Nikolay Nikiforovio kaldığı Stad Oteli'nde kalp krizi geçirerek öldü.
- 27 Aralık - Şarkıcı Ajda Pekkan işadamı Ali Bars ile evlendi.
Ölümler