2014 Türkiye yerel seçimleri
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bilinen adıyla 2014 Türkiye Cumhuriyeti yerel seçimleri, resmî adıyla 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri[3], 30 Mart 2014 tarihinde yapılan ve Türkiye sınırları içindeki yerel yönetimlerin belirlendiği bir seçimdir[4]. Türkiye'de mahalli idareler ile mahalle/köy muhtarlıkları ve ihtiyar heyetlerinin seçilmesi amacıyla 2972 sayılı yasanın sekizinci maddesi uyarınca, her beş yılda bir [5] yapılan seçim son olarak 29 Mart 2009 tarihinde yapılmıştı.
Arka plan
Yerel seçimlerin beş yılda bir yapılıyor olması[6] nedeniyle 30 Mart 2014'te yapılması planlanan seçimlerin[7] fakat AK Parti[8] ve MHP'nin hazırladıkları önerge ile 27 Ekim 2013 tarihine[9] alınması teklif edildi. Gerekçe olarak kış aylarında seçim propagandalarının güçlükle yapılması gösterilmişti. CHP de öneriye kısmen destek vermiş, fakat 26, 27 ve 29 Ekim tarihlerinin resmi tatil olması nedeniyle vatandaşların bu dönemi tatil olarak değerlendirmesi durumunda seçimlere katılım oranının düşebileceğini, bu nedenle seçim tarihinin 3 Kasım 2013 olması yönünde görüş bildirmişti.[10] AK Parti ve MHP bu öneriye destek vermedi. Seçim tarihi değişikliğine açık destek veren AKP ve MHP'nin toplam milletvekili sayısı 377 olmasına rağmen, anayasanın ilgili maddesinin değiştirilmesi için gerekli olan 367 oy 12 Ekim 2012 tarihinde yapılan oylamada sağlanamadı.[11].
12 Kasım 2012'de kabul edilen ve 6 Aralık 2012'de Resmî Gazete'de yayımlanan yasa değişikliği ile Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyeleri kuruldu ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürüldü. Böylece toplam büyükşehir belediyesi sayısı 16'dan 30'a yükselirken yine aynı değişiklikle İstanbul ve Kocaeli'ye ek olarak Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırları olarak değiştirildi.
Aynı düzenlemeyle 27 yeni ilçe kurulurken, büyükşehir belediyeleri sınırları içine giren ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katıldı. Bu illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliği ile bucakları ve bucak teşkilatları kaldırıldı.[12]
Seçim takvimi
Seçimler öncesi uygulanacak seçim takvimi 21 Aralık 2013 günü Yüksek Seçim Kurulu tarafından açıklandı.[13] İllerin en az yarısında oy verme günü olan 30 Mart 2014 tarihinden en az altı ay öncesi yani 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olan siyasi partiler 30 Mart 2014 yerel seçimlerine katılma hakkını kazandılar. 31 Aralık 2013'te Yüksek Seçim Kurulu, 30 Mart 2014'te yapılacak Yerel Seçimler'e girebilecek olan siyasi partileri açıkladı.[14] YSK, 17 Ocak 2014 tarihinde 31 Aralık 2013'te ilan edilen 25 siyasi partiden ayrı olarak Yurt Partisi ve Muhafazakar Yükseliş Partisi'nin de seçimlere katılabileceklerine karar verdi.
Seçimlere katılabileceği ilan edilen siyasi partilerden Halkın Yükselişi Partisi dışındaki 26 partinin seçimlerde kullanılacak oy pusulasındaki yerlerini belirlemek üzere 27 Ocak 2014 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanlığı'nda kura çekimi yapıldı.
Seçmen sayısı ve oylama işlemleri
30 Mart 2014 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçimlerinde bir sandıkta kullanılacak oy sayısı YSK tarafından 320 olarak belirlenmişti. Nüfusu 400'ü geçmeyen köylerde de bu uygulama geçerli oldu. Uygulamaya neden olarak ise yurt genelindeki sandık alanlarının yetersiz olması gösterildi.[15] Türkiye genelinde oy kullanan seçmen sayısı 52 milyon 695 bin 831 olup, il ve ilçelerde 194 bin 310 sandıkta oy kullanacağı açıklandı. Mahallelerde 48 milyon 55 bin 316 seçmen, 169 bin 213 sandıkta; beldelerde 820 bin 194 seçmen, 3 bin 379 sandıkta ve köylerde 3 milyon 820 bin 321 seçmen, 21 bin 718 sandıkta seçmenin oy kullanabileciği belirlendi. Ancak YSK tarafından açıklanan bu rakamlara, cezaevlerinde kurulacak seçim sandıklarının dahil olmadığı açıklandı.[16]
Oy verme saatleri, Yüksek Seçim Kurulu'nun aldığı karar doğrultusunda Türkiye'nin illerine göre farklılıklar gösterdi. Bu kapsamda; Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis illerinde saat 07:00 ile 16:00 saatleri arasında oy kullanılabilirken bunun dışında kalan diğer illerde 08:00 ile 17:00 saatleri arasında oy kullanılabildi.[17]
Seçmenlerin ikamet ettikleri yerlere göre kullandıkları oylarda da farklılıklar oldu. Buna göre; köylerde ikamet eden seçmenler, İl genel meclisi üyeliği seçimi ile Köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi için oy kullanabildiler. Büyükşehir olmayan illerde ikamet eden seçmenler, İl genel meclisi üyeliği seçimi, Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi ile Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullandılar. Türkiye'de büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde ikamet eden seçmenler ise; Büyükşehir belediye başkanlığı seçimi, Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi ile Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullanabildiler.[17]
Seçmenler, oy kullanmak için seçim sandığı gittiklerinde ise; yanlarında Nüfus cüzdanı, Resmî daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, Pasaport, Evlenme cüzdanı, Askerlik belgesi, Sürücü belgesi veya Avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmî nitelikteki belgelerden birini sandık görevlilerine göstermek zorunda oldular. Ayrıca, seçmenlerin bu belgeleri ibraz edemedikleri takdirde seçmen bilgi kağıdı ile birlikte nüfus müdürlüklerinden alınabilecek nüfus kayıt örneğini sandık görevlilerine ibraz ettikleri takdirde oy kullanabildiler. Ceza infaz kurumu ve tutukevlerinde bulunan seçmenlerden bu belgeleri ibraz edemeyenlerin ise yalnızca idarece kendilerine verilmiş belgeleri ibraz etmeleri yeterli oldu. Bunun dışındaki belgeler, oy kullanmak amacıyla geçersiz sayıldı.[17]
Seçim sandıklarının başında görevli olan sandık görevlileri, oy kullanmak amacıyla gelen seçmenlere oy kullandıkları pusulaları ve uygun renkteki zarfları vermekle de görevliydiler. Üç farklı renkte zarf ve beş farklı renkte oy pusulası kullanılan 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde; turuncu renkte zarfa il genel meclisi üyeliği seçimleri için verilen yine turuncu renkteki pusula, mavi renkteki zarfa; belediye başkanlığı seçimleri için verilen yine mavi renkteki oy pusulası konuldu. Mor renkteki zarfa ise köy veya mahalle muhtarları ile ihtiyar heyetlerinin yazılı olduğu kağıtlar konuldu. Ancak, Büyükşehir statüsü olan yerlerde; beyaz renkte kullanılıp büyükşehir belediye başkanlığı adaylığı için kullanılan bileşik oy pusulası ile mavi renkteki belediye başkanlığı seçimleri için kullanılan bileşik oy pusulası ve il genel meclis üyeliği için kullanılan olan sarı renkteki bileşik oy pusulalarının üçü mavi renkli zarfa konularak kullanıldı.[17]
Anketler
Sonuçlar
Türkiye geneli
Seçmenler 30 büyükşehir belediye başkanını, 1.351 ilçe ve belde belediye başkanını, 1.251 il genel meclisi üyesini ve 20.500 belediye meclisi üyesini belirlemek için sandık başına gittiler. Seçimlerin resmi sonuçları 6 Mayıs 2014 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı. YSK çeşitli nedenlerle aralarında Yalova ve Ağrı merkez ilçelerinin de bulunduğu 13 seçim çevresindeki seçimleri iptal etti. Bu seçim çevrelerinde 1 Haziran 2014 tarihinde yeniden seçim düzenlendi.
Aşağıdaki tabloda Türkiye geneli seçim sonuçları için büyükşehir belediyeleri sınırları için büyükşehir belediye meclislerinin oluşturulduğu ilçe belediye meclisleri oy oranları ile büyükşehir belediyeleri dışındaki 51 ildeki il genel meclisi oy oranlarının toplamı esas alınmıştır.[18]
| Kayıtlı seçmen sayısı | 52.608.398 |
| Sandık sayısı | 194.042 |
| Oy kullanan seçmen sayısı | 46.924.877 |
| Katılım Oranı (%) | 89,19 |
| Geçerli oy sayısı | 44.866.446 |
| Geçersiz oy sayısı | 2.058.431 |
Belediye meclisi üyelikleri
Büyükşehir belediye başkanlıkları
Kazanan Adaylar
Belediye başkanlıkları
| Parti | Oy sayısı | Oy oranı (%) | Belediye Başkanlığı sayısı |
|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 17.952.504 | 43.13 | 800 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 11.008.961 | 26.45 | 226 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 7.391.458 | 17.76 | 166 |
| Barış ve Demokrasi Partisi | 1.738.372 | 4.18 | 97 |
| Saadet Partisi | 1.181.226 | 2.84 | 27 |
| Halkların Demokratik Partisi | 836.741 | 2.01 | 0 |
| Büyük Birlik Partisi | 592.296 | 1.42 | 6 |
| Demokrat Parti | 311.947 | 0.75 | 14 |
| Demokratik Sol Parti | 162.943 | 0.39 | 5 |
| Bağımsızlar | 103.388 | 0.25 | 5 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 96.707 | 0.23 | 0 |
| Hür Dava Partisi | 83.430 | 0.20 | 0 |
| İşçi Partisi | 62.736 | 0.15 | 0 |
| Millet Partisi | 18.589 | 0.04 | 1 |
| Hak ve Eşitlik Partisi | 17.605 | 0.04 | 0 |
| Liberal Demokrat Parti | 14.660 | 0.04 | 1 |
| Doğru Yol Partisi | 11.383 | 0.03 | 0 |
| Hak ve Özgürlükler Partisi | 9.570 | 0.02 | 1 |
| Yurt Partisi | 9.550 | 0.02 | 0 |
| Türkiye Komünist Partisi | 7.878 | 0.02 | 1 |
| Özgürlük ve Dayanışma Partisi | 4.516 | 0.01 | 1 |
| Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi | 2.780 | 0.01 | 0 |
| Emek Partisi | 455 | 0.00 | 0 |
| Halkın Kurtuluş Partisi | 103 | 0.00 | 0 |
| Alternatif Parti | 0 | 0 | 0 |
| Genç Parti | 0 | 0 | 0 |
| Muhafazakar Yükseliş Partisi | 0 | 0 | 0 |
| Toplam geçerli oy | 41.619.798 | 100 | 1.351 |
| Toplam oy kullanan seçmen | 43.459.938 | ||
| Kayıtlı seçmen | 48.724.241 |
İl genel meclisi üyelikleri
30 Mart 2014 il genel meclisi seçim sonuçları (büyükşehir belediyeleri dışındaki 51 ilde düzenlendi);
| Parti | Oy sayısı | Oy oranı (%) | İGM üyeliği |
|---|---|---|---|
| Adalet ve Kalkınma Partisi | 4.622.484 | 45.43 | 779 |
| Milliyetçi Hareket Partisi | 2.107.357 | 20.71 | 174 |
| Cumhuriyet Halk Partisi | 1.716.720 | 16.87 | 159 |
| Barış ve Demokrasi Partisi | 786.502 | 7.73 | 128 |
| Saadet Partisi | 336.872 | 3.31 | 5 |
| Büyük Birlik Partisi | 231.726 | 2.28 | 4 |
| Demokrat Parti | 104.733 | 1.03 | 0 |
| Bağımsızlar | 40.818 | 0.40 | 0 |
| Hür Dava Partisi | 37.918 | 0.37 | 0 |
| Halkların Demokratik Partisi | 35.538 | 0.38 | 1 |
| Bağımsız Türkiye Partisi | 35.363 | 0.35 | 0 |
| Demokratik Sol Parti | 35.127 | 0.35 | 0 |
| İşçi Partisi | 23.275 | 0.23 | 0 |
| Özgürlük ve Dayanışma Partisi | 17.335 | 0.17 | 0 |
| Hak ve Özgürlükler Partisi | 11.435 | 0.11 | 0 |
| Liberal Demokrat Parti | 10.162 | 0.10 | 0 |
| Türkiye Komünist Partisi | 7.653 | 0.08 | 1 |
| Millet Partisi | 4.070 | 0.04 | 0 |
| Doğru Yol Partisi | 3.731 | 0.04 | 0 |
| Hak ve Eşitlik Partisi | 2.718 | 0.03 | 0 |
| Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi | 285 | 0.00 | 0 |
| Yurt Partisi | 204 | 0.00 | 0 |
| Alternatif Parti | 0 | 0 | 0 |
| Emek Partisi | 0 | 0 | 0 |
| Genç Parti | 0 | 0 | 0 |
| Halkın Kurtuluş Partisi | 0 | 0 | 0 |
| Muhafazakar Yükseliş Partisi | 0 | 0 | 0 |
| Toplam geçerli oy | 10.175.026 | 100 | 1.251 |
| Toplam oy kullanan seçmen | 10.552.213 | ||
| Kayıtlı seçmen | 11.904.853 |
İllere Göre Sonuçlar
Aşağıda, belirtilen illerin, belirtilen ilçelerine göre, 2014 Türkiye Yerel Seçim Sonuçları yer almaktadır.
Kaynakça
- 1 2 3 4 "30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimi Belediye Meclisi Üyeliği Sonuçları". Yüksek Seçim Kurulu. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150430233837/http://www.ysk.gov.tr:80/cs/groups/public/documents/document/ndq0/mda0/~edisp/yskpwcn1_4444004538.pdf. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2014.
- 1 2 3 4 "30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri Sonuçları". Resmi Gazete. 8 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140508043023/http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140506M1-1.pdf. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2014.
- ↑ "30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimleri İl Genel Meclisi Üyeliği Seçim Çevreleri". ysk.gov.tr. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:4FqSyHbpsegJ:www.ysk.gov.tr/ysk/faces/Anasayfa/docs/2014MahalliIdareler/SecimYapilanYerler/SecCev2014-ilgenel.pdf+&cd=2&hl=tr&ct=clnk&gl=tr. Erişim tarihi: 15 Mart 2014.
- ↑ "Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından: Karar No: 576". Resmî Gazete. 22 Aralık 2013. http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131222.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/12/20131222.htm. Erişim tarihi: 23 Aralık 2013.
- ↑ "2014 yerel seçim takvimi yayınlandı". zaman. 22.12.2013. 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150424031903/http://www.zaman.com.tr:80/gundem_2014-yerel-secim-takvimi-yayinlandi_2187118.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2014.
- ↑ Rıfat Başaran (6 Eylül 2012). "Yerel seçimler 27 Ekim 2013'te". Radikal. http://www.radikal.com.tr/politika/yerel_secimler_27_ekim_2013te-1099383. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ↑ "2013’te yerel seçim TBMM’den çıkmadı". Hürriyet. 13 Ekim 2012. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/21685121.asp. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ↑ "Erdoğan: Erken yerel seçimleri 27 Ekim 2013'te yapabiliriz". T24. 5 Eylül 2012. http://t24.com.tr/haber/erdogan-erken-yerel-secimleri-27-ekim-2013te-yapabiliriz/212449. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ↑ Evrin Güvendik (7 Eylül 2012). "Erken yerel seçim 27 Ekim 2013'te". Sabah. http://www.sabah.com.tr/Gundem/2012/09/07/erken-yerel-secim-27-ekim-2013te. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ↑ "CHP AK Parti'ye yerel seçim için tarih önerdi". Milliyet. 6 Eylül 2012. http://siyaset.milliyet.com.tr/chp-ak-parti-ye-yerel-secim-icin-tarih-onerdi/siyaset/siyasetdetay/06.09.2012/1592322/default.htm. Erişim tarihi: 6 Eylül 2012.
- ↑ "Seçim tarihi referanduma kalabilir!". HABERTÜRK. 12 Ekim 2012. http://www.haberturk.com/gundem/haber/784822-secim-tarihi-referanduma-kalabilir. Erişim tarihi: 7 Mart 2014.
- ↑ "On dört ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi yedi ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun". 6 Aralık 2012. http://www.manisa.gov.tr/ortak_icerik/manisa/6360-sayili-kanun.pdf. Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
- ↑ "30 Mart 2014 Pazar günü yapılacak olan mahalli idari seçimlerde uygulanacak seçim takvimi". 22 Aralık 2013. http://www.ysk.gov.tr/ysk/docs/Kararlar/2013Pdf/2013-576.pdf. Erişim tarihi: 23 Aralık 2013.
- ↑ "İşte yerel seçimlere katılabilecek partiler". 1 Ocak 2014. http://fotogaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay/77478/2/1/25483920/iste-yerel-secimlere-girebilecek-partiler-2014. Erişim tarihi: 1 Ocak 2014.
- ↑ "Yerel Seçimlerde Bir Sandıkta 320 Kişi Oy Kullanacak". 13 Kasım 2013. http://www.xn--2014yerelseim-sgb.com/2013/11/yerel-secimlerde-bir-sandkta-320-kisi.html. Erişim tarihi: 13 Kasım 2013.
- ↑ "Seçimlerde kaç kişi oy kullanacak?". sabah. 23.02.2014. 21 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140621220031/http://www.sabah.com.tr:80/Gundem/2014/02/23/secimlerde-kac-kisi-oy-kullanacak. Erişim tarihi: 16 Mart 2014.
- 1 2 3 4 "30 Mart 2014 Pazar: Oy Verme Günü". Yüksek Seçim Kurulu (Türkiye). 08.03.2014. 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20140316005301/http://www.ysk.gov.tr/ysk/faces/HaberDetay?training_id=YSKPWCN1_4444003915&_afrLoop=8332525505116724&_afrWindowMode=0&_afrWindowId=hss93sv9z_33. Erişim tarihi: 15 Mart 2014.
- ↑ http://www.ysk.gov.tr/ysk/docs/2009MahalliIdareler/ResmiGazete/IlGenel.pdf
Dış bağlantılar
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||