Hınıs

Koordinatlar: 39°21′24″K 41°42′11″D / 39.35667°K 41.70306°D / 39.35667; 41.70306

Hınıs
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Erzurum İli Siyasi Haritası
Koordinatlar: 39°21′24″K 41°42′11″D / 39.35667°K 41.70306°D / 39.35667; 41.70306
Ülke Türkiye
İl Erzurum
Coğrafi bölge Doğu Anadolu Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Bülent Ay [1]
 - Belediye başkanı Bülent Ay (Kayyım; Belediye Başkan Vekili)
Yüzölçümü
 - Toplam 1.726 km2 (666,4 mi2)
Rakım 1.720 m (5.643 ft)
Nüfus (2015)[2]
 - Toplam 27,096
 - Kır -
 - Şehir 27,096
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 25600
İl alan kodu 442
İl plaka kodu 25
İnternet sitesi:
Hınıs Kaymakamlığı
Hınıs Belediyesi

Hınıs, (Ermenice Խնուս Khnous, Kürtçe خنووس Xinûs) Erzurum İlinin bir ilçesidir.

Etimoloji

Hınıs adı, Arapça “Hısn“ yani Kale kelimesinden gelmektedir. 1910`lara kadar ismi Hınıs olarak geçmekte bundan öncesinde ise Safevi döneminden önce yaşamış bir kavime ait yazıta göre ise Kıns (bir rivayete göre ise Huns) olarak geçmektedir.

Bölge halkı Hınıs şehir merkezine Kürtçe kale anlamına gelmekte olan “Qele“ sözcüğünü kullanmaktadır.[3]

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü'nde "topraktan yapılan yayık" ve "cimri" anlamlarına da gelmektedir.[4]

Coğrafi yapısı

İdari yönden bağlı olduğu Erzurum İlinin güneyinde yer almakta olup ilçe statüsündedir.

Hınıs ilçesi Erzurum ilinin güneyinde engebeli ve çevresi dağlarla kaplı 1720 rakımlı ova üzerinde kurulmuştur. Bölgenin etrafı yüksek dağlarla çevrili olup, orta kısım ise engebeli ovadır. Hınıs’taki önemli dağlar batıda Bingöl dağları, güneyde Akdoğan (Hamurpet) dağları olup, doğuda Ak dağları (Çiya Gewrk), kuzeyde Kanca dağları ve Karya dağı ile çevrilidir. Bu dağlarla bilhassa Bingöl dağları üzerinde yayla ve platolar mevcuttur. Arazi genellikle çıplak bir görüntüye sahiptir. Tarım alanları azdır. İlçede en yüksek rakım Bingöl dağları üzerindeki KOF tepesidir (3070 m). Ak dağlar (2953 m) Akdoğan dağı (2879 m) Kulluca tepesi (2754 m)dir. En düşük rakım ise Hınıs ve çevresi; 1650 m civarındadır.

Hınıs'ın önemli akarsuları Haftrenk çayı, Ambarcı deresi çayı, Kilise deresi çayı, Nacaran çayı, Kolhisar ve Halilçavuş çaylarıdır. Bingöl dağları üzerinde irili ufaklı 100 kadar göl mevcuttur. Hınıs doğal kaynak suları ile meşhur olmuş bir şehirdir.

Hınıs deprem kuşağı üzerinde olup, 1959, 1966, 1992 yıllarında üç büyük deprem geçirmiştir.

Hınıs’ın doğusunda Karaçoban İlçesi, Güneyinde Varto ve Bulanık, Batısında Varto ve Tekman İlçesi, Kuzeyinde Tekman ve Karayazı ilçeleri vardır. [5][6]

İklim

Hınıs ilçesi Erzurum ilinin en soğuk bölümünde bulunduğu için kış mevsimi yılın yarısından daha uzun süreyi içine alır. Bölgede çok sert bir kara iklimi hüküm sürer.

Ekim ayında düşmeye başlayan sıcaklık değerleri özellikle Ocak ayında ortalama olarak -8.3 dereceye kadar düşer. Kar yağışlı olan bu devre şiddetli soğuktur. Etkisini Nisan ayına kadar sürdürür. Buna karşılık çok kısa süren yaz devresi ise oldukça sıcak geçer

Sıcaklık : Hınıs’ ın yıllık ortalama sıcaklığı 8,5 derece olarak tespit edilmiştir. En yüksek sıcaklık ortalaması 15 derecedir. En sıcak ay ağustos ayıdır. 30 derece üstündeki tropikal günlerin sayısı 8,5′dur. 25-30 derece arasındaki yaz günlerinin sayısı 55,3′dür. Bu günlerde Temmuz ve Ağustos aylarıdır.

Toprak üstü ortalama sıcaklık 204,4 gün 5 derece, 149,2 gün 10 derecedir. Donlu günlerin ortalaması 156,6′dır. Aralık ve Ocak ayları bütünü ile donlu günlerle geçmektedir. Şiddetli donlu günleri Kasım, Aralık,Ocak, Şubat ve Mart ayları boyunca devam etmektedir. 0 derece ve altındaki en erken donlu günler Ekim ayı sonunda başlamakta ve Mayıs ayı ortalarında sona ermektedir. Son 30 yıllık meteorolojik vasatlara göre Hınıs yıllık ortalama sıcaklığı 4.9 olarak tespit edilmiştir. Bu uzun rasat devresi içinde termometrelerin eylül ayında -3.8 dereceye, ekim ayında -12 dereceye, aralık ayında ise -30 dereceye düştüğü olmuştur.

Basınç : Hınıs’ da en yüksek basınç 587,8 mm., ortalama basınç 607 mm. olup, basıncın düşük olduğu görülmektedir. Yükseklere çıkıldığında havakürenin kalınlığı ve yoğunluğu azalmaktadır

Rüzgar : Bölge genellikle Sibirya antisiklonu ve Basra siklonu etkisi altındadır. Kış aylarında Sibirya antisiklonu etkisinde bulunmaktadır.Rüzgar ise SE (Kesişleme), SW (Lodos), S (Kıble) yönlerindedir. İlkbaharda Sibirya antisiklonu etkisini azaltır, kararsız bir rüzgar ve sıcaklık hüküm sürer. Mayıs ayı sonlarından itibaren kararsız hallerde ortadan kalkarak Asya’dan gelen geçici teşekkül eden termal siklon merkezinin altına girer. Rüzgarlar Güneydoğusu (Poyraz) ve Yıldız yönlerindedir. Sonbaharda Basra termal siklonu etkisi altına girer. Rüzgarlar Kesişleme ve Kıble yönlerinde esmektedir. Ortalama rüzgar hızı 2,8 m/sn’dir. Bu ortalama değerlerin yanındaki en yüksek rüzgar hızının 13,7 m/sn ile 27,7 m/sn arasında da değiştiği görülmüştür.

Nem : Nisbi nem ortalaması %61′dir. Kenti etkileyen basınç merkezlerinin sık sık değişmesi, sıcaklığın fazla düşük olması nedeniyle nem aynı seviyede kalabilmektedir.

Su : Kar en erken Ekim ayı sonlarına doğru yağmaktadır. Mayıs ayı ortalarına kadar devam eder. Yıllık toplam yağış 452,8, yağışlı gün sayısı 120,4′dür. En az yağış alan aylar Ağustos-Eylül, en çok şağış alan ay ise Mayıs ayıdır. Kar örtüsünün ortalama kalınlığı 50 cm. olmakla birlikte bu kalınlık şehir dışında 78 cm.daha yüksek yerlerde ise 1-1.5 metreye kadar çıkmaktadır Hınıs’ da yılın 79,7 günü açık, 200,8 günü bulutlu, 84,7 günü ise kapalı geçmektedir. Kar yağışlı günleri sayısının 50,1 olduğu Hınıs ilçe merkezi yılın 113,6 günü karla kapalı bulunmaktadır. Yine ilçede 15,9 günün sisli, 7,5 günün dolulu, 41,5 günün ise kırağlı geçtiği belirlenmiştir. [7]

Tarihi

Hınıs İlçesinin tarihi kesin olmamakla beraber İlçenin Kuruluş tarihi M. Ö. 1400 Yılına dayanmaktadır. Uzun süre İranlıların hâkimiyetinde kalan Hınıs, daha sonra Bizans İmparatorluğu’nun hâkimiyetine girmiş, 1071 yılında Selçuklu Hükümdarı Alparslan’ın Malazgirt zaferi ile Selçukluların idaresine geçmiştir. Anadolu Selçukluların son zamanlarında İranlılar Hınıs’ı ikinci kez ele geçirmişler bu devrede İranlılar tarafından Hınıs Kalesi yapılmıştır. Evliya Çelebi’ye göre kale Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'ın amcası Şah Şapur tarafından kurulmuştur. Hınıs Osmanlı İmparatorluğu'nun büyüme döneminde Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı imparatorluğu devrinde iki defa Mutasarıflıkla idare edilmiştir. 1. Dünya Harbi’nde kısa bir süre Rus işgalinde kalmış, 14 Mart 1918 tarihinde düşman işgalinden kurtarılarak Osmanlı topraklarına katılmıştır.[8]

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde, Hınıs; Erzurum eyaletinde sancak beyi tahtıdır. Hınıs Kalesi içinde 1.2000 adet Kürt evleri vardır. Camiileri, mescitleri, bir hanı, hamamı ve küçük çarşısı vardır. Bütün yapılar baştan başa toprak örtülüdür, asla kiremitli yapı yoktur. Ve halkı tamamen Mahmudi Kürtleridir.[9]

Hınıs'ın ilk yerleşme yeri, yöre halkı tarafından “Dere Mahallesi” olarak nitelendirilen Hınıs Çayı vadisi ile Hınıs Kalesi (Bahçe Mahallesi) arasındaki kesimdir. Hınıs vadisinde 1734 yılımda Muş Beylerinden Alaeddin Bey tarafından yapılmış Hınıs Ulu Cami/Dere Camii, Hınıs Kalesi ve kalıntıları, eski mesken yıkıntıları bulunmaktadır.[10] Hınıs, Şeyh Said İsyanından sonra Osmanlı dönemindeki il statüsünden ilçe statüsüne dönüştürülmüştür. Karaçoban, Tekman, Karayazı ile Varto, Bulanık, Malazgirt, Cumhuriyet döneminde Hınıs’tan ayrılarak Erzurum ve Muş illerine bağlı ilçe haline getirilmiştir.[11]

Hınıs'ın manevi yapısını Nakşibendi şeyhi, Şeyh Mahmud Feyzi Efendi oluşturmuştur. Palu’dan, önce Hınıs'ın Parmaksız köyüne, daha sonra Kolhisar mahallesine yerleşen Şeyh Mahmud Feyzi burada tekke ve medrese kurarak irşada ve tebliğe başlamıştır. Hınıs, medrese kültürünün önemli merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Doğu illerinde pek çok İslâm âlimi Şeyh Mahmud el-Feyzi’nin temelini attığı bu medreselerde yetişmiştir.[12] Şeyh Mahmud el-Feyzi’nin vefatından sonra medrese ve tekke hizmetlerini yürütme vazifesi ailenin büyüğü olan oğlu Şeyh Said Efendi’ye kalır. Şeyh Said, kendisine bağlı dört yüze yakın medresesi, beş yüze yakın tekkesinin sevk ve iradesini ikamet ettiği Hınıs Kolhisar ve Hınıs Merkez Medreselerinde yürütmüştür. Bu medreselerin en bilinenleri Palo, Piran, Hınıs, Bingöl ve Muş’taki medreselerdir. Şeyh Said, 1925'te merkezi yönetime karşı girişilen geniş çaplı kıyamın (Şeyh Said İsyanı) Lideri olarak 29 Haziran 1925’te Diyarbakır’da Şark İstiklal Mahkemesi’nin kararı ile idam edilmiştir.[13]

Hınıs'ın yetiştirdiği büyük âlimlerden birisi Şeyh Said’in büyük oğlu Şeyh Ali Rıza Efendi’dir. Şeyh Said İsyanı’nın ikinci lideri olan Şeyh Ali Rıza Efendi Hınıs’ta doğmuş, ilimle meşgul olup, talebe yetiştirip icazetler vermiştir. Şeyh Ali Rıza Efendi, Türkiye Cumhuriyeti tarafından hazırlanan rapor ve yazılarda Kürtlerin siyasi ve dini lideri olarak kabul edilmiştir.[14] Kürtçe ve Zazacanın yanı sıra Arapça, Farsça, ve İngilizce dillerini öğrenmiş, hayatı boyunca Türkiye ve Arap âlemini yakinen takip etmiştir.[15]

Hınıs’ın manevi yapısını şekillendiren son şahıs, Şeyh Muhammed Emin’dir. Şeyh Ali Rıza Efendi’nin büyük oğlu olan Şeyh Muhammed Emin 1921 yılında Hınıs’ta doğmuş vefat edinceye kadar talebe yetiştirmiş, halkın arasında irşad faaliyetlerini devam ettirmiştir. Şeyh Muhammed Emin Fırat; Erzurum, Bingöl, Elazığ, Diyarbakır hinterlandında irşad faaliyetinde bulunan ailesinin ve Nakşibendi tarikatına bağlı muhitlerini mistik planda temsil eden son postnişindir.[16][17][18]

Hınıs Erzurum siyasetinde önemli bir yer almıştır. 1960 Darbesi sonrası oluşturulan Milli Birlik Komitesi başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin dördüncü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel Hınıs’lıdır.[19] Milletvekili seçimlerinde Hınıs’lı birçok kişi milletvekili olarak TBMM’ye girmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır; Abdulilah Fırat, Abdülmelik Fırat, Gıyasettin Karaca, Mehmet Fuat Fırat, Nihat Diler, Saadettin Aydın, Sabahattin Aras.

Kültür

İlçe merkezinde 3 bin m2 kapalı alana sahip olmak üzere toplamda 10.200 m2 alana sahip olan kültür merkezi bulunmaktadır. Yaklaşık 200 koltuk kapasiteli sinema salonu ilçede yapılan kültür ve sanat faaliyetlerine ev sahipliği yapmaktadır. İlçede mevcut kütüphanede bu binanın üst katında 16 bin civarında güncel kitap ve her ay güncellenen birçok dergi ile hizmet vermektedir. Ayrıca yıl içerisinde çeşitli başlıklarda kültür sohbetleri icra edilmektedir.

Hınıs Kültür Merkezi’nin, Erzurum Büyükşehir Belediyesi’ne devri 2017 içerisinde gerçekleşecektir. Bu işlemden sonra ise ESMEK adı altında Hınıslılara ellinin üzerinde meslek ve sanat edindirme kursları hizmet verecektir.

Hınıs'ta bulunan bir mamut fosili Biritish Museum'da sergilenmektedir. Bölge yabancı arkeolog ve antropologların ilgisini çekse de Türk makamların ilgisini çekmemiştir.

1547 yılında, bugün harabe halinde bulunan Aziz Maria Kilisesi'nde kopyalanan Hınıs İncili, Ermenilerce önemlidir.[20]

Hınıs’ın kültürel ve tarihi yerlerinden bazıları şunlardır;

- “Hınıs Kanyonu“

- “Bingöl Dağları Yaylaları“

- “Hamurpet (Akdoğan) Gölü“

- “Hınıs Kalesi“ (Akkoyunlular tarafından yaptırılmış olup Osmanlılar döneminde genişletilmiştir. Harabe halindedir)

- “Kalecik Kalesi“ (Harabe halindedir)

- “Zırnak Kalesi ve Kümbeti“ (Urartu Krallığı döneminde yapılmıştır. Harabe halindedir)

- “Toprak Kale ve Höyük'ü“ (Urartu Krallığı döneminde yapılmıştır. Harabe halindedir)

- “Hınıs Ulu Camii“ (Muş Beylerinden Alaaddin Bey tarafından 1734 yılında yaptırılmıştır. Alaaddin Bey Camii veya Dere Camii olarak da bilinmektedir. Bir medreseyle birlikte 20 dükkan, bir değirmen şeklinde külliye olarak inşa edilmiştir. Günümüzde sadece cami kısmı kalmıştır.)

- “Kolhisar Medresesi“ (Cami ve medrese şeklindedir. 19. yüzyılda Şeyh Mahmud El-Feyzi tarafından kurulmuştur. 20. yüzyılın başlarında oğlu Şeyh Said tarafından genişletilmiştir. Medrese bilindiği kadarıyla 3 kere yıkılmıştır. Şu anki hali 1966 depreminden sonra yaptırılmıştır. Ancak medresenin içindeki iki mihrap yüzyılı geçkin bir tarihe sahiptir. Binlerce öğrenci yetiştirmiş bir merkezdir.)

- “Şehid Şeyh Mahmud El-Feyzi Efendi Hazretleri Türbesi“ (Qube olarak da bilinmektedir. Kolhisar Mahallesi, Kurdi/Pınar köyü ile Ferxik/Derince köyü arasında bulunan yüksek bir dağ üzerinde türbe içerisinde medfundur. 1898 yılında vefat etmiştir. Daha sonradan I. Dünya Savaşı sırasında naaşı çıkarılarak Ermeniler tarafından şehit edilmiştir. Türbenin etrafı mezarlık haline getirilmiştir. Civar halkı tarafından devamlı ziyaret edilmektedir.)

- “Ziyareta Şehidê Xirtê“ (Hırt Köyü Şehtiliği) (Erence/Hırt Köyündedir. İslam peygamberi Muhammed’in sakacısı Seyit Ömer Halil’in mezarıdır. Bu ziyaret 1800’lü yılların sonunda Şeyh Mahmud el-Feyzi tarafından bulunmuştur. Mezarın keşfedildiği sırada ortaya su çıkmıştır. O günden günümüze kadar bu su belli mevsimlerde akmakta, belli mevsimlerde de kurumaktadır.)

- “Hınıs Kilisesi Kalıntısı“ (Kilise Deresi adlı mevkide yer alır.)

- “Kaya Kilise Kalıntısı“ (Gülüçimen/Peyik Mahallesindedir. Kayaya oyma yapılar oluşturmaktadır. Şapel, Bizans hâkimiyeti esnasında yapılmıştır.)

- “Surp Sarkis Kilisesi Kalıntısı“ (Arus / Yolüstü köyü)

- “Garmurak“ (Ermenilerin kutsal kabul ettikleri dikili kayanın bulunduğu yer ve mesire alanıdır. Bahçe mahallesindedir.)

[21] [22] [23]

Nüfus ve Sosyal Yapı

Hınıs nüfusu 2014 yılına göre 28.607'dir. Bu nüfus, 14.531 erkek ve 14.076 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %50,80 erkek, %49,20 kadındır.[24]

İlçede etnik grup olarak ağırlıklı olarak Kürtler yaşamaktadır. Çoğunluğu Şafii mezhebine bağlı olup Sünni’dirler. Hınıs’ta az miktarda alevi inancına bağlı köyler bulunmaktadır. Hınıs’ta I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Hristiyan dinine mensup Ermeni halkı azınlık olarak yaşamıştır. Hınıs’ta dil olarak Türkçe, Kürtçe’nin Kurmanci ve Zazaca/Dımılki ağızları konuşulmaktadır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[25] 46.855 5.263 41.592
1970[26] 51.869 6.860 45.009
1975[27] 56.634 10.226 46.408
1980[28] 58.595 10.684 47.911
1985[29] 62.661 12.161 50.500
1990[30] 45.514 16.005 29.509
2000[31] 49.892 27.504 22.388
2007[32] 32.059 10.802 21.257
2008[33] 31.479 9.803 21.676
2009[34] 31.330 9.654 21.676
2010[35] 31.072 9.792 21.280
2011[36] 30.627 9.773 20.854
2012[37] 29.810 9.883 19.927
2013[38] 29.165 29.165 veri yok
2014[39] 28.607 28.607 veri yok
2015[40] 27.096 27.096 veri yok

Ekonomi

Hınıs ekonomisi hayvancılık, tarım, bostancılık ve ticarete dayalıdır. Hınıs İlçesine özgü tarla bitkilerinden olan Hınıs Şeker Fasulyesi [41], Hınıs’ın doğal kaynak suları, balı ve hayvancılık potansiyeli değerlendirilerek ilçeye ekonomik anlamda bir kalkınma sağlatılabilir.

Hınıs Fasulyesi, 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereği tescilli coğrafi işaret başvurusu kabul edilmiş olup; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaret tescilini almıştır.[42] [43] [44]

Eğitim

İlçede elli iki ilkokul, on üç ortaokul ve beş lise bulunmaktadır.[45] İlçe genelinde beş yüze yakın öğretmen görev yapmaktadır. İlçede bulunan liseler:

  1. Hınıs Anadolu Lisesi
  2. Hınıs Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
  3. Hınıs Nene Hatun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
  4. Hınıs İmam-Hatip Anadolu Lisesi
  5. Hınıs Çok Programlı Anadolu Lisesi

İlçede Atatürk Üniversitesi'ne bağlı Hınıs Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır. Bu Meslek Yüksekokul'da; Çocuk Gelişimi Programı, Gıda İşletme, Gıda Kalite Kontrol ve Analizi, Laboratuvar Veteriner Sağlık, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları, Sağlık Kurumları İşletmeciliği, Su Ürünleri Bölümleri bulunmaktadır. Ekim 2016'da, Meslek Yüksekokulu'nun yurt ihtiyacını karşılamak üzere KYK’ya bağlı 50 kontenjanlı kız yurdu açılmıştır.

First Lego League Robot Yarışmaları Ligi'nde, devlet okullarını Hınıs Çernezyom Robot Takımı temsil etmektedir. 2016 yılı yarışmalarından bir kupa ve beş madalya kazanarak dönmüştür.[46][47][48][49]

Sağlık

İlçe merkezinde bulunan Hınıs Şehit Yavuz Yürekseven Devlet Hastanesi elli yatak ile yedi ayrı branştaki doktor kadrosu ile hizmet vermektedir. Acil durumlar ve çok özel hastalar için hava ambulansı hizmeti bulunmaktadır. Yine ilçe merkezinde iki adet sağlık ocağı bulunmaktadır. Bu sağlık ocakları da periyodik aşı, tedavi ve kontrolleri takip etmektedir.

Hayvan sağlığı için ise; Hınıs Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün ekipleri ve iki adet özel veteriner polikliniği hizmet vermektedir.

Yerel yönetim

2014 yerel seçimlerinde Hınıs Belediye başkanı olan Hasan Basri Fırat'ın yerine 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kayyum olarak kaymakam Bülent Ay atandı.[50]

Ulaşım

Hınıs, il Merkezine Erzurum – Muş karayolu üzerinden 140 km, Hınıs – Karayazı – Erzurum karayolu üzerinden 160 km uzaklıktadır.

Kendi aracınızla gelebileceğiniz gibi diğer şehirlerden düzenlenen otobüs seferleriyle, Erzurum Mahallebaşı Semt Garajından Hınıs minibüsleri veya Hınıs istikamete giden Karaçoban, Varto ve Muş minibüslerini kullanılarak Hınıs'a gelmek mümkündür.[51]

Hınıs'a 150 km uzaklıktaki Erzurum Havaalanı, 116 km uzaklıktaki Muş Havalimanı[52], 164 km uzaklıktaki Bingöl Havalimanına[53] kadar uçakla gelebilir, buradan da toplu taşıma veya özel araçlarla ulaşabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ↑ http://www.hinis.gov.tr/
  2. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCsS7SD. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  3. ↑ Sözlük/Ferheng, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014, Ankara, s.454
  4. ↑ http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_ttas&view=ttas&kategori1=derlay&kelime1=h%C4%B1n%C4%B1s
  5. ↑ http://www.hinis.gov.tr/cog.html
  6. ↑ http://www.hiniskultur.com/haber_detay.asp?haberID=157
  7. ↑ http://www.hinistarim.gov.tr/hinis/
  8. ↑ http://www.hinismuftulugu.gov.tr/new_page_13.htm.
  9. ↑ Evliya Çelebi Seyahatnamesi: 2.Kitap – 1.Cilt, s.255–256, Yapı Kredi Yayınları.
  10. ↑ “Hınıs ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri”, Selahattin Polat, Doğu Coğrafya Dergisi, CILT 6, SAYI 3 (2000), http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006780/1021006226
  11. ↑ http://www.ozgur-gundem.com/?haberID=11647&haberBaslik=Se%C3%A7im%20%C4%B0zlenimleri%20-%20Erzurum&action=haber_detay&module=nuce
  12. ↑ http://www.zaman.com.tr/gundem_seyh-saitin-torunu-dedelerim-zamaninda-binlerce-ermeni-musluman-olup-kurtlesti_443188.html
  13. ↑ http://www.dogruhaber.com.tr/haber/8455-sehadetinin-86-yilinda-seyh-saide-palewi-2/haber-kat/dogruhaber/
  14. ↑ http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/725769-celal-bayarin-1959da-hazirlattigi-kurt-raporunda-bakin-kimler-var
  15. ↑ http://www.rahiask.com/tetebbuat3.php?UrunID=233
  16. ↑ http://www.rahiask.com/tetebbuat3.php?UrunID=234
  17. ↑ http://www.islam-tr.com/forum/konu/neksibendiligin-kronolojik-ozeti.11250/
  18. ↑ https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eeyh_Said
  19. ↑ https://tr.wikipedia.org/wiki/Cemal_G%C3%BCrsel
  20. ↑ https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%BD
  21. ↑ e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsed/article/download/1025002449/1025002459
  22. ↑ http://www.erzurumkulturturizm.gov.tr/TR,56057/hinis.html
  23. ↑ http://team-aow.discuforum.info/t1540-H-n-s-Garin-Erzurum.htm
  24. ↑ http://www.nufusu.com/ilce/hinis_erzurum-nufusu
  25. ↑ "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BsphQ5FZ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  26. ↑ "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnB5mCG. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  27. ↑ "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpfYwsL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  28. ↑ "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuW7lI4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  29. ↑ "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwWfjF3. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  30. ↑ "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyCCMCX. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  31. ↑ "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0F7uxY. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  32. ↑ "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1s2QH8. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  33. ↑ "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3gItHe. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  34. ↑ "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCs3Oul. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  35. ↑ "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEww4cP. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  36. ↑ "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGoMoZ4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  37. ↑ "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxX8Z0W. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  38. ↑ "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUp5Gz6. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  39. ↑ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCsS7SD. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  40. ↑ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  41. ↑ http://www.hinistarim.gov.tr/hinis-seker-fasulyesi/
  42. ↑ http://www.tpe.gov.tr/TurkPatentEnstitusu/resources/temp/70842F29-BFB2-4E3E-8CCD-BB2EA8717610.pdf
  43. ↑ http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2016/06/20160626.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2016/06/20160626-4.htm
  44. ↑ http://www.gazetepusula.net/2016/11/21/hinis-fasulyesi-tescillendi/
  45. ↑ http://hinis.meb.gov.tr/
  46. ↑ http://www.hinis.gov.tr/hinis-mesleki-ve-teknik-anadolu-lisesinden-gururlandirici-basari
  47. ↑ http://www.ilke25.com/hinis-mesleki-ve-teknik-anadolu-lisesi-ilkleri-yasatiyor/55/
  48. ↑ http://www.hiniskultur.com/haber_detay.asp?haberID=7145
  49. ↑ http://hiniseml.meb.k12.tr/tema/icerikler/first-lego-lig-tarafindan-12-si-duzenlenen-robot-turnuvasi_2473513.html
  50. ↑ "28 belediyeye kayyum atandı" Birgün. 11 Eylül 2016. En son 11 Eylül 2016 tarihinde erişildi.
  51. ↑ http://www.atauni.edu.tr/hinisa-ulasim
  52. ↑ https://www.google.com.tr/maps/dir/Cami-i+Kebir,+Bah%C3%A7e+Mahallesi,+Cumhuriyet+Caddesi,+25600+H%C4%B1n%C4%B1s%2FErzurum/Mu%C5%9F+Havaliman%C4%B1,+%C3%87ukurba%C4%9F+K%C3%B6y%C3%BC%2FMu%C5%9F+Merkez%2FMu%C5%9F/@39.0409498,41.3128436,10z/data=!3m1!4b1!4m13!4m12!1m5!1m1!1s0x406d9476faf88b9b:0x21f775a3950794ac!2m2!1d41.698649!2d39.359008!1m5!1m1!1s0x4072e5c33ff81973:0x6ea850de62a635d1!2m2!1d41.6514771!2d38.7515203
  53. ↑ https://www.google.com.tr/maps/dir/Cami-i+Kebir,+Bah%C3%A7e+Mahallesi,+Cumhuriyet+Caddesi,+25600+H%C4%B1n%C4%B1s%2FErzurum/Bing%C3%B6l+Havaalan%C4%B1,+%C3%87eltiksuyu+K%C3%B6y%C3%BC%2FBing%C3%B6l+Merkez%2FBing%C3%B6l/@39.1105495,40.8845004,10z/data=!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x406d9476faf88b9b:0x21f775a3950794ac!2m2!1d41.698649!2d39.359008!1m5!1m1!1s0x4073c8c481de0917:0x646283a9460f91c6!2m2!1d40.589485!2d38.860838!5i1

Dış bağlantılar

Hınıs mahalleleri

Acarköy • Akbayır • Akçamelik • Akgelin • Akgöze • Akören • Alaca • Alagöz • Alınteri • Abdalan • Alikırı • Altınpınar • Arpadere • Avcılar • Başköy • Bayırköy • Bellitaş • Beyyurdu • Burhan • Çakmak • Çamurlu • Çatak • Çilligöl • Dağçayırı • Demirci • Derince • Dervişali • Dikili • Divanhüseyin • Elbeyli • Elmadalı • Erence • Esenli • Göller • Güllüçimen • Gürçayır • Güzeldere • Halilçavuş • Hayran • Ilıcaköy • İsmail • Kalecik • Karaağaç • Karabudak • Karamolla • Kazancı • Ketenci • Kızılahmet • Kızmusa • Kongur • Meydanköy • Mezraa • Mollacelil • Mollakulaç • Mutluca • Ortaköy • Ovaçevirme • Ovakozlu • Parmaksız • Pınarköy • Saltepe • Sıldız • Söğütlü • Sultanlı • Suvaran • Şahabettinköy • Şahverdi • Şalgamköy • Tanır • Tapuköy • Taşbulak • Tellitepe • Tipideresi • Toprakkale • Toraman • Uluçayır • Uyanık • Ünlüce • Yamanlar • Yaylakonak • Yelpiz • Yeniköy • Yeşilyazı • Yolüstü

Erzurum'un ilçeleri
This article is issued from Vikipedi - version of the 12/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.