Joseph Rotblat
| Joseph Rotblat | |
|---|---|
|
Los Alamos Ulusal Laboratuvarı, yaka kartı fotoğrafı (1944). | |
| Doğum |
Józef Rotblat 4 Kasım 1908 Varşova, Polonya |
| Ölüm |
31 Ağustos 2005 (96 yaşında) Londra, Birleşik Krallık |
| Vatandaşlığı | İngiltere |
| Milliyeti | Polonya |
| Din | Agnostik |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı yerler |
|
| Öğrenim |
|
| Önemli başarıları |
|
| Aldığı ödüller |
|
Sir Joseph Rotblat[1][2] KCMG CBE FRS ( d. 4 Kasım 1908 – ö. 31 Ağustos 2005 ), Polonya doğumlu İngiliz vatandaşlığına geçen fizikçi.
Nükleer serpinti üzerine yaptığı çalışmaların, Kısmi Nükleer Test Yasağı Anlaşması'na önemli ölçüde katkısı oldu. 1973 yılındaki kuruluşundan itibaren Bilim ve Dünya İlişkileri üzerine Pugwash Konferansı'nın genel sekreterliğini yürüttü ve Russell-Einstein Manifestosu'na imza attı. Pugwash Konferansları ile bağlantılı olarak, Nükleer silahsızlanmaya yönelik çabalarından dolayı 1995 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.[3]
Biyografi
Józef Rotblat, babası Zygmunt'un yedi çocuğundan birisi olarak (doğduğu esnada ikisi hayatta değildi.) 4 Kasım 1908 tarihinde Polonya'nın Varşova şehrinde dünyaya geldi ve at arabasıyla ülke genelinde cins at yetiştiriciliği işleri yaptı. Józef'in ilk dönemlerinde I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle müreffeh yaşamı değişti. Sınırların kapatılması ve ailesinin işi olan yerlerin kamulaştırılması neticesinde yoksulluğa düştüler. Din onun için arka planda olmasına rağmen daha sonra bir agnostik oldu.[4]
Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, Varşova'da bir elektrikçi olarak çalıştı ve o yıllarda bir fizikçi olmak için sürekli büyüyen bir hırsı vardı. 1930 yılında tanıştığı ve bir edebiyat öğrencisi olan Tola Gryn ile evlendi. Örgün eğitime devam etmeden 1932 yılında Özgür Polonya Üniversitesi fizik bölümünde fizik doktoru oldu. 1938 yılında ise Varşova Üniversitesi'nde yüksek lisans kazandı. Varşova Bilim Derneği Radyasyon Laboratuvarında Araştırma Görevlisi olarak görev yaptı ve 1937 yılında Özgür Polonya Üniversitesi Atom Fiziği Enstitüsü'nün asistanı daha sonra ise müdürü oldu.
II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce, fisyon sürecinde nötron yayıldığını gösteren deneyler yaptı. 1939 yılında kısa süre içerisinde çok sayıda fisyonların gerçekleşebileceği yönündeki öngörüsü gerçek oldu ve önemli miktarda enerjinin serbest kalabileceği belirlendi. Rotblat bunun bir sonucu olarak, bir mikrosaniyeden daha az sürede bu sürecin bir patlamaya neden olacağını hesapladı.
Ayrıca 1939 yılında nötronların yapısının ortaya çıkartılmasından dolayı Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan James Chadwick'in davetiyle Liverpool Üniversitesi'ne çalışmaya gitti. Davet Polonya'da bulunan Marie Curie'nin bağlantıları yoluyla gerçekleşmiştir. Chadwick, temel nükleer reaksiyonları incelemek için siklotron adlı bir parçacık hızlandırıcısı inşa etti ve Rotblat'ta Varşova'da benzer bir makine inşa etmek istedi. Bu nedenle Liverpool'da Chadwick'e katılmaya karar verdi. İngiltere'de eşini desteklemek için zamanının olmayacağını düşünerek tek başına gitti. Çalışmalarında çok fazla zaman geçmeden, Chadwick, Rotblat'ın gelirinin iki katı tutarında bir araştırma bursu (Oliver Lodge Bursu) verdi ve 1939 yılının yaz aylarında kendisini geri getirmek isteyen eşi Tola'nın yanına, evine döndü. Ağustos ayında eve dönen Rotblat hasta olduğunda dolayı çalışmalarından geri kaldı ve bu esnada savaş patlak verdi. Eşi Tola bu yıllarda Majdanek toplama kampında Yahudi Soykırımında can verdi. Bu olay onun sonraki yaşamını derinden etkiledi ve bir daha asla evlenmedi.[5]
Manhattan Projesi
Polonya'da bulunan Rotblat, çalışmalarının bir bomba üretmek için kullanılabileceğini fark etti. Önce "kendi zihnindeki her şeyi bitirmek" gerektiğini düşündü [6] ancak Nazi Almanyası'nın devam eden yükselişini durdurmak veya caydırmanın ancak bir nükleer bomba kullanarak önlenebileceği kanısına vardığından dolayı İngiltere'ye gitti.[6] Savaşın başlamasından sonra bomba çalışmaları için Chadwick ile birlikte çalışmaya başladı.
1944 yılında Rotblat ilk atom bombasını oluşturmak için Manhattan Projesi üzerinde çalışmak amacıyla James Chadwick'in grubuyla birlikte hareket etti. Ancak Manhattan Projesi üzerinde çalışmanın ilk koşulu ya ABD vatandaşı veya İngiliz vatandaşı olmaktı. Rotblat bu durumda ülkesini ret ederek feragat etti.[7] Böyle yıkıcı bir silah geliştirmek için bilimin kullanılması hakkında güçlü çekinceleri vardı ancak çalışmaya devam etti. Leslie Groves tarafından 1944 yılı Mart ayında verilen bir akşam yemeğinde bombanın Sovyetler Birliği'ni bastırmak amacıyla yapıldığı gerçeğini duyduğunda şok oldu. Rotblat, 1944 yılının sonunda Almanya'nın da kendi bombasını yapmayı bıraktığını öğrenmesini ardından projeyi terk etmek istedi. Bu esnada Chadwick, Rotblat'a bir Sovyet casusu olarak suçlandığı yönünde hazırlanan dosyayı gösterdi. Ayrıca Rotblat bu yıllarda çeşitli suçlarla suçlandı.[6][8][9][10]
Ayrıca bakınız
- Nobel ödüllü Yahudiler listesi
Kaynakça
- ↑ Hinde, R. A.; Finney, J. L. (2007). "Joseph (Jozef) Rotblat. 4 November 1908 -- 31 August 2005: Elected FRS 1995". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 53: 309. DOI:10.1098/rsbm.2007.0023.
- ↑ http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=395480
- ↑ Landau, S. (1996) Profile: Joseph Rotblat – From Fission Research to a Prize for Peace, Scientific American 274(1), 38-39.
- ↑ A Quest for Global Peace: Rotblat and Ikeda on War, Ethics and the Nuclear Threat. I.B.Tauris. 2006. s. 94. ISBN 9781845112783. "Rotblat: "I have to admit, however, that there are really many things that I do not know. I am not a particularly religious person, and this is the reason for my agnosticism. To be an agnostic simply means that I do not know and will keep seeking the answer for eternity. This is my response to questions about religion.""
- ↑ Underwood, Dr Martin (2011). "Liverpool University (1939-43)". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151208010155/http://www.josephrotblat.com/nuclear-physics.html. Erişim tarihi: June 14, 2012.
- 1 2 3 Irwin Abrams
- ↑ Obituary, The Daily Telegraph], 2 September 2005
- ↑ Alan Salmon, Insight, p.15, University of Liverpool (2006)
- ↑ Obituary, The Times, 2 September 2005.
- ↑ Shampo, M. A.; Kyle, R. A. (1995). "Hamilton Smith--Nobel Prize winner in medicine or physiology". Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic 70 (6): 540. PMID 7776712.
