Theodore Roosevelt
Theodore Roosevelt | |
---|---|
26. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı | |
Görev süresi 14 Eylül 1901 - 4 Mart 1909 | |
Başkan Yardımcısı | Charles W. Fairbanks |
Yerine geldiği | William McKinley |
Yerine gelen | William Howard Taft |
20. Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı | |
Görev süresi 4 Mart 1901 - 14 Eylül 1901 | |
Başkan | William McKinley |
Yerine geldiği | Garret Hobart |
Yerine gelen | Charles Fairbanks |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 27 Ekim 1858 New York, ABD |
Ölüm | 6 Ocak 1919 (60 yaşında) Cove Neck, New York, ABD |
Partisi | Cumhuriyetçi |
Eşi | Alice Hathaway Lee (1880-1884) Edith Kermit Carow (1886-1919) |
Çocukları | Alice Lee Roosevelt Theodore Roosevelt III Kermit Roosevelt Ethel Carow Roosevelt Archibald Bulloch Roosevelt Quentin Roosevelt |
Bitirdiği okul | Harvard Üniversitesi Columbia Üniversitesi |
Mesleği | Tarihçi, Yazar |
İmzası |
Theodore "Teddy" Roosevelt (27 Ekim 1858, New York – 6 Ocak 1919, Cove Neck, New York (eyalet), Amerika Birleşik Devletleri'nin 26. başkanıdır. (1901 – 1909). 14 Eylül 1901 yılında henüz 42 yaşında iken başkanlığa geldi ve Amerikan tarihinin o döneme kadarki en genç devlet başkanı oldu. 1906'da Nobel Barış Ödülü'nü aldı. Cumhuriyetçi Parti'nin üyesi idi ve ikinci kez seçildiği bu görevden 1908 yılının sonunda kendi isteği ile ayrıldı. Sonrasında ise William H. Taft göreve geldi.
Hayatı
Theodore Roosevelt, 27 Ekim 1858 günü New York'un kozmopolit mahallelerinden birinde dünyaya geldi. Babası Hollanda göçmeni, annesi İngiliz asıllıydı. Genç yaşlarda spora, tarihe ve askeri konulara meraklıydı. Harvard College'ini 1880 senesinde bitirdi. Hemen ardından hukuk öğrenimi görmek üzere Columbia Üniversitesi'ne girdi. Ama konu ilgisini çekmediği için bir süre sonra okulu bıraktı. 1881'de, 23 yaşındayken, New York Eyalet Meclisine Cumhuriyetçi Üye olarak girdi. Yasama döneminin sona ermesinden sonra Dakota'daki çiftliğine çekilerek iki yıl orada yaşadı. Yeniden siyasete döndükten sonra, önce ABD Kamu Hizmetleri Komisyonu üyeliğinde bulundu (1889-1895), daha sonra da New York Kenti Polis Memurları Kurulu'nun başkanlığını yaptı (1895-1897). 1897 senesinde Başkan William Mc Kinley, Roosevelt’i Deniz Kuvvetleri Bakan Yardımcılığı'na getirdi. Küba'nın bağımsızlığını kazanmasında İspanya'ya karşı savaşta rol aldı. Avrupa devletlerinin, ABD'nin yanıbaşındaki küçük devletlerin iç işlerine karışmasına tahammül edemiyordu. 1898 senesindeyse Gönüllü Süvari Birliğinde albay rütbesiyle Porto Rico’ya gitti. Orada Kettle Hill denilen yerde San Juan Savaşını kazanınca ismi bütün Amerika'da duyuldu. O yaz New York valisi oldu. Bu görevi yaparken arkadaşı olan Senatör Henry Cabot Lodge tarafından zorla seçimlere iştirak ettirildi ve Başkan Yardımcılığına seçildi. Böylece başkan Mc Kinley’in yardımcısı oldu. 14 Eylül 1901’de Mc Kinley Bufallo, New York’ta suikast sonucu öldürülünce 42 yaşında Başkanlık koltuğuna oturdu. 1902'de eyaletlerarası ticaretle uğraşan şirketlerin defterlerini denetleyecek bir Şirketler Dairesi'nin kurulmasını öngören yasa tasarısını Kongre'den geçirmeyi başardı. Aynı yıl 18 Şubat'ta Sherman Antitröst Yasası'nı yeniden uygulamaya koyarak Northern Securities Company aleyhine bir dava açılmasını sağladı.
Kendisini işçi köylü olarak kabul ederek, bu sahaya hizmet götürmeye çalıştı. Büyük iş sahaları kurarak buraları sağlam kâidelerle idare edilmek üzere organize ettirdi. 1903 senesinde tren yolu taşımacılığı ve uzun süren kömür işletmelerindeki grevlerin kaldırılması konularında sert tedbirler aldı.
Donanmaya özel ilgi gösterip, zamanında ABD donanmasını dünyanın en güçlü donanması hâline getirdi. 1903 senesinde Panama Kanalı'nı açtırarak Amerika'nın iki sahilini kısa yoldan birbirine bağlamaya muvaffak oldu. Panama hükûmetini devirip Yeni Panama Devleti'ni kurdurarak, Amerika'nın gelecekte kanal üzerinde denetim kurmasını sağladı.
1904 senesinde ikinci defa başkanlığa seçildi. Bu dönemde mücadele ettiği konulardan biri de ırk ayrımı oldu. Zencilere de medenî haklar verilmesi için gayret sarf etti ve yanına aldığı zenci idarecilerle birlikte çalıştı. 1906 senesinde çıkan büyük zenci isyânı ile bu düşünceleri yarıda kaldı.
1905 senesinde Rus-Japon Savaşına arabuluculuk yaparak son verdirdiği için Nobel Barış Ödülü ile taltif edildi. 1912’de tekrar seçimlere katıldı. Bu arada Milwaukee'de suikastla ölümden son anda kurtuldu. Bu seçimi Demokratlar kazandı.
Mart 1909'da başkanlıktan ayrıldıktan sonra 10 ay süren bir Afrika gezisine çıktı. Ardından da çeşitli Avrupa ülkelerini dolaştı. Ülkesine döndükten sonra, partinin ilerici kanadının öteki üyeleriyle birlikte, kendisinden sonra başkan seçilmiş olan Howard Taft'ı destekleme kararı aldı. Ama çok geçmeden Taft ile partinin ilerici kanadı arasında anlaşmazlıklar baş gösterdi ve parti içindeki bölünme daha da derinleşti. Cumhuriyetçi Parti'den ayrılarak La Folette ile birlikte İlerici Parti'yi kuran Roosevelt, 1912 başkanlık seçimlerine bu partinin adayı olarak katılarak Taft'a rakip oldu. Ama, Cumhuriyetçi Parti'nin bölünmesi nedeniyle seçimleri Demokrat Parti'nin adayı Woodrow Wilson kazandı.
Birinci Dünya Savaşı çıktığında ABD'nin de savaşa İngiltere ve Fransa yanında katılması için konuşmalar yapıyordu. Bu politikayla girdiği 1916 seçimlerini de büyük bir yenilgiyle kaybetti. 6 Ocak 1919 senesinde çeşitli hastalıklar sebebiyle hastâneye kaldırılan Roosevelt, daha sonra evinde öldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen Frank S. Black |
New York Valisi 1899–1900 |
Sonra gelen Benjamin Barker Odell Jr. |
Önce gelen Garret Hobart |
Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı 1901 |
Sonra gelen Charles W. Fairbanks |
Önce gelen William McKinley |
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı 1901–1909 |
Sonra gelen William Howard Taft |
Parti siyasi görevi | ||
Önce gelen Garret Hobart |
Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı Adayı Cumhuriyetçi 1900 |
Sonra gelen Charles W. Fairbanks |
Önce gelen William McKinley |
Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı Cumhuriyetçi 1904 |
Sonra gelen William Howard Taft |
Yeni siyasi parti | Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı İlerici 1912 |
Parti dağıldı |
|
|