Juche

Juche ya da Kimilsungizm^[1](Korece: 주체사상), Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti resmi devlet ideolojisi ve ülke siyasi sisteminin temelidir. Bu doktrin Kim Il-sung öğretisinin bir parçasıdır. Kelime anlamı ana gövde veya konu olarak Türkçeye çevrilebilir. Ayrıca bağımsız duruş ve kendi kendine yetebilme hali olarak da yorumlanabilir.^[2]

Pyongyang'taki Juche Kulesi

Kaynağı

Juche, Kuzey Kore lideri Kim Il-sung tarafından 28 Aralık 1955 yılında yaptığı Dogmatizmi yenmek amacıyla ideolojik alanda Juche temelini kurmak başlıklı konuşmasında geliştirilmiştir. Konuşma bu dönemde Sovyetler Birliğinde gündemde olan stalinsizleşme (destalinizasyon) siyasetlerine bir cevap niteliğindedir. Juchenin sistematik bir ideolojik doktrin haline gelmesi 1960’lı yıllardaki Sovyet-Çin ayrımının varolduğu siyasal ortamda olur. Juche kelimesi 1965 yılından itibaren Kuzey Kore eserlerinde İngilizceye çevrilmeksizin geçmeye başlar. Kim Il-sung 14 Nisan 1965 günü juche ile ilgili yaptığı konuşmasında temel prensiplerini açıklamıştır.^[3] Bu prensipler siyasette bağımsızlık (chaju), ekonomide kendi kendine yeterlilik (charip) ve ulusal savunmada kendini koruyabilirliktir(chawi). Kuzey Kore'nin ikinci lideri Kim Jong-il 1982 yılında kaleme aldığı eserde juchenin resmi tanımını yapmıştır. Kendisi devlet ideolojisinin son halinden sorumludur, ayrıca 1996 yılında ideolojiye Songun (önce ordu) siyasetini dahil etmiştir.^[4]

Pratik uygulaması

Kim Jong-il’e göre juchenin devlet politikası olarak uygulanması aşağıdaki hususları içerir:

1. Halk düşüncede ve siyasette özgür (chajusong), ekonomik olarak kendi kendine yeter, savunmada da kendini koruyabilecek durumda olmalıdır.
2. İzlenen siyaset halkın amaç ve isteklerini yansıtmalı ve bu yolda tüm halk devrim ve inşa süreci için seferber edilmelidir.
3. Devrim ve inşa süreçleri ülkenin içinde bulunduğu duruma uygun olmalıdır.
4. Devrim ve inşa sürecinin yapması gereken en önemli görev ise halkı ideolojik olarak birer komünist olarak şekillendirip, onları inşa süreci için seferber etmesidir.

Juche bakış açısı parti ve onun önderine sonuna kadar sadakati gerektirir. Kuzey Kore’de parti Kore İşçi Partisi, onun önderi ise Kim Jong-il’dir. Kuzey Kore resmi tarihine göre juchenin ilk uygulamalarının izi 1956-61 beş yıllık planında görülebilir. Chollima Hareketi olarak da değerlendirilen bu plan Chongsan-ri metodu ile Taean üretim sisteminin doğuşuna öncü olmuştur. Beş yıllık plan Sovyetler birliği ile Çin arasındaki çatışmadan Kuzey Kore’nin etkilenmemesi için ülkenin ekonomik olarak hızla büyümesine ve ağır sanayileşmesine ağırlık verir. Chollima hareketi Sovyet beş yıllık planlarından esinlenerek merkezi devlet planlamasını esas alır. Kendi kendine yetebilirlik için çok çaba sarfetse de Kuzey Kore diğer ülkelerden ekonomik yardım almıştır. Tarihsel olarak bakıldığında ülke en büyük ekonomik desteği 1991 yılındaki çöküşüne kadar Sovyetler Birliğinden almıştır. Kore Savaşından sonraki dönemde özellikle sosyalist bloktaki kardeş ülkelerden alınan borçlar önemli olmuş 1976 yılına kadar ise Sovyetler Birliğinden sanayi ürünleri tedarik edilmiştir. 1991 yılından sonra sosyalist blok ortadan kalkınca ülke ekonomisi krize düşmüş, kitlesel kıtlığa yol açan sıkıntılar yaşanmıştır. Yıllar süren zor dönemler süresince Çin Halk Cumhuriyeti ülkeye insani yardım olarak yılda 400 milyon dolarlık yardım yapmıştır.^[5] Ayrıca ülke nükleer programının barışçıl sonuçlandırılması amacıyla oluşturulan ve Kuzey Kore, Güney Kore, Çin Halk Cumhuriyeti, Japonya, ABD ve Rusya Federasyonundan oluşan gruptan yakıt ve teknik yardım almaktadır.

Marksizmdeki yeri

1992 yılında yapılan değişiklikle birlikte Kuzey Kore resmi devlet ideolojisi olan marksizm-leninizm yerini jucheye bırakacaktır. Juche, marksizm-leninizmin yaratıcı bir uygulaması olarak tanımlandırılır. Kim Il-sung yaptığı açıklamada juchenin Kuzey Kore’ye özel olmadığını ve marksist-leninist devletlerdeki programatik eğilimi net hale getirdiğini söyleyecektir. 1991 yılında ülkenin ekonomik olarak en büyük destekçisi olana Sovyetler Birliği ortadan kalkınca 1998 yılındaki Anayasa değişikliğinde marksizm-leninizm Anayasadan çıkarıldı. Buna rağmen metinde marksist-leninist terminoloji sıkça kullanılır.1990’lı yılların ortalarında oluşturulan Songun doktrinine göre ise Kuzey Kore’deki ana devrimci gücün işçi sınıfı değil ordu olduğu belirtilmiştir. Birçok yorumcu, gazeteci ve akademisyen ülkedeki rejimi Stalin uygulamalarına benzerlik nedeniyle stalinist olarak kategorize etse de, terminoloji olarak marksizm-leninizme ideolojik katkı olarak bir stalinizmden bahsedilemeyeceği için bu benzetme sorunludur. Stalin’in siyasi, toplumsal ve ekonomik uygulamaları nasıl birer ideolojik katkı olarak değerlendirilemezse, juchenin de böyle değerlendirilemeyeceği ortadadır.^[6] Kim İl-sung’un siyasi açılımları ve konuşmalarında Kuzey Kore’nin Stalin’in teorize ettiği tek ülkede sosyalizm ve Bolşevik Partisinin uyguladığı merkezi ekonomik sistemi benimsediği görülür. Stalin’in hayranı olan Kim, onun 1953 yılındaki ölümünden sonra da yazdığı yazılarda duyduğu üzüntüyü dile getirecektir. Stalin’den sonra başa geçen Sovyet yönetimi özellikle 1956 yılındaki Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresinde Stalin’i ve onun dönemini karalama kampanyası başlatınca Kuzey Kore yönetimi Stalin’i açıkça övmekten geri dursa da ülke Sovyetler Birliği gibi Stalin’i reddetmeyecektir. Bu eleştirileri modern revizyonizm olarak değerlendiren Kuzey Kore yönetimi Sovyetler Birliği öncülüğünde sosyalist blok arasında ekonomik işbirliğini güçlendirilmesi için kurulan Comecon örgütüne de dahil olmayacaktır. Kuzey Kore’de Mao Zedung ideolojisinin etkileri açıkça söylemese de uygulamalarda benzerlikler görülebilir. Stalin’i karalama kampanyasının karşısında Mao gibi duran Kim, gençliğinde Mançurya’da eğitim görmüş ve 1931-41 yılları arasında Çin Komünist Partisine bağlı gerilla birliklerinde aktif yer almıştır. Bazı uygulamaları Çin ile benzerlik taşısa da özellikle maoizmde görülen şehirlerin kırdan kuşatılması ve köylülüğün işçi sınıfı aleyhine öne çıkartılması juchede görülmez. Mao’dan sonra başa gelen Çin Komünist Partisi yönetimleri ekonomiyi piyasa ekonomisine açacaktır. Kuzey Kore ile Çin arasındaki diplomatik ilişkilerin olumlu şekilde sürmesine rağmen Kuzey Kore, Çin modeli bir ekonomik yeniden yapılanmaya girişmeyecektir. Buna rağmen 1984 yılında kabul edilen Yabancı Ortaklık Kanunu ile Çin’den esinlenerek yabancı sermayenin ülkede yatırım yapması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Shenzhen Ekonomik Bölgesi kurulacaktır. 1998 yılındaki revize edilen anayasada özel mülkiyetin savunulacağı ve yabancı ülkelerle kurulan sermaye ortaklıklarının korunacağı belirtilir. Kim Il-sung ve Kim Jong-il’in yazdığı eserlere göre jucheye göre devrim ve inşa sürecinin amacı ülke sınırları dahilinde sosyalizm ve komünizme geçilmesidir. Genel ortodoks marksist bakışa karşı olarak Korelilerin kan bağına dayalı bir ulus olduklarına vurgu yapılarak Kore devletinin ilelebet var olacağı ve Korelilerin daima Kore’de yaşayıp, Korece konuşacakları belirtilmiştir. İçinde barındırdığı ulusal unsurlara rağmen Kuzey Koreli ideologlar diğer ülkelerin de jucheden öğrenecekleri olduğunu, ana prensiplerin her ülkeye göre uygulanabileceğini belirtmişlerdir. Burada marksizmin enternasyonalist yanı ile çelişkili görülen durum dikkat çekicidir.

Eleştiriler

Kore İşçi Partisi önde gelen yöneticisiyken 1997 yılında Tokyo'ya yapılan bir ziyaret dönüşünde Çin Halk Cumhuriyeti'nin başkenti Beijing'deki Güney Kore elçiliğine giderek siyasi sığınma hakkı isteyen önde gelen Juche teorisyenlerinden Hwang Jang-yop Kuzey Kore’den Güney Kore’ye iltica ettikten sonra Kuzeydeki rejime dair yaptığı eleştirilerde bu siyasetin eleştirisini yapmıştır.^[7]

Diğer ülkelerdeki örnekleri

Soğuk Savaş sırasında Kuzey Kore, juche ve kendine yetebilirlik presniplerini diğer ülkelere özellikle gelişmekte olan Üçüncü Dünya ülkelerine örnek model olarak tanıtmaktaydı. 1964 yılında ülkeyi ziyaret eden Endonezya Cumhurbaşkanı Sukarno, ülkesinde de Kuzey Kore modelini yerleştirmeye çalışsa da ABD desteğindeki sağcı askeri darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı. 1971 yılındaki ülkeye ziyaretinde Romanya Cumhurbaşkanı Çavuşesku halkın ideolojik seferberliğinden etkilendi ve ülkesinde uygulamaya çalıştı. Kuzey Kore hükümeti juche ile ilgili ilk uluslararası toplantıyı Eylül 1977’de yapmıştır. Dünya çapında birçok irili ufaklı düşünce grubu juche fikrini incelemektedir. Bu gruplardan öne çıkanları Japonya’daki Uluslararası Juche Fikri Enstitüsü ile İspanya’daki Kore Dostluk Derneğidir. Kim Jong-il, diğer ülkelerin jucheyi kalıp olarak almayıp, verili duruma göre değerlendirerek kullanmalarını önemle belirtmiştir.

Takvim

Kuzey Kore hükümeti ve ülkedeki kurumlar Gregoryen takviminin bir varyasyonunu kullanmaktadır. Buna göre Juche yılı Kim İl-sung’un doğduğu gün olan 15 Nisan 1912 günü başlar. Juche 0 yılı yoktur. Bu takvim 1997 yılında yürürlüğe girmiştir, ay adları Gregoryen takvim ile aynıdır. Uygulamada Juche yılı normal tarihten sonra verilir. Örneğin 27 Haziran 2007 Juche 96.^[8]

Ayrıca bakınız

• Juche Kulesi

Kaynakça

1. Lim, Jae-cheon (Mayıs-Haziran 2012). "North Korea's Hereditary Succession Comparing Two Key Transitions in the DPRK, (İngilizce). Asian Survey (University of California Press) 52, 3, s. 550–570
2. Cumings, Bruce, Korea's Place in the Sun: a Modern History, New York, W.W. Norton, 2005 s.414
3. Choe, Yong-ho., Lee, Peter H., ve de Barry, Wm. Theodore., Sources of Korean Tradition, Chichester, New York, Columbia University Press, 2000 s. 419
4. İlgili globalsecurity makalesi (İngilizce) 19 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
5. İlgili makale (İngilizce)19 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
6. İlgili makale (İngilizce) 19 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir
7. Güney Kore'den yayın yapan muhalif Daily North Korea haberi (İngilizce) 13 Kasım 2015 tarihinde erişilmiştir
8. Juche yılının kullanıldığı bir örnek (İngilizce) 19 Temmuz 2011 tarihinde erişilmiştir