Tavas

Koordinatlar: 37°34′22″K 29°04′17″D / 37.57278°K 29.07139°D

Tavas
—  İlçe  —
Türkiye'de bulunduğu yer
Denizli Siyasi Haritası
İlçe merkezinin genel görünümü
Koordinatlar: 37°34′22″K 29°04′17″D / 37.57278°K 29.07139°D
Ülke	Türkiye
İl	Denizli
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
Yönetim
- Kaymakam	Dr. Osman Varol [1]
- Belediye başkanı	Turhan Veli Akyol (AK Parti) [2]
Yüzölçümü
- Toplam	1.691 km^2 (652,9 mi^2)
Rakım	941 m (3.087 ft)
Nüfus (2015)[3]
- Toplam	45,214
- Kır	-
- Şehir	45,214
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
Posta kodu	20500
İl alan kodu	0258
İl plaka kodu	20
İnternet sitesi: Tavas Kaymakamlığı Tavas Belediyesi

Tavas, Denizli ilinin bir ilçesidir. Tavas ilçesi adını 40 km yakınında bulunan Kale ilçesinin eski adı olarak bilinen Davaz adından alımıştır. Kale ilçesinin antik çağda ismi "Tabea"'dır. Aslında Tavas ismi Tabea'dan bir dönüşümdür. Yıllar sonra değişime uğramış ve Tavas adını almıştır. Tavas'ın eski adı Yarengümedir.

Yöredeki en eski yerleşim yerinin Medet Höyüğü olarak anılan mevki olduğu tespit edilmiştir. Höyük Eski Tunç Çağı, Hititler, Frigya, Pers İmparatorluğu, Antik Yunanlar, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu ve Türk dönemlerinin izlerini taşımaktadır. Ancak Medet Höyüğü'nde henüz bilimsel kazılar yapılmamıştır.^[4]

Tarihçe

Orta Anadolu'da Hatti ve daha sonra da Hitit İmparatorluğu'nun kurulduğu dönemde, Batı Anadolu'da Ahhiyava ve Lukkalıların uygarlıkları vardı. Bu uygarlıklar Herodot Tarihi'nde daha sonraları; Likya, Karya ve İyonya uygarlıklarının kökeni olarak gösterilmektedir. Likyalılar daha ziyade Gediz Nehri vadisinde, Karyalılar ise bugünkü Kale-Tavas, Karacasu ilçeleri ile Muğla (il)'inin tamamını içine alacak şekilde Büyük Menderes Nehrinin güneyinde yerleşmişlerdir. Menderes'in kuzeyi İyonya, İyonya'nın kuzeydoğusu ise Lidya bölgesidir. Karya'nın kuzeydoğusunda geniş bir sınırı olan Frigya bölgesi yer almış, Frigya'yı Karya'dan Babadağ ve Honaz Dağları ayırmıştır.

Bugünkü Kale ilçesinin güney bitişiğinde bulunan ve günümüzde terkedilmiş durumdaki "Eski Kale" adıyla anılan doğal kayalığın üzerinde kurulmuş olan yerin adına Tabae (Tabai, Taba) olarak rastlanmaktadır. Yazıtlarında Tabenon olarak görülür. Tabae'nin ilk kuruluşu hakkında kesin belgeler bulunmamakla beraber, yüzeydeki kalıntılar ile birlikte yöre ile ilgili çeşitli kaynaklar Hellenistik dönemden önceki Karyalılar zamanından beri var olduğunu göstermektedir.Bu yerleşim kesintisiz olarak Karya, Hellen, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı şeklinde devam etmiştir.

Pek çok gezgin değişik zamanlarda yaptığı seyahatlar sırasında Tabae sözcüğünün antik dönemdeki benzer adlar ile olan bağını incelemişlerdir. "Taba" adının günümüzde "Kaya" anlamına geldiğini savunmaktadırlar. Antik dönemde "Taba" ile kullanılan birçok yer adlarından bahsederler. Tabae'nin "Kaya" yı simgelediğini bunun kentin konumu ve görüntüsüne bağlı bir ad olduğunu iddia ederler.

Antik dönemlerde kurulan kentlerin mitolojik bir efsane veya mitolojik bir kahramanın adının bulunduğunu unutmamak gerekir. Tabenos adlı bir kahramanın Tabae kentini kurduğunu ve onun gibi Kibiras'ın da Kibyra'yı (Bugünkü Gölhisar), diğer kardeşi Kidramos'un ise Kidrama'yı (bugünkü Yorga köyü) kurduğunu gerek tarihçilerden gerek günümüz araştırmacılarından öğreniyoruz. Kibiras ve Kidramos, Tabenos'un kardeşleridir.

Tabae, yüzeydeki kalıntılar ve sikkelerden anlaşıldığı kadarıyla, Büyük İskender'den sonra Anadolu'da kurulan antik kentlerdendir. Tabae kenti'de, Hellenistik dönemde sikke bastırmıştır. Özellikle gümüş, bronz, bakır olarak bastırılan sikkeler kendine özgü tipleri ve stilleri ile diğer sikkelerden hemen ayırdedilebilirler. Sikkelerin ön yüzünde tanrısal başlar, arka yüzünde Tabea kentine ait resim ve yazılar bulunmaktadır. Sikkenin basılışı MÖ 3. yüzyıl ve 2. yüzyıllara tarihlendirilebilmektedir.

12. ve 13. yüzyıllara kadar Bizanslıların elinde bulunan Tabea bölgesi bu yüzyıllardan sonra Türklerin eline geçmiştir. Türkler Kale-Davas adını kullanmışlardır. Bu isim 1950 yılından sonra Tavas olarak devam etmiştir.

Türklerin yöreye gelişi

Büyük Selçuklu İmparatorluğu komutanlarından Afşin Bey'in Malazgirt Meydan Muharebesi öncesindeki keşif harekatlarından birinde Honaz yakınlarına kadar geldiği bilinmektedir. 12. yüzyılın başlarında Türkler Anadolu’ya iskan amaçlı akınları esnasında Selçuklu komutanlarından Cafer Paşa komutasındaki Mirza Bey Tabea'yı fethetmiştir. 14. yüzyıl gezgini İbn Batuta ve Evliya Çelebi yöreyi Davaz şeklinde anmaktadır.

13. yüzyıl sonlarına kadar Anadolu Selçuklu Devleti hakimiyetinde kalan Davaz yöresinde, 1243 yılındaki Kösedağ Savaşından sonra Selçukluların zayıflamaya ve dağılmaya yüz tuttuğu dönemde Babadağ'ın güneyindeki , şimdiki Tavas ve Kale ilçelerinin sahalarını kaplayan Tavas ovasında Tavas Beyliği kurulmuştur.

Selçukluların zayıflayıp yıkılması ile 1300'lü yıllarda Tavas Beyliğini İlyas Beyin yönettiği ve çevre ahalisinin Mevlevi tarikatına bağlı oldukları bilinmektedir.

Tavas Beyliği Germiyan, Aydın, Hamit ve Menteşe oğulları Beyliği arasındaki bir bölgede kurulmuştur. Denizli’nin Germiyan oğullarına geçişi ile Tavas Beyliği l365 tarihinde Menteşeoğulları Beyliğine bağlanmıştır. Beylik önceleri Horasanlı köyünden sonra da Hırka, Tavas köyünden yönetilmiştir.

Bölge 1424 yılında II. Murat tarafından tamamen Osmanlı Devletine bağlandıktan sonra, yaşantısına sakin bir şekilde devam etmiştir. 1702 - 1703 yıllarında vuku bulunan depremlerde, 12.000 kişi ölmüş, o zamanki Kale civarında bulunan şehir oturulamayacak hale gelmiştir. Bundan sonra şehir daha yukarıya, şimdiki merkezine doğru çekilmiştir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[5]	47.222	8.408	38.814
1970[6]	50.564	8.744	41.820
1975[7]	55.443	9.728	45.715
1980[8]	56.505	10.373	46.132
1985[9]	58.152	11.181	46.971
1990[10]	65.136	11.777	53.359
2000[11]	60.669	11.700	48.969
2007[12]	53.475	13.000	40.475
2008[13]	51.891	12.709	39.182
2009[14]	51.644	12.789	38.855
2010[15]	50.703	12.720	37.983
2011[16]	49.187	12.563	36.624
2012[17]	47.773	12.568	35.205
2013[18]	47.044	47.044	veri yok
2014[19]	46.463	46.463	veri yok
2015[20]	45.214	45.214	veri yok
2015[21]	45.214	45.214	veri yok

İdari yapı

Tavas´a bağlı toplam 10 belde ve 36 köy vardır. Bu beldelerden en büyüğü olan Kızılcabölük aynı zamanda eski Bucak merkezidir. Uzun zaman ilçe olmaya çalışmıştır.İlçeye uzaklığı yakın olduğu için (4 km) ilçe olamamıştır.

Fauna

Tavas kurbağası'^[22] (Rana tavasensis) dünyada yalnızca Tavas'ta yaşayan endemik kurbağa türüdür.

Kaynakça

1. Tavas Kaymakamlığı
3. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCgFsmZ. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
4. Tavas Belediyesi, Tavas Kısa Tarihçesi
5. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BspcPm9R. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
6. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btn4SVtv. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
7. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtpT82zd. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
8. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtuSVHd0. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
9. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtwPQTCQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
10. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bty6HoPb. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
11. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu08Ql8F. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
12. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu1o9OxL. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
13. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3bJ0S4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
14. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuCo8hL9. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
15. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuEsxsTl. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
16. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGl5V3G. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
17. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxUY3C6. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
18. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUiYNw5. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
19. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCgFsmZ. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFCgFsmZ. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
21. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
22. www.turkherptil.org

Dış bağlantılar

• Tavas Kaymakamlığı