Yakutlar

Yakutlar
Toplam nüfus
800 000 kişi (2011 yılı)[1]
Diller
Yakutça, Rusça
Din
Ortodoksluk, Şamanizm

Yakutlar ya da Sahalar (Yakutça: Сахалар Sahalar), Rusya Federasyonu içindeki Yakutistan'da yaşayan Türk halkı.

Yakutça, Türk dilleri'nin kuzey öbeğine bağlı bir dildir. Çoğunluğu Yakutistan'da olmak üzere, bu dili yaklaşık 456.000 kişi konuşur. Yakutça, Magadan, Sahalin bölgelerinde, Taymir ve Evenk özerk bölgelerinde de konuşulur. Yakutların dili, aynı zamanda kuzey Sibirya'nın küçük halklarının ticârî dilidir. 1960 ve 70'lerde kültürel ve manevi bir canlanma Yakut dili ve edebiyatının yeniden doğmasını sağlamıştır.

Yakutlar, 13. ve 14. yüzyıllarda Moğol kökenli Buryatların akınlarından sonra Sibirya'nın Baykal Gölü bölgesinden kuzeye göçen ve Türkçe konuşan insanların torunlarıdır. Bölgenin yerlisi olan daha küçük sayıdaki Moğol, Even (Lamut), Tunguz ve Eski Asya halkları da Yakutlarla kaynaşmıştır. Bölgenin güney ve kuzeyi arasında kültürel farklılıklar bulunmasına rağmen, her iki grup da Doğu Ortodoks Kilisesi ile Şaman inançlarının bir bileşimini benimsemiştir. Yakutların nüfusu 1926 ile 1959 arasında kolektivizasyonun ve Sovyet baskısının sonucunda hızla düşmüştür. Bugün Rusya Federasyonu topraklarının beşte birini oluşturan Yakutistan’ın toplam nüfusu 929.280’dir (2002); Yakutların bu nüfus içindeki oranı % 46’dır (432.290) ve cumhuriyetin nüfusunun çoğunluğunu oluştururlar.

Kültür

Eski Türk kültürünün izlerinin büyük oranda hissedildiği Yakut Türklerinin kültürü yöredeki öbür Türk topluluklarının kültürü ile büyük bir benzerlik gösterir.Yakut Türkleri eski Türk giyim ve yaşam tarzını bugüne kadar yaşatmayı başarmışlardır. Ayrıca Yakut Türkleri kış aylarında Ren geyiğinin derisinden hazırlanan ayakkabılar giymektedirler.[2]

Küyerçek, geleneklik bir Yakut yemeği

Yakut Türkçesi

Saha Türkçesi, Türk dilinin Uygur-Oğuz grubundandır.Şu an var olan Türk lehçelerinde Türkiye Türkçesi'ne benzemektedir.Saha dilinde şive farklılıkları oldukça azdır.Saha Türkçesi'ne zamanla birçok Moğolca kelime karışmıştır.[2]

Nüfus

Sahalar veya Yakutların en fazla nüfusunun olduğu Yakutistan 949 753 kişilik (2009) bir nüfusa sahiptir. Куораттарга олорор дьон — 64,3 % (2002) Ülke yüzölçümü büyük olduğundan 0,3 kişi/km² düşer.

Yıllara göre nüfus dinamiği

Yakutistan nüfus ilerlemesi(bin kişi.).

Yıl Sayısı
1959 487
1978 842
1989 1049
2002 949
2010[3] 958,3

Kadın-erkek oranı

2002 yılı resmi sayımlarında

Şehir Kırsal Tümü %
Erkek 296 155 168 062 464 217 48,9
Kadın 313 844 171 219 485 063 51,1

Etnik dağılım

Yakutya'da 1939—2010 arası ırki oran dağılımı:

Etnik 1939[4] 1959[5] 1970[6] 1979[7] 1989[8] 2002[9] 2010[10]
Yakutlar 233 273 (56,5 %) 226 053 (46,4 %) 285 749 (43,0 %) 313 917 (36,9 %) 365 236 (33,4 %) 432 290 (45,5 %) 466 492 (49,9 %)
Ruslar 146 741 (35,5 %) 215 328 (44,2 %) 314 308 (47,3 %) 429 588 (50,4 %) 550 263 (50,3 %) 390 671 (41,1 %) 353 649 (37,8 %)
Evenkiler 10 432 (2,5 %) 9505 (2,0 %) 9097 (1,4 %) 11 584 (1,4 %) 14 428 (1,3 %) 18 232 (1,9 %) 21 008 (2,2 %)
Ukraynalılar 4229 (1,0 %) 12 182 (2,5 %) 20 253 (3,0 %) 46 326 (5,4 %) 77 114 (7,0 %) 34 633 (3,65 %) 20 341 (2,2 %)
Eveniler 3133 (0,8 %) 3537 (0,7 %) 6471 (1,0 %) 5763 (0,7 %) 8668 (0,8 %) 11 657 (1,2 %) 15 071 (1,6 %)
Tatarlar 4420 (1,1 %) 5172 (1,1 %) 7678 (1,2 %) 10 976 (1,3 %) 17 478 (1,6 %) 10 768 (1,1 %) 8122 (0,9 %)

Kaynakça

  1. ↑ Russian Census 2002. Распространенность владения языками (кроме русского)(Knowledge of languages other than Russian)(Rusça)
  2. 1 2 http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/27/166.pdf
  3. ↑ Информационные материалы о предварительных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
  4. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  5. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  6. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  7. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  8. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  9. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  10. ↑ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Tarihteki ve Günümüzdeki Türk halkları
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/26/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.