Salarlar

Salarlar
Toplam nüfus
104.503 (2000 nüfus sayımı)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Çin Halk Cumhuriyeti
:Çinghay, Kansu, Sincan[1]		 104.503
Diller
Salarca
Din
İslam
İlgili etnik gruplar
Türkmenler, Yugurlar

Salarlar ya da Salırlar[2] (Salarca: Salarlar, Salırlar; Çince: 撒拉尔 Pinyin: Sālāěr), Günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti'nin resmî olarak tanınmış 56 etnik grubundan bir Türk halkıdır. Tarih boyunca Salar, Salır, Salgur, Salur boyu adları verilmiştir.

Türkmenistan'daki araştırmacılar Salarları Sincan Uygur Özerk Bölgesindeki Türkmenler ile birlikte Çin Türkmenleri adı altında ele alırlar.[3]

Sarı Irmak (Çince: 黃河, Huáng Hé) yakınlarında yaşarlar. Başlıca geçim kaynakları tarım ve hayvancılıktır.

Salarlar kendilerine Salır, dillerine de Salırca derler.

Nüfus

2000 yılı nüfus sayımında 104.503 Salar kaydedilmiştir. Nüfusun çoğunluğu Çinghay eyaletinde Şunhua Salar Özerk İlçesi ve Hualung Hui Özerk İlçesi, Gansu eyaletinde Jishishan Bao'an Dongxiang ve Salar Özerk İlçesi[1], Şincan Uygur Özerk Bölgesinde ve İli Kazak Özerk İli gibi bölgelerde yaşamaktadır. Salarca'nın bir batı lehçesi de Kazakistan sınırı yakınlarındaki Gulca yöresinde tahminen 2000 kişi tarafından konuşulur.[4]

Diller

Nüfusun yaklaşık üçte biri Türkmence'ye yakın bir Türk dili olan Salarca'yı, bir kısmı ise Tibet dilini ve hemen hemen hepsi devlet dili olan Çince'yi konuşur. Salarca'nın iki lehçesi mevcut olup biri Tibet dili ve Çince'den etkilenmiş, diğeri Uygurca ve Kazakça'dan etkilenmiştir. Önceleri Salar alfabesi (撒拉文 Sālā wén)[5] kullanılmaktaydı. Salarlar günümüzde latin alfabesini kullanma isteği içerisindedirler.

Örnekler:

Sen yaxşimi?; Sen nasılsın?

Men yaxşidir.; Ben iyiyim.

Tarihçe

Kâşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'de; ".... beşincisi: "صاَلغُر Salgur"lardır. Belgeleri şudur: "[6] şeklinde tanımladığı Salarlar, Oğuzların Salgur boyundandır. Yuan Hanedanı zamanında 14. ve 15. yüzyılda Semerkand ve Turfan'dan göç etmiş Oğuzlar'ın Tibetliler, Han ulusu ve Huiler ile karışarak günümüze kadar geldikleri düşünülmektedir.

1781'de Salarlar Qing Hanedanı'na karşı isyan etmiş ve Salar nüfusun %40 katledilmiştir. Çağdaş Türkmenlerin kökeni Salır[7] boyu Türkmenistan, Özbekistan, Afganistan, Irak ve İran'da, ve aynı kökden olan Çin'deki Salar uyruğu Salur boyundan gelmektedir[8]. Salarca başlıca Tsinghai (Qinghai) eyaletinde konuşulur, 1928 yılına kadar bir kesime Tibet'te Amdo denilirdi.[9]

Kültür

Salarlar tipik giyimleri bölgedeki müslüman diğer insanlara çok benzer. Erkekler çoğunlukla sakallı ve beyaz gömlekli ve beyaz veya kara takkeler giyerler. Genç bekar kızlar parlak renkli Çin giysileri ile giyinirler. Evlenmiş kadınlar beyaz veya siyah renkli olan geleneksel giysilerini giyerler.

Salarlar, müzikal bir alet olan Kouxuan çalarlar. Kouxuan bir gümüş veya bakır telli olup ve tek kadınlar tarafından çalınır.

Din

Salar Bayrağı

Salarlar İslâm dinine çok sadıktırlar ve her köyde bir camileri bulunur. 1750 yılında Salarların büyük çoğunluğu İslâm dinini benimsemiştir. 1980li yıllarda 80'den fazla camileri vardı. Tibetlilerle çok yakın ve beraber yaşadıkları halde Budizm dinine çok şiddetli karşı gelmişler ve baskılara rağmen budist olmamışlardır.

Nakşibendi tarikatının iki önemli kolundan biri olan Aktağlık (Afakiyye) Qinghai ve Gansu'da yaşayan Salarlar ve Huiler'in çok önemli katkıları olmuştur.[10]

Notlar

  1. 1 2 http://mtad.humanity.ankara.edu.tr/III-1_Mart2006/17_MTAD_3-1_FSBO-t-ili.pdf
  2. ↑ Teres, Ersin (2012). Salır Türklerinin kaynakları ve Salır Türkçesi üzerine araştırmalar. Türkiyat Mecmuası, cilt 22, Güz 2012, sayı 2, sayfa: 103-126
  3. ↑ Marat Durduyev (yazan), S. Gömeç (çeviren). Çin Türkmenleri. Aşkabat, 1992
  4. ↑ bakınız the Salïr tribe; Clark 1998: 8–11, 17–18
  5. ↑ Çin'deki müslüman çocuklarına Kur'an'ı okutmak için yaratılmış Arap alfabe sistemi (小儿经/小兒經 Xiǎo'érjīng)'nin Salarcası
  6. ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 56.
  7. ↑ (bakınız the Salïr tribe; Clark 1998: 8–11, 17–18)
  8. ↑ Houtsma, M. Th. "E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936". Brill Publishers, 1987. pp. 119, 120
  9. ↑ Lars Johanson, Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstitutet i Istanbul, Stockholm 2001
  10. ↑ Encyclopedia Iranica (İngilizce)

Kaynakça

Dış bağlantılar

Tarihteki ve Günümüzdeki Türk halkları
This article is issued from Vikipedi - version of the 6/4/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.