Mustansır (Abbasi-Memlük)

Mustansır

Abbâsî Halifesi
Kahire'de Memlukler koruması altında

Hüküm süresi

Önce gelen

Bağdad'da tum iktidar gücüyle hüküm süren Abbasi halifesi
Mustasım Billah

Sonra gelen

Tam ismi
Ebû’l Kâsım Ahmed bin Zâhir el-Mustansir bi’l-Lâh

Hanedan

Abbâsî Hanedanı
(58. Abbasi halifesi)

Babası

Zahir

Ölüm

1262
Irak'da Hit şehri muharabesinden sonra bir baskında

Dini

Sünni İslam

Başlığın diğer anlamları için Mustansır sayfasına bakınız.

Mûstansır uzun adı El-Mûstensir Billâh; Tam Adı: Ebû’l Kâsım Ahmed bin Zâhir el-Mûstensir bi’l-Lâh, Soyadı: el-Mûstensir. (Arapça: ‏أبو القاسم أحمد المستنصر بالله الثاني‎) (ö. 1262) 58. İslam Halifesi. el-Mûstensir bi’l-Lâh et-Sânî (İkinci Mûstensir bi’l-Lâh) olarak da tanınır.

Abbâsî hanedanına mensuptur. 1261-1262 yılları arasında Memlük Devleti'nin koruması altında Kahire'de bulunarak halifelik yapmıştır.

Biyografi

Memluk Sultanı Baybars 24 Ekim 1260'de tahta çıktıktan birkaç ay sonra, Ebu ül-Kasım Ahmed Kahire'ye geldi. Bu kişi Bağdat Kuşatması (1258) Moğolların Bağdad'ı tahrip edilip, surları, binaları ve kütüphaneleri yıkıp, halkın büyük bir kısmını kılıçtan geçirip katliama tabi tuttuktan sonra Bağdat Abbasi Halifeleri sülalesinden hayatını kurtarabilen en son Abbasi sülalesi mensubu idi. Son 37. ve son Bağdad Abbasi halifesi olan Mutasım'ın amcası idi ve 35. Bağdad Abbasi halifesi olan Zahir'in oğlu ve 36. Bağdad Abbasi halifesi olan Müstensir'in erkek kardeşi idi.

Sultan Baybars onun Kahire'ye gelişini kabul etti ve onu kaldığı eve ziyaret edip şahsen tanıştı. Ebu ül-Kasım Ahmed'i yeni Mısır'da hüküm süren Memluklular devleti tarafından halife olarak kabul edildiğini bildirdi ve halifelik merkezinin hiçbir politik iktidar gücü olmadan Kahire'de bulunmasını kabul ettiğini bildirdi. 17 Haziran'da Memluk Devleti arazilerinde bulunan camilerde verilen hutbelerde evrensel sultan olarak yeni halifenin de ismi okundu. Ebu ül-Kasım Ahmed halifelik ismi olarak "El Mustansır" adını aldı ve bu Bağdad'da son Bağdad Abbasi halifesi olan erkek kardeşinin ismi idi.^[1] Birkaç gün sonra Sultan Baybars yeni halife Mustansır için "Evrensel Sultan" ünvanı ile halifelik tahtına geçiş töreni yaptırdı. Halifeye Kahire kalesinde bulunan büyükçe bir konak ve koruma askeri verildi. Böylece halifenin Mısır'da yaşamaya başlaması Memluklular Devleti'ne Hicaz'da kutsal şehirler olan Mekke ve Medine şehirlerinin üzerinde yönetim ve denetim hakkı bulunduğuna biraz daha meşruluk sağlamakta idi.^[1]

Yeni halife ilk beyanatında her Müslümanın Bağdad'ın tekrar Müslüman idaresine dönmesi için çaba harcamasının bir din borcu olduğunu ilan etti. Sultan Baybars bu projeye açıkça karşı gelmedi. 3 Eylül'da halife, Şam'a gitmekte olan Sultan Baybars'la birlikte Şam'a gitti ve bu şehirde Sultan ve Halife birlikte namaz kıldılar. Fakat yeni halife Bağdadi geri almak için 10.000 asker istemekte idi. Baybars ona, istediği ordu olarak 3000 tane Bedevi Arab'tan oluşan bir birlik verdi. Ayrıca Moğollar tarafından Musul Atabeyliği'nden atılmıs olan Bedreddin Lülü'nün oğuları da Musul'u Moğollardan kurtaramak istemekteydiler. Bunlar da Halife'nin maiyetine girdiler.^[1]

Halife Mustansır maiyeti ve yeni ordusu ile 19 Ekim 1261'de Şam'dan ayrıldı. Ordusu ile Mustansır Bağdad'a yöneldi. Fırat Nehri kıyısında Ana mevkiine vardığında orada Abbası sülalesinden Halife Mustarsid'den (1118-1135) dört göbek ileride bir kuzen olan ve 30. Abbası halifesi Raşid'in iki göbek ilerisinde kuzen olan bir gençle karşılaştı. Bu genç burada Sultan Baybars'sin rakibi ve düşmanı olan bir kölemen emiri ve Halep Emiri görevini üzerine almış olan Akkuş El-Barlı tarafından halife ilan edilmişti ve halifelik adı olan "El-Hakim" adını almıştı.

İki Abbası sülalesi mensubu güçlerini birleştirek Bağdaa'a yürümeye karar verdiler. Fırat Nehri kıyısında bulunan Anbar bölgesinde bulunan "Hit" adlı bir şehre birlikte girdiler. Bağdad'da Moğollar valisi Anbar bölgesinde olan bu gelişmeyi haber aldı ve bu iki Abbası mensubu üzerine bir Moğol birliği gönderdi. İki Abbası sülalesi mensubu Sultan Baybars'ın verdiği ordu ile bu Moğol birliğini mağlup etti. Fakat kaçmakta görünen Moğol birliğini Bağdad yönünde kovalamakta iken Gitrta yakında bir pusuya düşürüldüler. 28 Kasım 1261'de yapılan çarpışmada halife Mustansır Moğollar tarafından öldürüldü. El-Hakim kaçmayı başardı. El-Hakim bundan sonra Kahire'ye gitmeye karar verdi.

El-Hakim Kahire'ye vardığında Sultan Baybars'la görüştü ve I. Hakim'in Abbasi halifelik iddiasını Sultan Baybars kabul etti. Abbası halifesi I. Hakim halifelik ismini aldı. Bazı silsilenameler I. Hakim'i bir önceki Memluklu Abbasi halifesini Mustansır'in yakın akrabası olarak göstermektedirler; ama bunun olasılığı azdır. Her ne olursa olsun Sultan Baybars halife I. Hakim'i yine ona hiçbir politik iktidar ve imtiyaz vermeden, Abbasi Halifesi olarak halifelik tahtına geçirdi, Ertesi Cuma hutbelerin Sultan Baybars ile onun adına okundu.^[1]

Kaynakça

Bu madde kısmen veya tümüyle Fransızca Wikipedia "Al-Mutawakkil II" maddesi kaynaklıdır: 1 (Fransızca)(Erişme:8.12.2016)

1 2 3 4 Clot, André (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul: Epsilon Yayınları ISBN 9753317727

Dış kaynaklar

Clot, André (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul: Epsilon Yayınları ISBN 9753317727

Dış bağlantılar

Garcin, Jean-Claude (1967). "Histoire, opposition, politique et piétisme traditionaliste dans le Ḥusn al Muḥādarat de Suyûti" ((Fransızca)) (PDF, 14.62 MB). Institut Français d'Archéologie Orientale. ss. s. 33–90. http://www.ifao.egnet.net/anisl/AnIsl007_art_03.pdf.

Sünni İslam unvanları
Mustansır (Abbasi-Memlük) Abbâsî-Memlük Doğumu: ? Ölümü: 1262
Önce gelen Mustasım Billah Bağdad Halifesi olarak	İslam Halifesi 1261 - 1262	Sonra gelen I. Hakim

Halifeler

Dört Halife

Ebu Bekir Ömer Osman Ali

Emevî halifeleri

Emevî halifeleri	I. Muaviye I. Yezid II. Muaviye I. Mervan Abdülmelik I. Velid Süleyman II. Ömer II. Yezid Hişam II. Velid III. Yezid İbrahim II. Mervan

Endülüs Emevî halifeleri	III. Abdurrahman II. Hakem II. Hişam II. Muhammed Süleyman II. Hişam Süleyman Ali^[H] IV. Abdurrahman Kasım^[H] Yahya^[H] Kasım^[H] V. Abdurrahman III. Muhammed Yahya^[H] III. Hişam

^[H] Tahtı ele geçiren Hammudi Hanedanı mensubu halifeler.

Abbasi halifeleri

Abbasi halifeleri	Seffah Mansur Mehdi Hadi Harun Reşid Emin Memun İbrahim^[G] Mutasım Vasık Mütevekkil Muntasır Mustain Mutaz Muhtedi Mutemid Mutezid Muktefi Abdullah^[G] Muktedir Kahir Radi Muttaki Mustekfi Muti Tai Kadir Kaim Muktadi Mustazhir Mustarşid Raşid Muktafi Mustencid Mustezi Nasır Zahir Mustensir Mustasım

Abbasi-Memlük halifeleri	Mustansır I. Hakim I. Müstekfi I. Vasık II. Hakim I. Mutezid I. Mütevekkil II. Vasık Mustasım I. Mütevekkil Mustain II. Mutezid II. Müstekfi Kaim Mustencid II. Mütevekkil Mustamsık III. Mütevekkil

^[G] Geçici halifeler.

Fatımi halifeleri

Mehdi Kaim Mansur Muizz Aziz Hakim Zahir Mûstensir Mustali Amir Hâfız Zafir Faiz Âzıd

Osmanlı halifeleri

I. Selim I. Süleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad İbrahim IV. Mehmed II. Süleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdülhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Abdülmecid Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid V. Mehmed VI. Mehmed Abdülmecid^[A]

^[A] TBMM tarafından halife olarak atanan hanedan üyesi.

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/7/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.