Mütevekkil

Mūtevekkil Cafer el-Mütevekkil
Abbâsî Halifesi
Hüküm süresi	847 – 861
Önce gelen	Vâsık
Sonra gelen	Muntasir
Tam ismi el-Mûtevekkil ʿalâ ʾl-Lâh" Câʿfer bin Muhammed el-Muʻtasım bin er-Reşîd
Hanedan	Abbâsî Hanedanı
Babası	Muʻtasım
Doğum	Mart 822
Ölüm	Aralık 861
Dini	Sünni İslam

Mütevekkil veya Câʿfer el-Mütevekkil (Tam adı: el-Mûtevekkil ʿalâ ʾl-Lâh Câʿfer bin Muhammed el-Muʻtasım, Arapça: المتوكل على الله جعفر بن المعتصم) (d. Mart 822 – ö. Aralık 861), onuncu Abbasi Halifesi (847–861).

Yaşam

Gençliğinde önemli siyasal ya da askeri görevler üstlenmemekle birlikte, dinsel tartışmalara büyük ilgi göstermiştir. Vasık'in halifeliği döneminde onun veziri olan "Bin Abdülmelik", Mütevekkil'e çok kötü davranmıştı.

847'de Vasık'ın yerine halife oldu. Hıristiyanlara ve Yahudilere yönelik özel giysi zorunluluğunu yeniden yürürlüğe koydu.

Mütevekkil dış politikada aynı ölçüde başarılı olamadı. Sürekli olarak eyaletlerde baş gösteren ayaklanmalarla uğraşmak zorunda kaldı. Ama önemli bir toprak kaybına uğramadı. Bizans'la savaş aralıklı olarak sürdü. Mütevekkil orduda Türk asıllı komutanları görevlendirmeyi sürdürdü.

Sonuçta veraset hakkını yitirmekten korkan büyük oğlu Muntasır'ın anlaştığı Türk askerlerince öldürüldü.

Eserleri

Halife olan babası ve kardeşinin aksine, Mütevekil güzel sanatlar ve bilimler üzerine ilgisini çekmemişti. Fakat ülkesinde güzel ve kalıcı şehirler, binalar yaptırmaya ve mimariye çok ilgisini teksif stmişti.

Babası Mutasım'ın Sasaniler'den kalma "Deyru’n -Âdî" adıyla bilinen eski bir av köşkü ve etrafındaki ufak bir yerleşkede Türk asıllı köle memluk askerleri için kışlalar yaparak yeniden kurdurduğu Samara Mütevekkil döneminde dünyada eşi az bulunur bir şehire dönüşmüştür. Mütevekkil döneminde bu şehirde kendi şahsi için yaklaşık 20 saray ve büyük konak yapılmıştır.

Yapıldığı zaman dünyanın en büyük camii olan Samarra Ulu Camisi Mütevekkil döneminde tasarlanmış ve yaptirilmıştır. Bu caminin, en tepesinin zeminden 55 metre yüksekte olan, genellikle bir konik şekilde olan ve tepesine dışından ekseni etrafında dönen yol seklinde tepesine tırmanilan bir minaresi vardır ki bu mimarı niteliğinden dolayı bu camii o zamana kadar ve sonra yapılan camiler arasında çok ender bulunan bir eser yapmaktadır. Ayrıca bu caminin içindeki duvarlar, günümüze kadar pek azı kalan mavi mozayik panolarla kapliydi. Sonradan Abbası başkentlik niteliğini Bağdat'a kaybeden Samarra günümüzde bir UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunan çok önemli bir arkeolojik kalıntıdır.^[1].

Kaynaklar

1. {Samarra Arkeolojik Survey (İngilizce)

Ayrıca bakınız

• Abbasi Halifeleri soyağacı ve listeleri

Dış bağlantılar

• Hitti, Philip H. (çev. Salih Tuğ),(1968) Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (IV Cilt), İstanbul:Boğaziçi Yayınları.
• Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
• Muir, William (1924), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall (İngilizce) (Erişim tarihi: 30.8.2009)