IV. Mustafa

IV. Mustafa
İslâm Halifesi
İki Kutsal Caminin Hizmetkârı

Sultan IV. Mustafa Han
29. Osmanlı Padişahı
Hüküm süresi 29 Mayıs 1807 – 28 Temmuz 1808
Önce gelen III. Selim
Sonra gelen II. Mahmud
Eş(leri) Seyyare Kadın
Dilpezir Kadın
Şevkinur Kadın
Çocukları Esma Sultan
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Babası I. Abdülhamid
Annesi Ayşe Seniyeperver Sultan[1][2]
Doğum 8 Eylül 1779(1779-09-08)
İstanbul
Ölüm 17 Kasım 1808 (29 yaşında)
İstanbul
Defin 18 Kasım 1808
I. Abdülhamid Türbesi
Dini İslam
İmza

IV. Mustafa (Osmanlı Türkçesi: مصطفى), (d. 8 Eylül 1779 – ö. 17 Kasım 1808), 29. Osmanlı padişahı ve 108. İslam halifesidir. Babası I. Abdülhamid annesi Ayşe Seniyeperver Sultan'dır.[1][3] Bazı kaynaklarda annesinin Nükhet-Sedâ Sultan olduğu iddia edilir.[4]

Kabakçı Mustafa İsyanı sonunda tahttan indirilen amcâzadesi Sultan III. Selim'in yerine, 29 Mayıs 1807 günü tahta çıktığında 28 yaşındaydı. Saltanatı döneminde imparatorluk iç karışıklıklar ile çalkalandı.

Saltanatı dönemindeki olaylar

Sultan IV. Mustafa hırçın bir tabiata sahipti. Babası I. Abdülhamid öldüğünde 10 yaşında olan padişah III. Selim'in saltanatı boyunca sarayda özgürce bir hayat yaşadı. Ancak Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında III. Selim'in tahttan indirilmesine göz yumması hatta neden olması söz konusudur. 14 ay süren saltanatında III. Selim'in ıslahat için kurduğu Nizam-ı Cedit 1 Haziran 1807'de ortadan kaldırılmıştır.[5]

IV. Mustafa'nın tahta çıkmasıyla birlikte imparatorluğun merkezi otoritesinde çöküş yaşandı.[6] Devlet yönetiminde üst düzeydeki kişiler öldürüldü. III. Selim'in mabeyincisi Ahmed Muhtar Bey, Umur-ı Bahriye Nazırı Hacı İbrahim Efendi, Sır Katibi Ahmed Faiz Efendi öldürülen kişiler arasındaydı. Nizam-ı Cedid ordusu dağıtıldı, yanlıları İstanbul'dan kaçtı veya yakalanıp cezalandırıldı. Bunun yanı sıra, Sultan III. Selim'in tahttan inişine sebep olan Kabakçı Mustafa ve isyanın diğer önemli isimleri devlet yönetiminde önemli mevkilere getiriliyorlardı. Örneğin, Kabakçı Mustafa turnacıbaşılıkla Rumeli Kaleleri Nazırı ve Ağası, Bayburtlu Süleyman ise Tersane-i Amire Sancak Kaptanı oldu.

Osmanlı Devleti bu isyandan sonra yeniçerilere çok büyük tavizler verdi.[7] Osmanlı tarihinde ilk defa daha önce rastlanmamış bir antlaşma yapıldı.[8] Antlaşmaya göre isyanda ön planda olan Yeniçeri Ağaları ve yamaklar hiçbir ceza almayacak, isyandan sorumlu tutulmayacak ve buna karşılık bir daha ayaklanmayacaklardı.[9]

İsyandan sonra Sultan III. Selim yanlıları, Rusçuk ayanı Alemdar Mustafa Paşa'ya sığınmışlardır. Alemdar Mustafa Paşa, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında büyük başarılar göstermiş bir Osmanlı paşasıdır ve Sultan IV. Mustafa'nın tahttan indirilip, II. Mahmut'un yerine geçmesinde aldığı rol ile bu dönemin en önemli isimlerindendir.

Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa'nın İstanbul'a Gelmesi

Alemdar Mustafa Paşa ve yandaşları III. Selim'i tekrar tahta geçirmek için bazı görüşmeler yapmaya başladılar. Nihayet 16.000 kişilik bir ordu ile İstanbul'a yürüyen Alemdar Mustafa Paşa, Hacı Ali Ağa'yı İstanbul'a göndererek Kabakçı Mustafa'yı öldürttü (19 Temmuz 1808). Ordusuyla birlikte İstanbul'a gelen Alemdar Mustafa Paşa birçok isyancıyı da öldürdükten sonra Babıali'ye geldi. Arif Efendiyi (Arapzade) şeyhülislam yaptıktan sonra saraya gitti.

Sultan IV. Mustafa, Alemdar Mustafa Paşa'nın Sultan III. Selim'i padişah yapmak için geldiğini söyleyen şeyhülislamı kovdu ve kardeşi Şehzade II. Mahmut ve III. Selim'in öldürülmesini emretti. Sultan III. Selim hemen öldürüldü. Şehzade Mahmut ise cariyelerin ve hizmetkarlarının yardımıyla sarayın çatısına kaçırıldı. Alemdar Mustafa Paşa, Sultan IV. Mustafa'yı tahtan indirerek yerine Sultan II. Mahmut'u getirdi. Sultan II. Mahmut, kendisinin tahta çıkarılmasını sağlayan Alemdar Mustafa Paşa'yı sadrazam yaptı.

Alemdar Mustafa Paşa'nın sadrazamlığı ve II. Mahmut'un padişahlığı sırasında sarayda yaşayan IV. Mustafa yeniçerilerin onu tekrar padişah yapmaya çalıştıkları bir ayaklanma sırasında Sultan II. Mahmut'un emriyle 17 Kasım 1808'de öldürüldü.[10] Babasının Eminönü'ndeki türbesine defnedildi. Acımasız bir tabiata sahip olan ve ihtirasları karşısında zayıf durumlara düşerek ülkede kaos ortamı oluşmasına sebep olan Sultan IV. Mustafa ıslahat hareketlerine karşı tutumuyla Osmanlı tarihine geçti.

Hat sanatıyla uğraşmıştır. Osmanlı tarihinde Sultan V. Murat'dan sonra en kısa süre tahtta kalan padişahlardan birisidir.

Sultan IV. Mustafa Han

Öldürülmesi

II. Mahmud, yeniçerilerin onu tekrar tahta geçirmek istemesinden endişe duyarak kardeşi IV. Mustafa'yı 17 Kasım 1808 tarihinde boğdurttu.[11]

Ailesi

Eşleri

  1. Şevkinur Sultan[12]
  2. Dilpezir Sultan [12]
  3. Seyyare Sultan [12]
  4. Peykidil Sultan [12]

Kız çocukları

  1. Esma Sultan

Kaynakça

  1. 1 2 Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, sayfa: 354
  2. ↑ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 283
  3. ↑ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 283
  4. ↑ Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları 2009, sayfa: 395
  5. ↑ Sakaoğlu, 2005.s.449.
  6. ↑ Türk Tarih Kurumu Resmi Sitesi Osmanlı Padişahları Sayfası Erişim tarihi:30.06.2011
  7. ↑ Lamartine, 2005.s.419.
  8. ↑ T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Resmi Sitesi Sultan IV. Mustafa Sayfası Erişim tarihi:30.06.2011
  9. ↑ Finkel, 2007.s.372.
  10. ↑ Sakaoğlu, 2005.s.460.
  11. ↑ http://haber.mynet.com/osmanli-padisahlari-nasil-oldu-479363-foto-analiz-9
  12. 1 2 3 4 Sakaoğlu, 2005.s.461.

Dış bağlantılar

IV. Mustafa
Doğumu: 8 Eylül 1779 Ölümü: 15 Kasım 1808
Resmî unvanlar
Önce gelen
III. Selim
Osmanlı Sultanı
29 Mayıs 1807 - 15 Kasım 1808 		Sonra gelen
II. Mahmud
Sünni İslam unvanları
Önce gelen
III. Selim		 İslam Halifesi
29 Mayıs 1807 - 5 Kasım 1808 		Sonra gelen
II. Mahmud
This article is issued from Vikipedi - version of the 1/10/2017. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.