Meclis-i Mebusan

Meclis-i Mebusan
Tür
Tür	Meclis-i Umumînin alt kanadı
Tarih
Kuruluş	23 Aralık 1876 23 Temmuz 1908
Dağılış	14 Şubat 1878 11 Nisan 1920
Önceki	Divan-ı Hümayun
Sonraki	Büyük Millet Meclisi
Yapı
Siyasi gruplar	İttihat ve Terakki Fırkası Ahrar Fırkası Taşnak Felâh-ı Vatan Grubu
Seçimler
Son seçim	18 Aralık 1919
Toplantı yeri
Cemile Sultan Sarayı İstanbul
Anayasa
Kanun-i Esasi

Meclisin açılış töreni, Dolmabahçe Sarayı, 1876

Meclisin Çırağan Sarayındaki toplantı salonu, 1877

Meclisin açılışı, 1876

Meclis-i Mebusan (Parlamenterler Meclisi), Osmanlı İmparatorluğu'nda, 23 Aralık 1876 tarihli Anayasa'ya (Kanuni Esasi) göre kurulmuş ve I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet dönemlerinde görev yapmış yasama organıdır. Seçilmiş parlamenterlerden oluşmakta ve padişah tarafından atanan (daha az sayıdaki) üst kamara üyelerinin oluşturduğu Soylular Meclisi (Ayan Meclisi) ile birlikte, Genel Parlamentoyu (Meclis-i Umumî) oluşturmaktaydı.

Parlamenterler Meclisi (Meclis-i Mebusan) 7 dönemde faaliyet göstermiştir:

• 31 Mart 1877’de çalışmalarına başlayan 1. Meclis-i Mebusan üyeleri, geçici bir talimatla il, liva ve kazaların yönetim meclisi üyeleri arasından seçilmiş, İstanbul için ayrı bir seçim yapılmıştı. Bu parlamentoda 115 parlamenter vardı. 28 Haziran 1877’de çalışmalarını tamamlayarak dağıldı.
• Aynı seçim yöntemiyle oluşturulan 2. Meclis-i Mebusan ilk kez 13 Aralık 1877’de toplandı. 93 Savaşı'nın getirdiği sorunlar nedeniyle 14 Şubat 1878’de kapatıldı.
• II. Abdülhamid döneminin sonunda, 23 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyetin ilanıyla aynı yılın Kasım ve Aralık aylarında parlamenter seçimi yapıldı. Ahrar Fırkası (Özgürlükçüler Partisi) ve İttihat ve Terakki Cemiyeti (Birlik ve İlerleme Partisi)'nin katıldığı seçimlerde, İttihat ve Terakki Cemiyeti çoğunluğu sağladı ve 4 Aralık 1908’de 3. Meclis-i Mebusan açıldı. Bu parlamento, 31 Mart Olayı ve Abdülhamit II'nin tahttan indirilmesi sonrasında Mayıs 1909’da Anayasa üzerinde değişiklikler yaparak padişahın ve Soylular Meclisi'nin yetkilerini daralttı, kendi yetkilerini arttırdı. 1911’de tek bir parlamenteri ilgilendiren, ancak politik yankıları yüksek olan bir ara seçim gerçekleştirildi.
• 18 Ocak 1912’de padişah parlamentoyu dağıttı ve yapılan seçimlerden sonra, 18 Nisan 1912’de 4. Meclis-i Mebusan toplandı. Bu parlamento, 5 Ağustos 1912’de Gazi Ahmet Muhtar Bey'in önerisi ile feshedildi. Balkan Savaşı nedeniyle seçime gidilemedi ve sıkıyönetim ilan edildi. İttihat ve Terakki, 23 Ocak 1913’teki Bâb-ı Âli Baskını ile iktidarı ele geçirdi.
• Bu şartlarda tek parti düzeninde 1914’te seçime gidildi ve 5. Meclis-i Mebusan üyeliklerinin tamamını İttihat ve Terakki elde etti. Bu parlamento I. Dünya Savaşı boyunca bu haliyle faaliyetlerde bulundu.
• Mondros anlaşmasından sonrasında 21 Aralık 1918’de Padişah Vahdettin tarafından, yeni seçimler yapılmak üzere parlamento feshedildi. Yapılan seçimler sonunda Son Meclis-i Mebusan ilk toplantısını 12 Ocak 1920'de yaptı. 16 Mart 1920'de İstanbul’un işgali üzerine, parlamento, işgal güçlerinin baskısıyla, 11 Nisan 1920'de resmen kapatıldı.

23 Nisan 1920'de Ankara'da Büyük Millet Meclisi faaliyetlerine başladı.

Ayrıca bakınız

• 1877 Mart-Haziran Osmanlı Meclis-i Mebusanı
• 1877-1878 Osmanlı Meclis-i Mebusanı
• 1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebusanı
• 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı
• 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı
• Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920)
• Ayan Meclisi

Mebusan Marşı

Mehmet Zati Bey (Arca) tarafından bestelenmiş olan marş, Meclis-i Mebusanın 1909'da tekrar açılışında çalınarak kaydedilmiştir. Marşın sözleri hem 1908'de gerçekleşen Jön Türk Devrimi liderleri Resneli Niyazi Bey ve Enver Paşa'yı sayar hem de bir önceki nesilin Genç Osmanlı reformcuları Namık Kemal ve Mithat Paşa'yı över.