Aydın Vilayeti

ولايت ايدين‎ Vilâyet-i Aidin' Osmanlı İmparatorluğu Vilayeti ← 1864–1922 → Aydın Vilayeti (1900) Merkez İzmir Tarih  - Kuruluş 1864  - Kaldırılış 1922 Nüfus  - Müslüman, 1914[1] 1.249.067   - Yunan, 1914[1] 299.097   - Ermeni, 1914[1] 20.287   - Yahudi, 1914[1] 35.041  Bugün parçası Türkiye

Aydın Vilayeti Osmanlı Devleti vilayetidir.

Tarihi

Aydın Eyaleti 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kaldırılmış yerine Aydın Vilayeti kurulmuştur.İzmir (Aydın) Vilayeti, İzmir Merkez Sancağı, Aydın Sancağı ve Menteşe Sancağı'ndan oluşmaktaydı.

1877 yönetsel düzenlemesinde, Aydın (İzmir) Vilayeti'nin sancak sayısı 4'e çıktı. Merkezi İzmir olan Aydın Vilayeti, İzmir Merkez Sancağı, Aydın Sancağı, Saruhan (Manisa) Sancağı ve Menteşe (Muğla) Sancağı'ndan oluşmaktaydı.

1892'de Aydın (İzmir) Vilayeti'nin 4 sancağına Aydın Sancağı'ndan ayrılan Denizli'nin eklenmesiyle, toplam sancak sayısı 5'e çıktı.

II.Meşrutiyet'ten sonra Menteşe Sancağı Aydın Vilayeti'nden ayrılarak bağımsız sancak oldu. İzmir Merkez Sancağı'nın kazalarında ise bir değişiklik olmadı.

Nüfus

Nüfus
Aydın
Yıl	Nüfus	+/-
1864	1.040.600	-
1884	1.264.300	21,50%
1890	1.390.800	10,06%
1891	1.396.500	0,41%
1900	1.398.600	0,15%
1910	1.702.900	21,76%
1920	1.691.200	-0,69%
Y & G

      Müslümanlar çoğunluk       Müslümanlar azınlık

Aydın Vilayeti 1914 nüfusu [2]
Kaza	Müslüman	Ortodoks Rum	Ermeni	Yahudi	Bașka	Toplam
İzmir	100.356	73.676	10.061	24,069	2,851	211,013
Bergama	56.812	16.841	968	698	12	75,331
Menemen	21.433	8.058	146	425	51	30,113
Urla	9.361	24.711	42	423	1	34,538
Çeşme	4.539	39.073	-	199	-	43,811
Foça	7.427	15.670	-	83	-	23.180
Kuşadası	11.438	9,220	114	157	-	20,929
Seferihisar	7.816	2.641	14	4	-	10,475
Tire	37.514	3,227	24	1.872	99	42,736
Bayındır	22.622	3,655	274	10	-	26,561
Ödemiş	71.069	6,104	1.552	12	-	78,737
Nif	19.658	4,876	12	15	-	24,561
Karaburun	8,838	9,934	-	-	-	18,772
İzmir Sancağı	378,883	217,686	13,207	27,967	3,014	640,757
Manisa	86,565	22,471	2,630	2.146	264	114,076
Turgutlu	32,938	3,573	447	983	-	37,941
Salihli	28,836	1.693	91	242	-	30,862
Alaşehir	33,467	3.359	17	-	-	36,844
Kula	32,022	3.228	-	-	-	35,250
Eşme	23.415	33	-	-	7	23,455
Demirci	34,440	141	9	-	-	34,590
Gördes	36,858	988	-	-	-	37,846
Kırkağaç	18,076	3,388	919	30	-	22,413
Soma	20,360	2,094	10	11	-	22,475
Akhisar	31,359	6,358	514	471	-	38,702
Manisa Sancağı	378,336	47,326	4,637	3,883	272	434,454
Aydın	82.163	9,702	245	2,560	2,825	97,495
Nazilli	50,719	2,699	543	463	30	54,454
Bozdoğan	33,298	406	11	3	1	33,719
Söke	20,028	16,720	133	95	-	36,976
Çine	32,376	651	2	30	-	33,059
Karacasu	18,865	221	-	-	-	19,086
Aydın Sancağı	237,449	32,399	934	3,151	2,856	274,789
Denizli	41,788	2,409	548	35	-	44,780
Tavas	57,271	-	4	-	-	57,275
Çal	52,585	177	14	-	1	52,777
Buldan	30,911	24	14	-	-	30,949
Sarayköy	21,068	1,041	37	5	-	22,151
Garbikaraağaç	50,776	34	-	-	-	50,810
Denizli Sancağı	254,399	3,685	617	40	1	258,742
Menteşe	61,576	2,008	4	1	-	63,589
Marmaris	15,040	2,082	-	69	-	17,195
Köyceğiz	23,716	727	5	120	-	24,972
Fethiye	36,734	7,394	-	217	-	44,345
Bodrum	15,468	4,042	3	203	-	19,716
Milas	36,382	3,670	-	1.005	-	41,057
Menteşe Sancağı	188,916	19,923	12	1,615	-	210,874
Aydın Vilayeti	1,437,983	319,019	19,407	36,656	6,143	1,819,616

Sancakları

• İzmir Sancağı, Aydın Vilayeti'nin merkez sancağı idi.Sancağa bağlı kazalar Kuşadası, Çeşme, Ödemiş, Urla, Tire ve Foçateyn (İki Foça: Eski ve yeni Foça) kazalarıydı. 1892 yılında Saruhan sancağından ayrılan Bergama, Tire kazasından ayrılan Bayındır ve Urla'dan ayrılan Seferihisar; 1903'te Urla'dan ayrılan Karaburun ve Saruhan sancağına bağlı Turgutlu kazasından ayrılan Nif (Kemalpaşa) kaza yapılarak sancağa bağlanmıştı.
• Merkez kazası Manisa olan Saruhan Sancağı, Aydın Vilayetine bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Turgutlu, Alaşehir, Gördes, Akhisar ve Kırkağaç kazalarıdır. Daha önce Karesi sancağına bağlı olan Bergama kazası 1868-1892 arası bu sancağa bağlıydı.
• Aydın Sancağı, Aydın Vilayetine bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Nazilli, Bozdoğan ve Söke kazalarıdır.
• Merkez kazası Muğla olan Menteşe Sancağı, Aydın Vilayetine bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Milas, Bodrum, Çine, Köyceğiz ve Marmaris kazalarıdır.
• Denizli Sancağı, Aydın Vilayetine bağlı sancak.1892'de çıkarılan nizamname (tüzük) ile sancak halinde Aydın Vilayetine bağlandı. Sancağa bağlı kazalar Buldan, Çal, Saray (Sarayköy), Tavas, Garbikaraağaç (Acıpayam) kazalarıdır.

Kaynakça

1. "1914 Census Statistics". Turkish General Staff. ss. 605–606. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151007105845/http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_1_Ermeni_Sorunu/konular/ermeni_faaliyetleri_pdf/Arsiv_Belgeleriyle_Ermeni_Faaliyetleri_Cilt_1.pdf. Erişim tarihi: 29 January 2011. 
2. Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. s. 174-175. ISBN 9780299091606. http://m.friendfeed-media.com/1d4fdaf358c69c4c02100b94370454097403f76a.