Enchilada

Enchilada
Mole, frijoles refritos ve arroz rojo eşliğinde servis edilen enchilada
Ülke(ler)	Meksika
Ana malzemeler	Tortilla, acı biber sosu

Enchilada (İspanyolca: [entʃiˈlaða]), mısırdan üretilen tortilla'ya, farklı ve çeşitli iç malzemeler konulması ve rulo şeklinde sarılan tortilla'nın üzerine acı biber sosu gezdirilmesiyle yapılan, Meksika mutfağından çıkan ve Amerikan mutfağında da yer alan yemek. İç malzemeler et, eniz ürünleri peynir, fasulye, patates, çeşitli sebzeler veya bunların kombinasyonları olabilir.

Etimoloji

İspanyolca Kraliyet Akademisi enchilada kelimesinin Meksika'da, üzerine domates ve acı biber sosunun gezdirildiği, etle doldurulmuş ve rulo biçiminde sarılmış mısırdan üretilmiş tortilla'yı tanımlamak için kullanıldığını belirtmektedir.^[1][2] Kelime anlamı olarak enchilada, İspanyolcada "bir şeye acı biber eklemek, bir şeyi acı biberle çeşnilendirmek" anlamına gelen enchilar fiilinin geçmiş zamana göre çekimidir.^[3]

Tarihçesi

Meksika kökenli bir yemek olan enchilada'nın bilinen ilk yazılı kullanımı, 1831'de anonim olarak basılan ilk Meksika yemek kitabı El cocinero mexicano'daydı.^[4] Ancak tortilla'nın içinin çeşitli malzemelerle doldurularak rulo biçimde sarılmasıyla oluşturulan yemeğin geçmişi, Azteklere^[5] yahut Mayalara^[4] kadar uzanmaktaydı. Sonrasında bu yemek, diğer bazı Meksika yemekleri gibi Amerika Birleşik Devletleri'nde de yaygınlaşmaya başladı.^[6] Amerika Birleşik Devletleri'nde enchilada'nın ilk yazılı kullanımı ise 1885'te gerçekleştirilmişti.^[7]

Çeşitleri

Üzerine, kırmızı ve yeşil soslar ile peynir konularak servis edilen enchilada.

Bir tabakta sunulan enchiladas suizas.

Bazı enchilada çeşitleri şu şekildedir:

• Enchilada con chile rojo - Kurutulmuş kırmızı acı biberlerin diğer bazı baharatlarla karıştırılması ve ısıtılmasıyla oluşturulan geleneksel kırmızı enchilada sosu ilave edilir. Chile Colorado sosunda, mevcut tarife domates de ilave edilmektedir.
• Enchilada con mole - Mole sosu ile servis edilir.^[8] Enmolada adıyla da bilinmektedir.^[9]
• Enchilada placera - Michoacán tarzında, çeşitli sebzeler ve kümes hayvanlarının etini içerir.^[10]
• Enchilada poblana - Tavuk eti ile poblano biberi içerir, üstüne ise Oaxaca peyniri gezdirilir.^[11]
• Enchilada potosina - San Luis Potosí kökenli olup, içi peynirle doldurulmuş, acı biber çeşnili hamurdan yapılır.^[12]
• Enchilada San Miguel - San Miguel de Allende tarzındaki bu enchilada, kızartma tavasında pişirilen tortilla'lara guajillo acı biberi eklenerek biberin aromasının tortilla'lara geçmesinin sağlanmasıyla hazırlanır.^[4]
• Enchilada suiza - İsviçre tarzı enchilada olup, üstüne, süt veya kremadan elde edilen beyaz renkte bir sos gezdirilir. Meksika'ya göç eden İsviçreliler tarafından ülkeye getirilmiştir.^[13]
• Enfrijolada - Üstüne acı biber sosu yerine frijoles refritos konur. İsmimi, İspanyolcada fasulye anlamına gelen frijol kelimesinden almaktadır.^[7][14]
• Entomatada - Acı biber sosu yerine domates sosuyla yapılmaktadır.^[8]
• Enchilada montada - Yumuşak kalacak biçimde kızartılarak üst üste konan mısırdan üretilmiş tortilla katmanları arasına ve üstüne; kırmızı ya da yeşil sos, doğranmış soğan ve rendelenmiş peynir eklenerek yapılan New Mexico stili enchilada'dır. Malzemeler arasında sığır veya tavuk kıyması da eklenebilir; ancak geleneksel değildir. En üste ise kızarmış yumurta konur. Garnitür olarak kıyılmış marul ve dilimlenmiş siyah zeytin de servis edilebilmektedir.^[15]

Ayrıca bakınız

• Burrito
• Meksika yemekleri listesi
• Tex-Mex

Kaynakça

1. "enchilada" (İspanyolca). Diccionario de la Lengua Española, Vigésima segunda edición. İspanyolca Kraliyet Akademisi. 2003. ISBN 84-670-0317-0. http://dle.rae.es/?w=enchilada&origen=REDLE. 
2. Styles Carvajal, Carol; Horwood, Jane; Rollin, Nicholas (2004) (İngilizce). Concise Oxford Spanish Dictionary: Spanish-English/English-Spanish. Oxford University Press. s. 253. ISBN 9780198609773. https://books.google.com/books?id=ukvQmgbs_yYC&printsec=frontcover&dq=The+Oxford+Spanish+Dictionary:+Spanish-English/English-Spanish&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-9Xw56DKAhXGVT4KHZUQByYQ6AEIHDAA#v=onepage&q=enchilada&f=false. 
3. "enchilar" (İspanyolca). Diccionario de la Lengua Española, Vigésima segunda edición. İspanyolca Kraliyet Akademisi. 2015. ISBN 84-670-0317-0. http://dle.rae.es/?id=F5M2UP3. 
4. Zeldes, Leah (10 Kasım 2010). "Eat this! Enchiladas, Mexican comfort food" (İngilizce). Dining Chicago. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160409103456/http://www.diningchicago.com/blog/2010/11/10/eat-this-enchiladas-mexican-comfort-food/. 
5. Parker, Margaret (12 Ekim 2006). "History of Mexican Cuisine" (İngilizce çalışma=Inner City Conservative Journal). 17 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20081017034655/http://www.iccjournal.biz/StudentScholars/Undergraduate/history_of_mexican_cuisine.htm. 
6. Smith, Andrew F. (1999). "Tacos, Enchiladas and Refried Beans: The Invention of Mexican-American Cookery" (İngilizce). Oregon Devlet Üniversitesi. 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20070718154326/http://food.oregonstate.edu/ref/culture/mexico_smith.html. 
7. Kennedy, Diana (1989) (İngilizce). The Art of Mexican Cooking: Traditional Mexican Cooking for Aficionados. Bantam Books. s. 1-2. ISBN 0553057065. 
8. "Small, new, or offbeat places to try" (İngilizce). Texas Monthly: s. 68. Kasım 1989. https://books.google.com/books?id=Pi4EAAAAMBAJ&pg=PA68&lpg=PA68&dq=enmolada+-chipiturca&source=bl&ots=xrZCz4zQ42&sig=IW1qrwGosTZrd6SQ-xWFmPe8z3c&hl=en&ei=eSXUS6m7GoLcsAbWqOQl&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CB4Q6AEwBjgU. 
9. "Glosario Gastronómico" (İspanyolca). Cocina Mexicana. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304070546/http://www.cocinamexicana.es/gastronomia-mexicana/glosario-gastronomico. 
10. Potters, Cristina (26 Temmuz 2008). "Enchiladas Placeras" (İngilizce). Mexico Cooks. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304041019/http://mexicocooks.typepad.com/mexico_cooks/2008/07/delicias-de-noche-en-p%C3%A1tzcuaro-enchiladas-placeras-night-pleasures-in-p%C3%A1tzcuaro-plaza-style-enchiladas.html. 
11. Lee, Jackie (19 Eylül 2011). "Enchiladas Poblanas" (İngilizce). I am a Feeder. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160414023816/http://rollybrook.com/ar-ench-potos.htm. 
12. Rosales, Adriana. "Enchiladas Potosinas" (İngilizce). Rollybrook.com. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160414023816/http://rollybrook.com/ar-ench-potos.htm. 
13. Higuera McMahan, Jacqueline (23 Mart 2005). "Fond memories spur a Swiss enchilada quest" (İngilizce). San Francisco Chronicle. 26 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. https://web.archive.org/web/20050326062308/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/chronicle/archive/2005/03/23/FDG3MBSC0H1.DTL. 
14. Nimtz, Sharon (4 Kasım 2008). "Twice Bitten: The thin place" (İngilizce). Rutland Herald. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160304053608/http://www.rutlandherald.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20081104/FEATURES12/811040303/1026/FEATURES12. 
15. Popik, Barry (6 Şubat 2008). "Stacked Enchiladas (Enchiladas Chatas) or Mounted Enchiladas (Enchiladas Montadas)" (İngilizce). The Big Apple. 8 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160408013540/http://barrypopik.com/index.php/new_york_city/entry/stacked_enchiladas.