Kur'an'a eleştiriler

Kur'ân eleştirisi; İslâm inancında âyetleri vahiyler şeklinde Allah tarafından Cebrail adındaki melek aracılığıyla Muhammed'e indirildiğine ve tek harfinin bile değişmeden korunularak günümüze kadar ulaştırıldığına inanılan Kur'an, tarihsel açıdan orijinalliğini ve bütünlüğünü koruyup koruyamadığı, konu ve anlatımlarına kaynaklık eden kültür ve mitolojiler,[1] dili ve içeriğinin bilimsel, ahlaki ya da sosyal tutarlılığı gibi alanlarda eleştirilmiş, bu eleştirilere karşılık da savunma amaçlı karşıt görüş ve araştırmalar ileri sürülmüştür.[2] Geleneksel tefsirlerde "Garib ul Kur'an" (veya çoğ. olarak Garaibul Kur'an) olarak ifade edilen,[3][4] konu antropolojik bakış açısından bilgi ve araştırmaların ilerlemesi ile daha geniş bir boyutta Kur'an tema ve kavramlarının kültürel kaynakları ile ilgili bir çalışma ve sorgulama [5][6] alanı oluşturmuştur.

"San'a'da bulunan en eski Kur'an parşömeni".

Kur'ân eleştirisi

Kur'an eleştirisi metodolojik olarak değişik başlıklar altında yapılmıştır. Bunlar "bilimsel tutarlılık", "tarihsel tutarlılık", kendi "iç tutarlılığı", "gramer ve uslûp hataları" gibi başlıklardan oluşur.[7] Diğer eleştiriler arasında ise Emeviler zamanında orijinal metnin ortadan kaldırılması ve istinsah edilen metinlerde yapılan işaretleme ve sesli harflerin eklenmesinde anlam değişikliklerinin olabileceği ile Kur’ân'a dayandırılan anlayış ve şer'i hukuk sisteminin çağdaş değerlere uygun olup olmadığı mevzûları yer almaktadır.

Tarihsel orjinalliğinin korunması

Bir devenin kürek kemiği üzerine kaydedilmiş olan Kur'ân âyetleri.

Kur'anın orijinal metninin aynen korunduğu inancına karşılık bazı İslami kaynaklarda da geçtiği şekliyle mevcut metnin Muhammed'in zamanındaki metin ile birebir aynılığı konusu değişik eleştirilerin odak noktasını oluşturur.

Yazılma süreci, ayetlerin derlenmesi ve kitap haline getirilmesi, aykırılık veya farklılık teşkil eden metinlerin Osman, orijinal metnin Mervan zamanında yakılması gibi başlıklar bu eleştirilerden başlıcalarıdır.

İslami kaynaklarda: Yaklaşık 23 yıl sürdüğü ifade edilen vahyin 13 yılını oluşturan Mekke döneminde Kur’ân büyük ölçüde yazılmamış, ancak hicrete yakın dönemler ile Medine döneminde yazım işlemi yapılmıştır.[8][9] Başlangıçta okur yazar olmayan Müslümanlar, Bedir Savaşı sonrası esir aldıkları Kureyş Kabilesi mensuplarından onların özgürlüklerini iade etme karşılığı okuma ve yazmayı öğrenmişler, ve böylece Kur'ân âyetlerinin kemikler, tabletler ve hurma ağacı yaprakları üzerine yazılması süreci de başlamıştır. Peygamber Muhammed'in 632 yılında vefâtı esnasında henüz yazılmamış[10][11][12] olduğu öne sürülerek içerik açısından bir çok eleştiriye marûz kalmıştır. Batılı bilim adamları arasında ortak olan kanı şudur ki, Muhammed de almış olduğu vahiyleri kendisi yazmamıştır.[13] Bu yazım materyali de Muhammed'in sağlığında mushaf hale getirilmemiş, değişik kişilerin kendileri için yazıp sakladıkları parçalar şeklinde ve hıfz yolu ile muhafaza edilmiştir. Kur’ân'ın orijinalliğinin ve bütünlüğünün korunduğu konusundaki genel mutabakat olmakla birlikte, bu mutabakat bazı hadis kaynaklarında görülen "Muhammed'in vefatında ashabın cenaze işleri ile meşgul iken bazı Kur'an sayfalarını bir keçinin yemiş olduğu" rivayeti ve benzeri diğer bazı rivayetler tarafından bozulmaktadır.[14][15]

Yemen'de bulunan "San'a Kur'an parşömeni" üzerinde yaptığı ayrıntılı radyokarbon incelemeleri neticesinde Puin, Kur'ân'ın İslam peygamberi Muhammed'in henüz peygamber olmadan evvelki döneminde yazılmış olan birçok hikâyeleri ihtivâ ettiğini ifade etmiştir. Puin'in bulgularının tartışmalı oluşu ve Müslümanları rencide edici nitelikte bulunması nedeniyle araştırmaları Yemenli yetkililer tarafından durdurulmuştur.

İlahi kaynaklık iddiası

Çeşitli İslam eleştirmenleri Kur’ân'ın ilk vahiyden önce başkaları tarafından Bakara ve Ali-İmran surelerinin yazıldığını öne sürmüşlerdir. Kur'an'ın kaynağına yönelik ilk eleştirilerden birisi bir vahiy kâtibi tarafından dile getirilmiştir. Enes bin Malik'in sözleri şöyledir: ”Bir adam vardı. Neccaroğullarından, Hristiyan'dı, Müslüman olmuştu. Bakara ve Ali İmran surelerini okumuştu. Peygambere de vahiy yazıyordu. Sonra, yeniden Hristiyan oldu ve kaçıp Hristiyanlara katıldı. 'Ben ne öğretip kendisi için yazdımsa, Muhammed yalnızca onu bilir, başka bir şey bilmez,' demeye başladı."[16]

Ebu Hüreyre'den rivayet edilen bir hadis şu şekildedir; "Ehl-i kitap, Tevrat'ı İbranice olarak okur, bize de Arapça olarak açıklamasını yaparlardı. Buna karşılık Muhammed bize, 'siz onları ne doğrulayın, ne de yalanlayın' derdi".[17] Yazar Arif Tekin'nin makalelerinde ise Kur’ân'ın yazımından önce benzer anlatımları içeren yazılı metinlerin Muhammed'in elinde bulunduğu bilgilerini içeren rivayetlere yer vermektedir. Ayrıca Sümerler'den Yahudiliğe ve oradan da Kur’ân'a geçtiğini ifade ettiği çok sayıda uygulama ve inancın mevcûdiyetinden bahsetmektedir.[18]

Orta Doğu, Arap ve komşu kültürler

Efes'te Ashab-ı Kehf mağarası, Kehf Suresinde hikayeleri anlatılır

Araştırma görevlisi Fatih Duman'ın ifadeleri: "Bizim üzerinde durduğumuz, Kur'anın da işaret ettiği İslam öncesi Arap folklorundaki mitolojik unsur ve menkıbeleri Kur’ân'ın yok saymadığıdır. Kur’ân'a baktığımızda O'nun emrettikleri ve anlattıkları da hiç yoktan olan şeyler değildir. Bunlar o toplumda bilinen ve icra edilen şeylerdir. Kur’ân'da emredilen ibadetlerin bir kısmı zaten Araplar'ın yaşamında kültürlerinde, örf ve adetlerinde, bir kısmı da Tevrat'ta bulunuyordu. Örneğin namaz, oruç, hac, zekat... gibi. Burada Kur’ân'daki hukuk sistemi Arapların geleneksel hukuk sistemiyle Tevrat'ın bir karışımıdır dersek abartmış olmayız. Araplar'da kısas, diyet, hırsızın elinin kesilmesi, cezaları olduğu gibi örtünme de köklü bir gelenek halinde idi. Yahudilik'te de kısas bulunduğu gibi, faiz de yasaklanmıştı. Bazı durumlarda zina eden kadın ve erkek taşlanarak öldürülürdü."[19] şeklindedir.

Zülkarneyn'in Yecüc ve Mecüc'ü engelleyecek bir set inşa ettirmesini betimleyen, 16. yüzyıldan kalma bir Fars minyatürü.

Arap şiiri: Kur’ân'ın kaynakları konusunda üzerinde durulan konulardan birisi de İslam öncesi Arap şiiridir. Ümeyye b. Ebi Salt, Kuss bin Saide el İyadi ve İmruü'l-Kays'ın şiirleri ile Kur’ân ayetleri arasındaki ifadelerin benzerliği bazı araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Bununla birlikte bu şiirlerden bazılarının Kur’ân'dan sonra yazılarak bu şairlere atfedilme olasılığı üzerinde durulan diğer bir ayrıntıdır.[20]

Kur’ân Arapça haricinde İbranice, Hintçe, Farsça, Habeşçe, Berberi, Latince, Kıpti, Yunanca ve eski Suriye dilleri gibi değişik dillerden alınma, bazıları teolojik anlamlar taşıyan kelimeler içermektedir. Melek, şeytan, cehennem, iblis, ifrit, cin gibi kelimeler veya Esma-ül Hüsna’dan sayılan Samed, Rahman, Hüda, Aziz vb. isimler bu kapsamda sayılabilir. Es-Suyuti bu kelimelerin sayısının 275 olduğunu ifade eder.[21][22] İlgili kelimeler çerçevesinde kelime ve kavramların yaratıldığı sosyal ortamın inanç, anlayış ve kavrayışları kısmi söyleyiş ve anlam kaymaları ile Kur’ân muhtevası içerisinde yer almış olduğu üzerinde durulur.

Buna göre Karun hikâyesi orijini Lidya Krallığı'na dayanan, eklentilerle efsaneleşmiş ve tamamen değişmiş anonim bir halk hikâyesidir. Yusuf’un hikâyesi, ashab-ı kehf, Nuh tufanı, Yunus peygamberin hikâyesi, Zülkarneyn, Süleyman, İbrahim, Lokman, Hızır gibi birçok mitolojik ve yarı mitolojik anlatı sözel kültürlerin etkileşim ve başkalaşımlarla Kur’anda kendisine yer bulmuş anlatılarından oluşmaktadır.

Sümer mitolojisi ve kültürü

Gılgamış destanında tufan tableti Akad dilinde

Sümerler Yahudi ve Yunanlar dahil bütün Ortadoğu halklarını etkileyen, panteonları ile ilgili dini ve mistik anlayışlar geliştirmişler, bunu ötesinde Yahudilik kanalıyla Hırıstiyanlık ve Müslümanlığı da etkilemişlerdir.[23][24] Yaratılış mitleri, yerin ve göğün ayrılması, insanın yaratılışı, cennetten kovulma, Habil ve Kabil hikayesi, tufan, aşağı dünya, gibi bir çok Ortadoğu mitinin kaynakları Sümer tabletlerinde bulunmaktadır.[25] Bazı yazarlara göre Mezopotamya'da (Babil) iki tanrı olan Harut ve Marut Kur-an'da iki melek olarak yer almaktadır.[26] Bu mitolojik kültürün Yahudilerin toplumsal belleğine Babil sürgünü sırasında aktarıldığı, bu bilgilerin Tevrat'ın yaklaşık 500 yıl süren yazım sürecinde kullanıldığı düşünülmektedir.

Marduk, Marduk ile Marut arasında bağlantı kurulur

Tevrat ve İncil

Kur’ân'ın diğer sözlü geleneklerden etkilenip etkilenmediği sorusu ve Kur’ân kavramlarının değişik kültür ve geleneklerdeki orijinleri araştırılmıştır.[27] Petrus Alfonsi'ye göre bu anlatıların kaynağı Sergius, Ka'b-ul Ahbar ve Abdullah b. Selam üçlüsüydü.[28] Kur’ân'daki birçok karakter ve olay Tanah ve Yeni Ahit gibi Yahudi-Hristiyan kaynaklarının midraş ya da Apokrifa bölümlerinin temalarını yansıtmaktadır.[29] Batılı akademisyenler Kur’ân’ın daha çok sonraki dönem Hristiyan kaynakları ve Midraş gibi Yahudi kaynaklarından alıntı yaptığı üzerinde dururlar.[30] Kur’ân'daki "İlahi Adalet" ve "Cennet" gibi motifler çağdaş Suriye Kiliselerine bağlı misyoner din adamlarının öğretilerine büyük benzerlikler göstermektedir.[30]

Kur’ân'da Hud, Salih ve Hızır gibi bazı istisnalar dışında birçok efsanenin Talmud ve İncil gibi Yahudi-Hıristiyan kaynaklarından alındığı ifade edilmiştir. Bu kaynaklar asılları bozulmuş ilahi kaynaklar olarak değerlendirildiğinden, bu kaynaklarda geçen hikâyelerin Kur’ân'da tekrar edilmeleri Müslümanlarca tuhaf karşılanmaz.[31] Bazı araştırmacılar Talmud, Targum, Arta Viraf gibi kaynaklarda geçen kavram, hikâye ve temaları alıntılayan Kur’ân ayetlerine dikkat çekmişlerdir.[32]

Kur'an ve bilim

Matematik problemler: Şer'i hukukun ana kaynağı olan Kur’ân'da miras paylaşımında mirasçıların paylarını düzenleyen Nisa suresi 11-12. ayetlerinin matematik açıdan eleştirileri yapılmış ve bazı durumlarda paylaşımdaki payların toplamının paydalar toplamından yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Yer merkezli evren modeli – C. Flammarion, Holzschnitt, Paris 1888, Kolorit: Heikenwaelder Hugo, Wien 1998, Kur'anın evreni "yer merkezli" olarak tasvir ettiği düşünülmektedir.

Evren modeli: Kur'an'a göre Evren'in Dünya merkezli olarak tanımlanması eleştirilmiştir.[33] Bu eleştirilere kaynaklık eden bazı ayetlere göre yeryüzü insanlar için dümdüz bir döşek haline getirilmiş, gökler (evren, sema) Dünya üzerinde 7 kat olarak düzenlenmiş, gök lambaları olan yıldızlar 1. kat göğe (s:Mülk Suresi: 5) yerleştirilmişlerdir.[34][35]Kur'ân'da gök cisimleri Güneş, Ay ve yıldızlardan ibârettir. Güneş bir ışık, Ay ise bir nûrdur. s:Tekvir Suresi 2. ayetine göre Kıyamet yaklaştığında yıldızlar yeryüzüne dökülür. Gök cisimlerinin uzaklık bilgileri yanında küçük cisimlerin daha büyük olanların üzerine düşebileceği fiziksel gerçeği ile ifadelerin Kur-anın yazılış zamanındaki evren anlayışını yansıttığı ve bugünkü kozmoloji bilimi ile uyumlu olmadığı düşünülmektedir. Bu düşünceyi destekleyen diğer ayetler; Mülk ve Cin surelerinde meteorların atmosfere çarpmasıyla oluşan ışığın yanılsamasıyla halk arasında "yıldız kayması" olarak isimlendirilen olaya atfen yıldızların gayba dair haber çalmak için göğe yükselen cinlerin kovalanmasında taşlama aracı olarak kullanıldığından bahsedilmesidir. İfadelerin bir kısmı teşbihi anlatımlar olarak olarak değerlendirilir. Ayrıca bu evren içerisinde melekler, ifritler, cinler, şeytanlar gibi mitolojik veya yarı mitolojik yaratıklar bulunur.

Tıbbi konular: Eski Mısır tıbbına ait tıbbi inançlardan olan ceninin anne karnında bir "kan pıhtısı" üzerinden geliştiği ifadelerine Kur'an ayetlerinde aynen yer verilir.[36]

Bucailleizm: Hint kutsal kitapları, Tevrat ve İncil'de olduğu gibi Kur’ân'ın da geçmişte ve günümüzde birçok bilime önderlik ettiği, bilim insanlarından çok önceleri bilimsel öngörüleri ve tespitleri haber verdiği iddiası, konuyu Batı dünyasında gündeme getiren Maurice Bucaille'e atfen Bucailleizm olarak isimlendirilir ve sözdebilim örneklerinden birisi olarak tanımlanır (Bakınız).

Gerçekçilik

Yunus ve balık tasviri, Dom St. Peter Worms, Almanya. Yunus Suresinde anlatılan hikaye.

Kur’ân'daki hikâyeler, Kur’ân'ın hacimsel olarak üçte ikilik kısmını oluşturur. Kur’an anlatılarını inceleyen bazı ilim insanları kıssaları "tarihsel olanlar", "temsili kıssalar" ve "mitolojik olanlar" olarak sınıflandırmışlardır.[37][38] Tarihsel anlatımlarda anonim hikâyelerde olduğu gibi kişiler ve yerlerin kaydığı, zamanın yüzyıllar öncesine veya sonrasına atıldığı veya farklı hikâyelerin yaklaştırılarak birleştirildiği ifade edilir. Bu hikâyeler yüzyıllar içerisinde kültürden kültüre değişerek geçmiş, efsaneleşmiş ve mitolojik parçalar ilave edilmiştir. Nuh ve Yunus hikâyeleri gibi hikâyeler bugün bilimsel açıdan da reddedilmesi gereken hikâyelere ait iki örnektir.

Fil vakası, Ay'ın yarılması, miraç gibi olayların rasyonel olmaması sebebiyle de Kur’ân eleştirilmiştir. Kimi teologlara göre "Ay'ın yarılması" Arapçada "her şeyin ortaya çıkması" anlamına gelen bir deyimdir ve yanlış yorumlanmaktadır.

Moral ve etik değerler

Kur’ân ve hadislere dayanan şeriat hukukunun miras, şahitlik ve ceza davaları gibi konularda insanlar arasında bugünkü evrensel prensipler ve eşitlik ilkelerini gözetmediği ifade ve eleştirileri yapılmaktadır.[39]

Kur’ân ve antropomorfizm

İslâm ilahiyatçılarınca ihlas suresi gibi Kur’ân'ın bazı ayetlerine dayandırılan tevhid ilkesi gereği, Tanrı yaratılmış olanlardan hiçbirine benzeyemez ve benzetilemez (Muhalefetün lil havadis). Bu benzetimleri (antropomorfizm) yapanlar dindışı (kafir) sayılırlar. Ancak bu kuralın bazı ayet ve hadislerde ihlal edildiği eleştirmenlerin dikkatlerinden kaçmamıştır.

Ay'ın bölünmesi, 16. yy. bir falnameden, Bazı yorumlara göre "ay yarıldı" ifadesi gelecek bir zamanı ifade etmektedir. Kur'anda benzer şekilde zamanı, özne veya muhatabı belirlenemeyen cümleler bulunur.

Dil/Edebiyat eleştirileri

Kur'anda zamir, isim ve sıfatların uygunsuz kullanımı, müzekker-müennes uygunsuzluğu, tekillik-çoğulluk kurallarına uyulmaması gibi değişik kategorilerde incelenen çok sayıda gramer uygunsuzluğu bulunur.[40] Bu uygunsuzluklar değişik teorilerle izah edilmeye çalışılmıştır. Konu farklı kişilerce hata veya istisnai kullanım olarak değerlendirilir. Kur’ân'daki gramer uygulamaları ile ilgili bir iddia da gelecekle ilgili ifadelerde mazi (geçmiş) sigasının kullanımıdır. Buna göre bu şekilde anlatımın başka örnekleri de bulunmakta ve Ay'ın gelecekte parçalanacağı Kamer suresinde bu şekilde anlatılmaktadır.[41][42]

İlgili başlıklar

Kaynakça

  1. ↑ http://www.truthnet.org/islam/source.htm
  2. ↑ http://www.islamiarastirmalar.com/upload/pdf/4527140cb404bcc.pdf?sid=83d3b3af18a986e69852549b11b9c58e
  3. ↑ http://kitap.mollacami.com/kurani-kerim-bilgileri/arapca-olmayan-kelimeler.html
  4. ↑ http://www.al-islam.org/al-serat/arabic.htm
  5. ↑ http://www.faithfreedom.org/Articles/AbulKasem41205.htm
  6. ↑ http://www.danielpipes.org/comments/194329
  7. ↑ "An Evaluation of the Muslim Claims" (İngilizce) (Kapsamlı). The Qur'an. 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160125113213/http://www.answering-islam.org/Quran/index.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  8. ↑ http://dergi.ilahiyat.omu.edu.tr/Makaleler/1397499734_09_ZiyaSen.pdf
  9. ↑ http://www.ilafdergi.hitit.edu.tr/files/14.11.pdf
  10. ↑ Tabatabai, Sayyid M. H. (1987). The Qur'an in Islam : its impact and influence on the life of muslims. Zahra Publ.. ISBN 0710302665. http://www.al-islam.org/quraninislam/5.htm.
  11. ↑ Richard Bell (Revised and Enlarged by W. Montgomery Watt) (1970). Bell's introduction to the Qur'an. Univ. Press. s. 31–51. ISBN 0852241712.
  12. ↑ P. M. Holt, Ann K. S. Lambton and Bernard Lewis (1970). The Cambridge history of Islam (Reprint. bas.). Cambridge Univ. Press. s. 32. ISBN 9780521291354.
  13. ↑ Denffer, Ahmad von (1985). Ulum al-Qur'an : an introduction to the sciences of the Qur an (Repr. bas.). Islamic Foundation. s. 37. ISBN 0860371328.
  14. ↑ (Ibn Mace 36/1944
  15. ↑ Ibn Hanbel 3/61; 5/131,132,183; 6/269
  16. ↑ Buhari, e's-Sahih, Kitabu'l Menakıb/25,c.4,s.181-182;Tecrid, hadis no:1477
  17. ↑ Tecrid-i sarih, hadis no:1679
  18. ↑ "Kur’ân’ın Kaynağına Işık Tutacak Önemli Bilgiler" (Türkçe). Arif Tekin Makaleleri 2. nergelevakfi. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150911004341/http://www.nergelevakfi.com/Arif-Tekin-Makaleleri-2.htm. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  19. ↑ https://www.yumpu.com/tr/document/view/17759319/kahramanmaras-sutcu-imam-universitesi-sosyal-bilimler-enstitusu-
  20. ↑ http://www.study-islam.org/turkce/kuranin-orijinal-kaynaklari/2-eski-arap-inanislarinin-ve-adetlerinin-etkisi
  21. ↑ http://www.fatherzakaria.net/books/qaf/pdf/46-Episode.pdf
  22. ↑ http://www.belgeler.com/blg/13rd/klasik-dnemde-arap-diline-giren-farsa-szckler-the-persian-words-which-joined-into-the-arabic-language-in-the-classical-period
  23. ↑ http://www.belgeler.com/blg/sur/sumerlilerin-dini-inanc-ve-adetleri
  24. ↑ http://www.ebrueginlioglu.com/muazzez-ilmiye-cig-roportaji.html
  25. ↑ http://earth-history.com/sumer/book-sumerian-mythology/2688-kramer-pref
  26. ↑ "Kur’ân'daki Harut Marut Melekleri". turkleronline. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150614011320/http://www.turkleronline.net:80/diger/sumerler/muazzez_kitap9.htm. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  27. ↑ "Sources of the Quran" (Kapsamlı kaynak). 16 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160116011038/http://www.truthnet.org/islam/source.htm. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  28. ↑ https://www.academia.edu/5853755/Petrus_Alfonsinin_Yahudilere_Reddiye_sinde_Islam_Elestirisi_Criticism_of_Islam_in_Petrus_Alfonsis_Polemic_against_the_Jews_
  29. ↑ https://www.academia.edu/4673572/The_Quran_in_its_Historical_Context_-_Reynolds_et_al
  30. 1 2 "Qurʾān." Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.
  31. ↑ http://earth-history.com/islam/book-the-bible-the-quran-and-the-talmud/1784-weil-04-intro
  32. ↑ http://www.answering-islam.org/turkce/kuranikerim/smith_elestiri.html
  33. ↑ "The Geocentric Qur'an" (İngilizce). wikiislam. 12 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150712102135/http://wikiislam.net:80/wiki/The_Geocentric_Qur'an. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  34. ↑ "KUR'AN’DAKİ BAZI KAVRAMLARIN TARİHSEL KÖKENLERİ" (Türkçe). googleusercontent. http://webcache.googleusercontent.com/search?hl=tr&q=cache:2iMXGTS-fVQJ:http://www.cemvakfi.org.tr/murat-sahin/kurandaki-bazi-kavramlarin-tarihsel-kokenleri-2/%2Bbrahman+brahma+rahman+yemen&gbv=2&gs_l=heirloom-hp.3...5937.20890.0.22046.27.27.0.0.0.0.672.5628.0j9j13j1j0j1.24.0...0.0...1c.1.57mBPwfwP4U&ct=clnk. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  35. ↑ "Kur’ân'dan bilim türetmek" (Türkçe). agnostik. 4 Temmuz 2010. 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130814005446/http://www.agnostik.org/12321-kurandan-bilim-turetmek.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  36. ↑ "Kuran'dan bilim türetmek" (Türkçe). agnostik. 4 Temmuz 2010. 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130814005446/http://www.agnostik.org/12321-kurandan-bilim-turetmek.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  37. ↑ "Kur’ân'ın anlaşılmasında sembolizm tartışmaları". Belgeler. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20131218082301/http://www.belgeler.com/blg/169c/kur-an-in-anlailmasinda-sembolizm-tartimalari-symbolism-discussions-on-perceiving-the-holly-koran. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  38. ↑ "MİTOLOJİK ANLATI ve KISSA" (Türkçe). İnanç, kültür ve mitoloji araştırmaları dergisi 6. 2009. ISSN 1304-5482. http://milelvenihal.org/dosyalar/milel-nihal-dergi/sayilar/MilelveNihal_c6_s1.pdf. Erişim tarihi: 15.03.2013.
  39. ↑ "İnsan hakları, Eşitlik, Kur’ân" (Türkçe). Makale. agnostik. 23 Eylül 2009. 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130814112712/http://www.agnostik.org/10330-insan-haklari-esitlik-kuran.html. Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  40. ↑ http://www.doguedebiyati.com/nusha/06/007-soner1.doc
  41. ↑ http://www.saadettinmerdin.com/genel/70-peygamberimize-isnad-edilen-iki-mucize-insikak-i-kamer-ve-mirac.html
  42. ↑ http://www.erdemyolu.com/ayin-yarilmasi/ayin-yarilmasi-sakkul-kamer-diye-bir-mucize-var-midir.html

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.