Mitanni
| Mezopotamya |
|---|
| Fırat · Dicle |
| Asuroloji · Sümeroloji |
| İmparatorluklar / Şehirler |
| Sümer |
| Eridu · Kiş · Uruk · Ur Lagaş · Nippur · Girsu |
| Akad İmparatorluğu |
| Akad · Mari |
| Amurrular |
| İsin · Larsa |
| Babil İmparatorluğu |
| Babil · Kalde |
| Asur İmparatorluğu |
| Asur · Nemrut Horsabad · Ninova/Nineveh |
| Elam İmparatorluğu |
| Susa |
| Mezopotamya tarihi |
| Sümer (kral listesi) |
| Asur Kralları Babil Kralları Hitit Kralları |
| Dil |
| Sümerce · Akkad dili |
| Elam dili · Aramice |
| Hurrice · Hititçe |
| Enuma Eliş · Gılgamış |
| Ziggurat · Nibiru |
| Marduk · Asur-Babil dinleri |
M. Ö. 1400 yılında Mitanni Krallığının sınırlarının en geniş olduğu dönemdeki haritası.
Mitanniler, M.Ö. 1500 ilâ M.Ö. 1300 yılları arasında Anadolu'da hüküm sürmüş bir devlettir. Başkentleri Vaşşuganni idi. Halk Hurrilerden oluşmaktayken, yönetici sınıf büyük oranda taşıdığı isimlerden dolayı Indo-Aryan olduğu düşünülen elitlerden oluşmaktaydı. Mitanni, Hititler'in yıkılışından sonra bölgesel bir güç oldu. Son krallarının adı II. Şattuara idi. Kayıp prens (veya kral) Jiar-Jiara (Mitanni kral listesinde adı geçmez ve II. Şattuara'nın oğludur), efsanevî bir kişiliğe sahiptir.
Kültür mirası
Washshukanni'nin Asurlularca ele geçirilmesinden birkaç asır geçtikten sonra Mitanni tamamıyle Asurlulaştı. Hurricenin kullanımı ise bütün Yeni Asur İmparatorluğu'nun hudutları içerisinde caydırılmaya başlandı ve netice olarak konuşulan dil bu zamanla yerini Semitik dillerden olan Akadca, sonrasında da Aramiceye bıraktı. Bununla beraber Hurricenin bir lehçesi olan Urartuca, kuzeyde dağlık araziler üzerinde kurulan yeni Urartu Devleti hudutları içerisinde yaşamaya devam etti.[1] M.Ö. X. ve IX. yüzyıllardaki Asur kralları II. Adad-Nirari ve III. Şulmanu-Aşared'in yazıtlarında Hanigalbat ismi coğrafî bir bölgenin adı olarak kullanılmaya devam etti.
Mittani hükümdarları
| Hükümdarlar | İktidar dönemi | Açıklamalar |
|---|---|---|
| Kirta | ~M.Ö. 1500 (Antik Yakın Doğu Kronolojisi) | |
| I. Şuttarna | Kirta'nın oğlu | |
| Parshatatar veya Parrattarna | Kirta'nın oğlu | |
| Şauştatar | Alalah kralı İdrimi'nin akranı. Asuru yağmaladı. | |
| I. Artatama | Mısır Firavunu IV. Thutmose ile antlaşma imzaladı, Mısır Firavunu II. Amenhotep'in akranı. | |
| II. Şuttarna | İktidarının onuncu yılında kendi kızını Mısır Firavunu II. Amenhotep ile evlendirdi. | |
| Artaşumara | II. Şuttarna'nın oğlu. İktidarı kısa sürdü. | |
| Tuşratta | ~ M.Ö. 1350 (Antik Yakın Doğu Kronolojisi) | Hitit kralı I. Şuppiluliuma ve Mısır Firavunları III. Amenhotep ile IV. Amenhotep'in akranı. Devrinde Amarna mektupları yazıldı. |
| II. Artatama | Hitit kralı I. Şuppiluliuma ile antlaşma imzaladı. Tuşratta ile aynı dönemde hüküm sürdü. | |
| III. Şuttarna | Hitit İmparatoru I. Şuppiluliuma'nın akranı. | |
| Şattiuvaza veya Kurtiuvaza | Mittani Krallığı Hitit İmparatorluğu'nun himayesi altına girdi. | |
| Şattuara | Mittani Krallığı, I. Adad-Nirari'nin yönetimindeki Asur İmparatorluğu'nun himayesi altına girdi. | |
| Uvasaşatta | Şattuara'nın oğlu; | |
| Jiar | Şattuara'nın oğlu olan kayıp şâh-zâdeh. |
Kaynaklar
Mitanni hudutlarını gösteren harita.
- Gaal, E. "The economic role of Hanilgalbat at the beginning of the Neo-Assyrian expansion." In: Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 349–354.
- Harrak, Amir "Assyria and Hanilgalbat. A historical reconstruction of the bilateral relations from the middle of the 14th to the end of the 12 centuries BC." Studien zur Orientalistik (Hildesheim, Olms 1987).
- Kühne, Cord "Politische Szenerie und internationale Beziehungen Vorderasiens um die Mitte des 2. Jahrtausends vor Chr. (zugleich ein Konzept der Kurzchronologie). Mit einer Zeittafel." In: Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 203–264.
- Novák, Mirko: "Mittani Empire and the Question of Absolute Chronology: Some Archaeological Considerations." In: Manfred Bietak/Ernst Czerny (eds.): "The Synchronisation of Civilisations in the Eastern Mediterranean in the Second Millennium BC III"; Österreichische Akademie der Wissenschaften Denkschrift Band XXXVII; Wien, 2007; ISBN 978-3-7001-3527-2; pp. 389–401.
- Starr, R. F. S. Nuzi (London 1938).
- Weidner, "Assyrien und Hanilgalbat". Ugaritica 6 (1969)
- Thieme, P., The 'Aryan Gods' of the Mitanni Treaties, Journal of the American Oriental Society 80, 301–317 (1960)
- Wilhelm, Gernot: The Hurrians, Aris & Philips Warminster 1989.
- Von Dassow, Eva Melita. Social Stratification of Alalah Under the Mittani Empire. [S.l: s.n.], 1997.
Kaynaklar
- ↑ Jacquetta Hawkes, The First Great Civilizations "Yet the Hurrians did not disappear from history. Away to the North in their Armenian homeland, they entrenched themselves and build up the kingdom of Urartu."; M. Chahin, The Kingdom of Armenia, "The new kingdom of Urartu, which proved to be the stronghold of the Hurrian race."
Dış bağlantılar
- Mitanni (livius.org)
- Dutch excavations at Tell Sabi Abyad
- Excerpts from the text of the Shuppililiuma-Shattiwazza treaty
- Mitanni
- Salahaddin CEZİRİ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antik Suriye ve Mezopotamya | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Suriye | Kuzey Mezopotamya | Güney Mezopotamya | |||||||
| MÖ y. 3500-2350 | Martu | Subartu | Sümer şehir devletleri | ||||||
| MÖ y. 2350-2200 | Akad İmparatorluğu | ||||||||
| MÖ y. 2200-2100 | Gutiler | ||||||||
| MÖ y. 2100-2000 | Üçüncü Ur Hanedanı (Sümer Rönesansı) | ||||||||
| MÖ y. 2000-1800 | Mari ve diğer Amori şehir devletleri | Asur İmparatorluğu (Kuzey Asurlular) | Isin/Larsa ve diğer Amori şehir devletleri | ||||||
| MÖ y. 1800-1600 | Eski Hitit Krallığı | Babil İmparatorluğu (Güney Akadlılar) | |||||||
| MÖ y. 1600-1400 | Mitanni (Hurriler) | Karduniaš (Kassitler) | |||||||
| MÖ y. 1400-1200 | Yeni Hitit Krallığı | Orta Asur İmparatorluğu | |||||||
| MÖ y. 1200-1150 | Bronz Çağı Çöküşü ("Denizci kavimler") | Aramiler | |||||||
| MÖ y. 1150-911 | Fenike | Geç Hititler | Aram- Damascus |
Aramiler | Orta Babil (II. Isin) | Kel- da- niler | |||
| MÖ 911-729 | Yeni Asur İmparatorluğu | ||||||||
| MÖ 729-609 | |||||||||
| MÖ 626-539 | Yeni Babil İmparatorluğu (Keldaniler) | ||||||||
| MÖ 539-331 | Ahameniş İmparatorluğu (Farslar) | ||||||||
| MÖ 336-301 | Makedon İmparatorluğu (Antik Yunanlar ve Makedonlar) | ||||||||
| MÖ 311-129 | Selevkos İmparatorluğu | ||||||||
| MÖ 129-63 | Selevkos İmparatorluğu | Part İmparatorluğu | |||||||
| MÖ 63-MS 243 | Roma İmparatorluğu/Bizans İmparatorluğu (Suriye) | ||||||||
| MS 243-636 | Sasani İmparatorluğu | ||||||||
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/30/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.