Nesne (dilbilgisi)

Başlığın diğer anlamları için Nesne sayfasına bakınız.

Nesne, cümlede öznenin yaptığı iş ve eylemden doğrudan etkilenen ögedir. Düz tümleç olarak da bilinir. Yüklemi geçişli bir fiil olan cümlelerde bulunur.^[1] Yükleme "ne", "neyi" ve "kimi" soruları sorularak bulunur.

Belirtili nesne

Belirtili nesne ismin belirtme hâl ekini (-ı, -i, -u, -ü) alır.

• Öğretmen seni görmek istiyor. (kimi?)
• Babam evi boyadı. (neyi?)
• Kardeşim, annemin hediye ettiği kolyeyi kaybetmiş. (neyi?)

Belirtisiz nesne

Belirtisiz nesne, hâl eklerinden hiçbirini almaz (yalın hâldedir).

• Yolda eşime çiçek aldım. (ne?)
• Yarın terziye bir takım elbise diktireceğim. (ne?)
• Biraz uzanmak ister misin? (ne?)
• "Akşam eve geç gelme." dedi. (ne?)

Belirtisiz nesneyi tespit etmek için sorulan "ne" sorusunun özne tespitinde kullanılan "ne" sorusu ile karıştırılmaması gerekir. Bu karışıklığı önlemek için özne de soruya dahil edilebilir:

• Kedi su içiyordu. (Ne su içiyordu? Kedi [özne])
• Kedi su içiyordu (Kedi ne içiyordu?) Su [belirtisiz nesne])

Kaynakça

1. Çerçeve programa göre hazırlanmış Türk dili dersleri s 103. Burhan Paçacıoğlu. Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 1987