Suriye coğrafyası
| Suriye coğrafyası | |
|---|---|
 | |
| Kıta | Asya |
| Bölge | Güneybatı Asya |
| Koordinatlar | 35°00′K 38°00′D / 35°K 38°D |
| Yüzölçüm | dünyada 88. sırada 185,180 km² Kara : 99.4 % Su : 0.6 % |
| Kıyılar | 193 km |
| Sınırlar | Türkiye 822 km, Irak 605 km, Ürdün 375 km Lübnan 375 km, İsrail 76 km, Toplam 2,253 km |
| En yüksek nokta | Hermon Dağı, 2,814 m |
| En alçak nokta | Taberiye Gölü yakınlarında bir nokta -200 m |
| En uzun nehir | Fırat 3,596 km |
| En büyük göl | Esad Gölü |
Suriye, Güneybatı Asya'da, Arap Yarımadası'nın kuzeyinde yer alır. Kuzeyden Türkiye, batıdan Akdeniz, Lübnan ve İsrail, güneyden Ürdün ve doğudan Irak'la çevrilidir.
Yüzey şekilleri
Suriye toprakları fiziksel coğrafya bakımından, batıdan başlayarak doğuya doğru üç ana kuşağa ayrılır: Kıyı şeridi, dağlık bölge ve Suriye Çölü. Türkiye ve Lübnan sınırları arasında yaklaşık 180 km boyunca uzanan kıyı şeridinin hafif girintili kumsalları bazı kesimlerde yerini kayalık burunlara ve alçak uçurumlara bırakır. Kuzeyde iç kesime ancak 3 km kadar sokulabilen düzlük alan, Tartus yakınlarında dağ uzantılarıyla kesintiye uğradıktan sonra genişleyerek Akkar Ovasına açılır ve en güney uçta 20 km'ye kadar ulaşır. Kıyı ovasına bakan Ensariye Dağlarının kuzeyde 900 m yüksekliğe varan sırtları güneye doğru alçalarak 600 m'ye kadar iner. Daha doğuda koşut bir doğrultu izleyen Cebelü'ş-Şarki'nin ortalama yüksekliği 1.800-2.100 m'yi bulur. Bu sistemden bir sırtla ayrılan güneybatıdaki Hermon Dağı (2.814 m) ülkenin en yüksek noktasıdır. İki sıradağ arasında yer alan 65 km uzunluğundaki el-Gab Çöküntüsü, Asi Nehri vadisinin bir bölümünü barındırır.
Ülkenin geri kalan kesimini Suriye Çölü'nün hafif dalgalı düzlükleri kaplar. Ortalama yüksekliği 300–500 m arasında değişen bu geniş kuşağın büyük bölümü kayaç ve çakıllarla örtülü bir bozkır görünümü taşır. Ülkenin ortasında kuzeydoğu yönünde uzanan Ebu Rucmeyn Dağları bu bölümde yer alır. Güneybatıya düşen asıl çöl alanında dünyanın en büyük bazalt oluşumlu yükseltilerinden biri olan Dürzi Dağı (1.800 m) ile dağlık Hamad bölgesi bulunur.
Suriye'nin en önemli su kaynağı ve ulaşıma elverişli tek akarsuyu olan Fırat Nehri, kuzeybatıda ülkeye girdikten sonra güneydoğu yönünde ilerleyerek ülkenin doğu kesimini boydan boya geçer. Su toplamaya 1973'te başlayan Tebke Barajı gibi sulama projeleri geniş alanların tarıma açılmasını sağlamıştır. Dağlık bölgenin sularını toplayan Asi Nehri kuzey yönünde akarak Türkiye'ye girdikten sonra Akdeniz'e dökülür. Şeria Nehrinin bir kolu olan Yermuk Nehri, Suriye-Ürdün sınırının bir bölümünü çizer. Özellikle kıyı şeridinde toplanmış olan kaynaklar ve yeraltı suları yıl boyunca yoğun tarıma olanak verir. Halep'in güneydoğusunda yer alan el-Cebbul Gölü dışındaki önemli tuz gölleri arasında Ceyrud ve Hatuniye sayılabilir.
Kuzeydoğudaki el-Cezire bölgesini örten çernozem topraklar dışında, ülkenin toprak dokusu fosfor ve organik madde içeriği bakımından yoksuldur. En yaygın olarak killi ve kil, kum ve mil karışımı topraklara rastlanır. Fırat Vadisi ile el-Gab Çöküntüsünde alüvyonlu topraklar bulunur.
İklim
Suriye'de iklim bölgeden bölgeye değişiklik gösterir. Alüvyon ovalar, çöller ve öteki düzlük alanlarda sıcak ve kurak bir iklim hüküm sürerken, ülkenin daha yüksek olan kuzeyinde nemli ve daha serin bir iklim görülür. İklimini irdelediğimizde Suriye'de, soğuk ve kurak kışlar, sıcak, bulutsuz yazlar görülür. Çoğunlukla çöl olması bu sayılan iklimsel sonuçları doğurur. Irak ve Türkiye sınırı boyunca uzanan kuzeydeki dağlık bölgeler, yoğun kar yağışı altındadır.Çoğunlukla geniş düzlüklerden oluşan bir arazi yapısı vardır. Kıyı kuşağı ile batıdaki dağ sıralarında Akdeniz tipi bir iklim hüküm sürerken, iç kesimlerde, daha soğuk kışlar ve daha sıcak yazlarla belirlenen son derece kurak bir iklim görülür. Batıda 13 °C ve 27 °C olan ocak ve ağustos ortalama sıcaklıkları, doğuda 5 °C ve 40 °C düzeyindedir. Yıllık yağış miktarı batıda 760-1.015 mm arasında değişir. Bozkır bölgesinde bu düzey 500 mm'ye kadar iner. Ülkenin güneydoğusuna ise yılda ancak 125 mm yağış düşer. Yılda bir iki kez hamsin denen sıcak, kuru ve tozlu rüzgar eser.
Bitki örtüsü ve hayvan varlığı
Suriye'nin iklim şartları, kuzeydeki topografik ve dağlık yapısı nedeniyle, ülkede bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Ülkenin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, Söğüt ve Meşe, alıç, kiraz eriği, kuşburnu, dağ elması, ahlat, üvez vb. yabani ağaçlar ve çayır otları bulunur. Akdeniz kıyısındaki şehirlerde genelde zeytin ağacları vardır. Güneyinde ise genelde çöl ağaçları olan hurma ve Palmiye ağaçları vardır. Dicle-Fırat Havzasının kuzeyine ve doğusuna düşen kesimlerde uzun ömürlü çalı ve bodur ağaçlarla pelin, kazayağı gibi bitkiler ve çeşitli ot türlerinin çoğunlukta olduğu bir step bitki örtüsü egemendir. Bu örtü güneye ve batıya doğru yerini ılgın gibi dikenli çalılara ve tuzcul bitkilere bırakır. Nehir yakınlarında kavak, söğüt, meyankökü ve ılgından oluşan küçük orman kümeleri bulunur. El Kurna'nın aşağısındaki bataklıklarda sazlar, yüksek otlar ve ayakotu yetişir. Zagros Dağlarında 600-1,800 m arasındaki kesimlerde bulunan seyrek meşe ormanları zamanla çalılıklara dönüşmüştür. Bu kesimlerin yukarısında Alp kuşağındaki türlere benzer bitkilere ve bodur ağaçlara rastlanır. Yoğun ağaç kesimi ve aşırı otlatma yüzünden ormanlar ülke topraklarının ancak yüzde 4'ünü kaplar.
Nehirlerde ve göllerde sazan, bıyıklıbalık, yayınbalığı ve çöpçübalığı yaşar. Suriye'de Serçe, Kınalı keklik, Bıldırcın, İbibik, Güvercin, yaban güvercini, Ördek, yaban ördek, Bayağı dağ bülbülü gibi kuşlar da vardır. Aynı zamanda Suriye'ye çok sayıda göçmen kuş da uğrar. Çam ormanları özellikle Ensariye Dağlarının sırtlarını kaplar. Maki örtüsünün görüldüğü dağ yamaçlarında porsuk, ıhlamur ve göknar ağaçları yetişir. Ülkenin güneyinde daha çok mersin, şimşir, katranağacı, katırtırnağı ve yabanıl zeytin gibi kuraklığa dayanıklı bodur ağaçlara ve çalılara rastlanır. Bozkır bölgesinde seyrek alıç kümeleri dışında hemen hiç ağaç yoktur; ilkbahar sonunda açan çiçekli bitkiler kısa sürede kurur. Fırat Vadisi boyunca hurmalıklar görülür. Kıyı şeridinde ise geniş limon ve portakal bahçeleri vardır.
Issız yörelerle sınırlanmış olan yabanıl hayvan varlığı kurt, sırtlan, tilki, porsuk, yaban domuzu ve çakal gibi türleri kapsar. Ayrıca karaca, ayı, sincap ve kokarca gibi hayvanlara da rastlanır. Çok sayıda engerek, kertenkele ve bukalemunun bulunduğu çöl alanlarında ceylan ve araptavşanı da yaşar. Dağlarda şahin, doğan ve kartal gibi yırtıcı kuşlar yaygındır.
Kaynaklar
| ||||||||||||||