Hattuşaş

Hattuşaş - Boğazkale: Hitit İmparatorluğu Başkenti*
UNESCO Dünya Mirası
Yerkapı Bayırı
Ülke	Türkiye
Tür	Kültürel
Kriter	i, ii, iii, iv
Referans	377
Bölge**	Avrupa
Koordinatlar	40°01′11″K 34°36′55″D / 40.01972°K 34.61528°D
Tescil bilgisi
Tescil	1986  (10. Oturum)
* Dünya Mirası resmî listesi. ** UNESCO resmî sınıflandırması.

Hititler'in geç tunç çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki günümüzdeki adıyla Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.

Boğazkale sitesinden bir manzara: Yenicekale.

Hattuşaş Antik Kenti

Kent, tarih sahnesinde, Hitit İmparatorluğu'nun MÖ 17. ile 13. yüzyıllar arasında başkenti olarak yer almıştır. Hattuşaş, 1986 yılında UNESCO Dünya Mirasları listesine dahil edilmiştir. Hattuşaş Çorum'un Sungurlu ilçesinin güneydoğusunda Boğazkale ilçesinin 4 km doğusundadır.

Hattuşaş'ta bulunan Nişantaş'ta Luviler dönemine ait hiyeroglif.

Hattuşaş'ın kısmen onarılan Hisarları.

Güneyde yer alan Yerkapı Bayırı.

Hattuşaş'ta Ortaya Çıkarılan Şehir Katmanları

Hitit Devleti'nin başkenti olan Hattuşaş sanat ve mimarlık alanında gelişmeler göstermiştir. Hattuşaş sözcüğü Hattus sözcüğünden yani Hatti insanlarının verdiği orijinal addan gelir. Hattuşaş çok geniş bir alana yayılmıştır. Yapılan kazılarda 5 kültür katı ortaya çıkmıştır. Bu katlarda Hatti, Asur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmuştur. Kalıntılar Aşağı Kent, Yukarı Kent, Büyük Kale (Kral Kalesi), Yazılıkaya'dan oluşmaktadır.

Aşağı Şehir

Hattuşaş'ın konumu ve Anadolu'daki Başlıca Hitit yerleşim brimleri.

Hattuşaş'ın kuzeyde kalan kısımına "Aşağı şehir", güneyde kalan kısımına "Yukarı Şehir" denir. Hattuşaş'daki kalıntıları ilk olarak Fransız arkeolog Charles Texier keşfetmiştir. 1893-1894 yıllarında kazılar başlatılmıştır, ve bu kazılardan sonra 1906'da Alman Hugo Winckler ile İstanbul Arkeoloji Müzesi'nden Thedor Makridi çivi yazısı ile yazılmış büyük bir Hitit arşivi bulmuşlardır. Hattuşaş'da MÖ III. binden itibaren yerleşim görülmektedir. Bu dönemdeki yerleşmeler genellikle Büyükkale çevresinde oluşmuştur. MÖ 19. ve 18. yüzyıllarda Aşağı Şehir'de Asur Ticaret Kolonileri Çağı yerleşmeleri görülmektedir ve şehrin adına ilk kez bu çağa ait yazılı belgelerde rastlanmıştır. Ortaya çıkan yazıtlardan Hattuşaş'ın MÖ 18.yy'da Kuşşara kralı Anitta tarafından tahrip edildiği ortaya çıkmaktadır. Bu tarihten sonra M.Ö 1700 yıllarında Hattuşaş yeniden yerleşime açıldı ve MÖ 1600'lerde Hitit Devleti'nin başkenti olmuştur. Kurucusu Anitta gibi Kuşşara kökenli olan I. Hattuşili'dir.

Yukarı Şehir

Hattuşaş'ın "Yukarı Şehir" denilen bölgesi 1 km² alana yayılmıştır ve eğimli bir arazi şekili vardır. Yukarı Şehir genellikle tapınaklar ve kutsal alanlardan oluşur. Yukarı Şehir güneyden çevrilen bir surla donaltılmıştır. Bu sur üzerinde 5 tane kapı vardır. Kentin en yüksek noktasında bastion ile "Sfenksli Kapı" yer almaktadır. Güney surunun doğu ve batı ucunda karşılıklı "Kral Kapısı" ve "Aslanlı Kapı" yer almaktadır.

Hattuşaş'ın Kapıları

• 
  Aslanlı Kapı.
• 
  Sfenksli Kapı.
• 
  Kral Kapısı.
• 
  Aslanlı Kapı.
• 
  Kentin muhasarası esnasında halkın gizlice şehir dışıyla temasını sağlayan Yerkapı.

Aşağı ve Yukarı Şehir Tapınakları

• 
  Aşağı Şehir: Büyük Tapınak kalıntıları.
• 
  Aşağı Şehir: Büyük Tapınak kalıntıları.
• 
  Büyük Tapınak'ta ele geçen küp.
• 
  Büyük Tapınak'ta ele geçen Kadeş antlaşması metninin kopyası.
• 
  Büyük Tapınak'taki Aslanlı Havuz.
• 
  Şehir duvarının kalıntıları.
• 
  Yukarı Şehir: tapınak bölgesinden kalıntılar.
• 
  Yukarı Şehir: tapınak kalıntıları.

Nişantepe'de II. Şuppiluliuma tarafından yaptırılan 2 numaralı oda

• 
  2 numaralı oda duvarına işlenmiş olan rölyef.
• 
  2 numaralı oda duvarına kazınan hiyeroglif yazılı kitabe.
• 
  Hitit İmparatorluğu'nun bilinen son hükümdarı II. Şuppiluliuma'nın rölyefi.

Büyük Kale

Kraliyet Sarayı, ikamet ve imparatorluğun yönetim merkezi de dahil olmak üzere 150 m, 250 m kayalık bir tepe üzerine inşa edilmiştir.

Büyük Kale

• 
  Hattuşaş'ın Kraliyet Kalesi Duvarlarının Kalıntıları.
• 
  Kraliyet Şatosunun güneyden görünümü.
• 
  Büyük Kale.

Yazılıkaya

Hattuşaş antik kentinin 2 km kuzeydoğusunda bulunan, kayalar arasındaki, galeri adı verilen iki girintiden oluşan, MÖ 13. yüzyılda yapılmış Hitit açık hava tapınağı.

Yazılıkaya

• 
  Yazılıkaya Kral IV. Tuthaliya kabartması.
• 
  Oda A.
• 
  Oda B'nin Girişi.
• 
  Oda B: Oniki Cehennem tanrısının kafile halinde yürüyüşleri.
• 
  Kral IV. Tuthaliya Kabartması.
• 
  Yazılıkaya'da bulunan çivi yazısı örnekleri.
• 
  Yazılıkaya'da bulunan çivi yazısı örnekleri.
• 
  Yazılıkaya yakınlarındaki Mâbedde bulunan Oniki Hitit Yeraltı Tanrısı Kabartması.

Hattuşaş'ta Tapınaklardan Ele Geçirilen Antik Eserler

Hattuşaş kazılarında tapınaklardan ele geçirilen malzemeler 5 gruba ayrılır;

• Seramikler
• Aletler
• Silahlar
• Kült objeleri
• Yazılı belgeler

Hattuşaş'ta yapılan kazılarda çıkarılan ve Ankara - Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen Antik Eserler

• 
  Hatuşaş'ta ele geçirilen bronz çivi yazısı tablet.
• 
  Antik Eşyalar.
• 
  Ayinlerde Kullanılan Antik Eşyalar.
• 
  Boğazkale'de bulunan, Frig devrine ait olan bir heykel.

Dış bağlantılar

• Boğazkale

Wikimedia Commons'ta Hattuşaş ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.